ភ្នំពេញ៖ បើគិតពីឆ្នាំ ១៩៩១ មកដល់ឆ្នាំ ២០១៦នេះ គឺកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស ស្ដីពីប្រទេសកម្ពុជាមាន អាយុ ២៥ ឆ្នាំហើយ។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះគឺជាសទ្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិមួយនៃប្រទេសកម្ពុជា ព្រោះសហគមន៍អន្តរជាតិជាច្រើនបានជួយឱ្យមានសន្តិភាព និង បញ្ឈប់ការឈ្លានពានពីបរទេស ព្រមទាំងជួយកម្ពុជាជាប្រទេសមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្សប្រជាធិបតេយ្យ សេរីភាពពហុបក្ស។
លោក សុន ឆ័យ ប្រធានក្រុមអ្នកតំណាងរាស្ត្រនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានថ្លែងថា អឺរ៉ុប និង ប្រទេសបារាំង អាចនឹងធ្វើឱ្យមានសន្និសីទអន្តរជាតិមួយនៅភ្នំពេញ ដើម្បីវាយតម្លៃអំពីសមិទ្ធិផលកិច្ចព្រមព្រៀង ក្រុងប៉ារីស ថាតើបានអនុវត្តកម្រិតណាហើយនោះ។
តែបែបនេះក្ដី អ្នកនាំពាក្យបក្សកាន់អំណាចហាក់មិនបានចាប់អារម្មណ៍ច្រើនទេរឿងនេះ ។
លោក សុន ឆ័យ បានថ្លែងដូចនេះ កាលពីថ្ងៃពុធទី ២២ មិថុនា នៅក្នុងកម្មវិធីសន្ទរកថាប្រចាំថ្ងៃរបស់ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅស្នាក់ការគណបក្សនេះ ស្ថិតក្នុងសង្កាត់ចាក់អង្រែលើ ដើម្បីវាយតម្លៃស្ថានការណ៍នយោបាយនៅកម្ពុជា ។ លោក សុន ឆ័យ បានថ្លែងថា កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រជាតិ សម្រាប់កម្ពុជាផង និងអន្តរជាតិផង ។
លោកថា ដោយសារកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ បានធ្វើអ្នកនយោបាយ ខ្មែរឈប់ច្បាំងគ្នា ហើយចាប់យកទីលានប្រជាធិបតេយ្យដើម្បីដឹកនាំប្រទេសវិញ។ ប៉ុន្តែលោកចោទជា សំនួរថា តើ២៥ ឆ្នាំមកនេះបក្សកាន់អំណាចបានធ្វើឱ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និង ប្រជាធិបតេយ្យ បានកម្រិតណា។លោក សុន ឆ័យ៖«អឺរ៉ុបនឹងរៀបចំពិធីដ៏ធំមួយក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង រួមទាំងប្រារព្ធពិធីរំលឹកខួបទី២៥ឆ្នាំនៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស។ ដូច្នេះយើងសង្ឃឹមថា ប្រទេសបារាំង ស្ថានទូតបារាំងអាចនឹងសម្រួលជាមួយនឹងរាជរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីប្រារព្ធខួបទី២៥ឆ្នាំនៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសនេះ ហើយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិខ្លួនចូលរួម យើងអាចបង្កើតវេទិកាដើម្បីជជែងគ្នាមួយ»។
បើគេនិយាយពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស ស្ដីពីប្រទេសកម្ពុជា គឺគេត្រូវនឹកទៅដល់ប្រទេសបារាំង និង ឥណ្ឌូនេស៊ី ដែលជាសហប្រធាននៃសន្និសីទនេះ ហើយមានអាមេរិក អង់គ្លេស ចិន រុស្ស៊ី អង្គការសហប្រជាជាតិ និងប្រទេសវៀតណាម ថៃផងដែរ ជាហត្ថាលេខីនៃសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិនេះ ។ ប្រទេសទាំងនេះហើយ សន្យានិងជួយឱ្យកម្ពុជាមានសន្តិភាព មានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និង ប្រកាន់គោលការណ៍ដឹកនាំរដ្ឋបែបប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស ។
លោក សុន ឆ័យ សង្ឃឺមថា បក្សកាន់អំណាចនឹងជួយសម្របសម្រួលជាប្រទេសបាំរាំង ឱ្យមានសន្និសីទអន្តរជាតិនេះធ្វើនៅកម្ពុជា។
តែបែបនេះក្ដី អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន្ត មិនជឿថាអន្តរជាតិគេរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍ម្ដងទៀតនោះទេ ព្រោះកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ននេះគ្មានការឈ្លានពានពីបរទេស ហើយស្ថានការណ៍សិទ្ធិមនុស្សក៏មិនគ្រោះថ្នាក់ដែរ។ លោក សុខ ឥសាន្ត៖«យើងចាំមើលទាំងអស់គ្នា ថាតើការរៀបចំដែលឯកឧត្តម សុន ឆ័យ គាត់លើឡើងនោះ តើវាកើតចេញជាលទ្ធផលជាក់ស្តែងឬយ៉ាងណា។ ព្រោះកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសហ្នឹងគេនិយាយហើយ ពេលណាដែលមានការឈ្លានពានពីបរទេស មកលើឯករាជ្យភាព បូរណភាពទឹកដី រំលោភអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជាធ្ងន់ធ្ងរ បានគេកោះប្រជុំសហប្រធានដែលមានបារាំងនិងឥណ្ឌូនេស៊ី»។
តើអ្នកវិភាគយល់ឃើញដូចម្ដេចដែរ ចំពោះតម្លៃនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព ២៣ តុលា ១៩៩១ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា? ហើយយល់ស្របនឹងការលើកឡើងរបស់លោក សុន ឆ័យ ឬក៏ទទួលស្គាល់ការបកស្រាយរបស់លោក សុខ ឥសាន្ត ឬយ៉ាងណា?
លោកបណ្ឌិត មាស នី ពិនិត្យឃើញថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និង សេរីភាពសម្ដែងមតិរបស់ប្រជាជននិង ក្រុមប្រឆាំងកំពុងជួបគ្រោះថ្នាក់។ លោកមិនគាំទ្រមតិណាមួយដែលអះអាងថា កម្ពុជាកំពុងដើរលើផ្លូវត្រូវនោះទេ។ លោកបន្តថា កិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីសមិនត្រូវបានអនុវត្តល្អប្រសើរនៅឡើយ។ លោក មាស នីសាទរសន្និសីទអន្តរជាតិមួយដែលរំលឹកអំពីស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីសស្ដីកម្ពុជា ។ លោក មាស នី៖«ខ្ញុំគិតថា ការធ្វើវេទិការនេះវាក៏ជាចលនាមួយដែល ដើម្បីដាសសតិរបស់រដ្ឋាភិបាលខ្មែរ ក៏ដូចសាធារណជនខ្មែរយើងហ្នឹង នាំគ្នាពិនិត្យមើលដោយខ្លួនឯងទៅលើការវិវត្តនៃសិទ្ធិមនុស្ស ជាងជាទុកឱ្យតែរដ្ឋាភិបាលម្នាក់ឯង និយាយនិងបកស្រាយតាមតែអ្វីដែលគេគិតថាត្រូវសម្រាប់តែខ្លួនគេ។
សូមរំលឹកថា កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា ១៩៩១ គឺជាស្មារតីអន្តរជាតិមួយបានជួយ បញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលនៅកម្ពុជា ដែលកើតឡើង ២ ទសវត្ស ក្នុងអំឡុងទសវត្ស ១៩៧០ និង ១៩៨០ ។ តាមធម្មនុញ្ញនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ គឺតម្រូវឱ្យប្រទេសជិតខាងដែលលុកលុយ ឬឈ្លានពានកម្ពុជា ត្រូវបញ្ឈប់សកម្មភាព ហើយត្រូវជួយកសាងសន្តិភាពប្រទេសកម្ពុជា។ ដោយឡែក សម្រាប់ភាគីខ្មែរ និងខ្មែរមានជំលោះនឹងគ្នាត្រូវផ្សះផ្សារួបរួមជាតិតាមរយៈ ការអនុវត្តរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលចែងអំពីរបបប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋាន៕
