អនាម័យក្នុងការរស់នៅ គឺជាកត្តាសំខាន់ក្នុងការលើកកម្ពស់សុខុមាលភាពសង្គម សេដ្ឋកិច្ចជាតិ សេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារ តែគេសង្កេតឃើញនៅតាមទីជនបទបច្ចុប្បន្ន ពលរដ្ឋរស់នៅដោយខ្វះអនាម័យ ជាពិសេសការបន្ទោបង់ពាសវាលពាសកាលនៅតែមាន។
ការបន្ទោបង់ពាសវាលពាសកាល បានបង្កឱ្យមានជំងឺជាច្រើនប្រភេទ ជាពិសេសជំងឺរាករួស។ តែបែបនេះក្ដីពលរដ្ឋមួយចំនួននៅពេលដែលពួកគេជួបបញ្ហា ដោយសារតែកង្វះអនាម័យ អ្នកខ្លះបានកែប្រែទម្លាប់។ តែជាមួយគ្នានេះអ្នកខ្លះដែល បានជួបប្រទះជំងឺរាករូសក៏ដោយ ក៏ពួកនៅតែបន្តរស់នៅដោយខ្វះអនាម័យដដែល។
តទៅនេះសូមអញ្ជើញស្តាប់បទយកការណ៍ដែលរៀបចំដោយកញ្ញា ឆេង ណាតា ដូចតទៅ៖
«វាពិបាកបត់ដៃ បត់ជើង កន្លងមកយើងកាប់កប់វាទៅ មាន់វាកាយ វាធំក្លិនវាប៉ះពាល់ដល់សុខភាពយើងទៀត។ ជំងឺវា ដល់ខែយើងឈឺជួនកាលវាគ្រុនឈាមអញ្ចឹងទៅ ចម្លងតាមព្រៃ វាច្រើនកាលហ្នឹងយើងទុកគ្រាន់បានបត់ជើង មូសវានៅហ្នឹង រាគរូសក៏មានដែរ វាចម្លងតាមអាហ្នឹង វាមករាគរូស» ។
នេះជាការលើកឡើង របស់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់នៅភូមិខ្នារ ឃុំស្រឡប់ ស្រុកត្បូងឃ្មុំ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ ដែលរៀបរាប់ពីបញ្ហាដែលគ្រួសារ របស់លោក ក៏ដូចជាអ្នកជិតខាងបានជួបប្រទះ មុនពេលដែលលោកមិនទាន់សាងសង់បង្គន់អនាម័យសម្រាប់ប្រើប្រាស់។
លោក ថន ធុន អាយុ៥៥ឆ្នាំ ដែលកំពុងអង្គុយមើលចៅតូចៗពីរនាក់នៅក្រោមផ្ទះឈើមួយខ្នង បានរៀបរាប់ថា បន្ទាប់ពីលោកបានសាងសង់បង្គន់អានាម័យរួច បញ្ហាឈឺថ្កាត់ដែលគ្រួសារលោកតែងជួបប្រទះ ក៏ពុំសូវមានទៀតដែរ ហើយជីវភាពគ្រួសារលោកបានប្រសើរជាងមុន ព្រោះមិនសូវចំណាយលុយទៅលើការព្យាបាលជំងឺដូចមុន។
លោក ថន ធុន៖«ដូចមិនសូវឈឺដែរខ្ញុំ ដល់វាបង្គន់អញ្ចឹងទៅ មិនឃើញមានចម្លងជំងឺ ចម្លងអីទេ កាត់បន្ថយច្រើនដែរ មួយឆ្នាំៗ»។
បុរសវ័យចំណាស់ដែលមានសំបុរខ្មៅស្រអែមរូបនេះ បានរៀបរាប់បន្ថែមថា ការដែលលោកសម្រេចសង់បង្គន់ប្រើប្រាស់នេះ មិនត្រឹមតែដើម្បីទប់ស្កាត់ការឈឺថ្កាត់នោះទេ តែក៏ដើម្បីបង្កភាពងាយស្រួលកូនៗរបស់លោកផងដែរ ដែលភាគច្រើនសុទ្ធតែស្រីៗ។
លោក ថន ធុន៖«ពិបាកដែរអត់បង្គន់ យើងមានកូនស្រី ភ្ញៀវពន្លឺអីមកផ្ទះពិបាករកកន្លែងបត់ដៃបត់ជើងមិនបាន គ្នាស្រីៗ។ ធ្វើបង្គន់ទៅវាបានស្រួល វាស្រួលមែន យើងធ្វើតូចអីចឹងអស់តិចដែរ ៧០០ ទៅ៨០០ បើធ្វើធំអស់ច្រើន»។
ចំណែកអ្នកស្រីយីម ដែលជាស្ត្រីម៉េម៉ាយ មានកូនស្រី៤នាក់ បានប្រាប់ឱ្យដឹងថា អ្នកស្រីបានសាងសង់បង្គន់អនាម័យនេះជាង២ឆ្នាំហើយ។ អ្នកស្រីបានឱ្យដឹងថា បង្គន់ដែលបានសាងសង់នេះបានចំណាយប្រាក់១២០០ដុល្លារ។
អ្នកស្រីថាប្រាប់ថា ការសម្រេចសាងសង់បង្គន់នេះឡើងគឺ ដើម្បីអនាម័យក្នុងគ្រួសារ និងកុំឱ្យមានភាពខ្មាស់អៀន ព្រោះមានកូនសុទ្ធតែស្រី។
អ្នកស្រី យីម៖«កុំឱ្យវាមានការអៀនខ្មាស់អី ហើយឱ្យមានស្រួលក្នុងបត់ជើងយប់ព្រលប់។ខ្ញុំមានដីម៉ាប្លងហ្នឹងលក់បានមួយពាន់ជាង ធ្វើបង្គន់ទាំងអស់ហ្នឹង អត់មានសល់អីមួយរយទេ។ ខ្ញុំគិតគូយូហើយ តែខ្ញុំអត់មាន»។
អ្នកស្រីរៀបរាប់បន្តថា កាលពីមុនពេលដែលអត់បង្គន់អនាម័យ មានការលំបាក ពេលត្រូវការបន្ទោបង់ម្តងៗ ទៅរត់ទៅកាប់រណ្តៅនៅក្រោយផ្ទះ។
អ្នកស្រីបន្តថា ម្យ៉ាងកូនសុទ្ធតែស្រីៗ ដែលជាការបារម្ភខ្លាចមានបញ្ហាណាមួយកើតឡើងនៅពេលពួកគេទៅបន្ទោបង់នៅព្រៃក្រោយផ្ទះ។
កំពុងយោលចៅនៅក្នុងអង្រឹង ស្ត្រីវ័យជាង៤០ឆ្នាំរូបនេះ បាននិយាយបន្តថា បន្ទាប់ពីបានសាងសង់បង្គន់អនាម័យ ឃើញថាកូនចៅមិនសូវឈឺថ្កាត់ច្រើនដូចមុននោះទេ ខណៈដែលកាលមិនទាន់មានបង្គន់អនាម័យ កូនចៅអ្នកស្រីឧស្សាហ៍កើតជំងឺរាគរូស។
បើទោះបីជា ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនចាប់ផ្តើមយល់ដឹងពីបញ្ហាកង្វះ អនាម័យដែលបណ្តាលពីអត់បង្គន់អនាម័យក៏ដោយ តែប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់មួយចំនួនទៀត នៅតែមានអ្នកបន្តទៅបន្ទោបង់នៅព្រៃពាសវាលពាសកាល។
បញ្ហាកង្វះអនាម័យ និងទម្លាប់បន្ទោបង់ពាសវាលពាសកាល អាចបណ្ដាលអោយកើតជំងឺផ្សេងៗ ជាពិសេសគឺរាករូស។ ភាគច្រើនជំងឺរាក ប៉ះពាល់ដល់កុមារតូចៗ។
តាមការស្រាវជ្រាវ ជំងឺរាករូសគឺជាមូលហេតុចម្បង ដែលធ្វើអោយកុមារស្លាប់នៅអាយុក្រោម ៥ឆ្នាំ ហើយការខ្វះអនាម័យនេះ ក៏បណ្តាលឱ្យក្មេងកើតជំងឺក្រិនផងដែរ។
កុមារា ម្នាក់ឈ្មោះសំអុនអាយុ ១៣ឆ្នាំរស់នៅភូមិផ្សេងមួយទៀតគឺភូមិខ្នាយ បានប្រាប់ថា គ្រួសាររបស់ខ្លួនដែលមានគ្នា៤នាក់ក្នុងគ្រួសារនៅតែបន្ត បន្ទោបង់ពាសវាលពាសកាល ដោយសារគ្រួសារគ្មានលទ្ធភាពសាងសង់បង្គន់អនាម័យសម្រាប់ប្រើប្រាស់។
កុមារារូបនេះ និយាយបន្តថា«តាមភ្លឺ បើថាមាននេះ ខ្ចីចប់កាប់គេយកទៅកាប់ បើទឹកលិចអស់អញ្ចឹង រកកន្លែងណាដែលគួរសម។ ពេលខ្ញុំទៅដាក់មង ខ្ញុំឃើញលាមកនៅតាមកន្លែអមាត់ទឹក ហើយរួចទៅខ្ញុំដើរជៀសទៅដាក់កន្លែងខាងផ្សេង។ ខ្ញុំចង់មានបន្ទប់ទឹក និងបង្គន់ឆាប់ៗ ព្រោះខ្ញុំឃើញបត់អីស្រួល អត់ទៅវាលដូចយើងទេ» ។
តែនៅពេលជាមួយគ្នានេះ អ្នកស្រី ផាន់ ប៉ាង សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំស្រឡប់ បានឱ្យដឹងថា នៅក្នុងឃុំរបស់អ្នកស្រី មាន ភូមិ ចំនួន២០ មាន៣០០០គ្រួសារ។ អ្នកស្រីបានប្រាប់បន្តថា ក្នុងចំណោមភូមិទាំងអស់នៅក្នុងឃុំស្រឡប់គឺ ភូមិខ្នារជាភូមិគំរូជាងគេ ព្រោះប្រជាជននៅក្នុងភូមិមានបង្គន់ប្រើប្រាស់ស្ទើរគ្រប់គ្រួសារ ហើយចំណែកអ្នកដែលមិនមានបង្គន់ប្រើប្រាស់ ក៏ទៅប្រើប្រាស់ជាមួយអ្នកក្បែរខាង គឺលែងមានការបន្ទោបង់ពាសវាលពាសកាលដូចមុនទៀតហើយ ខុសពីភូមិដទៃទៀត ដែលពលរដ្ឋនៅតែមានទម្លាប់ដដែល។
អ្នកស្រី ថា នៅភូមិផ្សេងទៀត ដែលប្រជាពលរដ្ឋមិនមានបង្គន់ប្រើប្រាស់នៅតែបន្តបន្ទោ ពាសវាលពាសកាល ដោយប្រជាពលរដ្ឋសំអាងថាពួកគេគ្មានលុយសម្រាប់ទិញបង្គន់ប្រើប្រាស់។
អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍ថា«បើនិយាយពីរឿងចុះតាមភូមិហ្នឹងចុះរហូតអត់ដែលមានខានទេ ចុះរហូតស្តីពីបង្គន់អនាម័យហ្នឹង ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋក្នុងគ្រួសារមួយៗឱ្យមានបង្គន់អនាម័យប្រើប្រាស់គ្រប់គ្នា ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋសំណូមពរថា ចាំដល់ខែប្រាំងនឹងមានផលដែលហុចឱ្យដូចជាដកដំឡូង ដកអីអញ្ចឹង បន្ទាប់មកគេធ្វើ។គ្រួសារខ្លះដែលគេមិនមានបង្គន់ហ្នឹង គ្រួសារខ្លះក្រខ្លាំង តែវាដូចជាផ្សំដែរ គ្រួសារខ្លះក្រខ្លាំងប៉ុន្តែបើគេឆ្លៀត គេបានប្រើ អ្នកខ្លះដែលមើលទៅធូ ដែលគ្រាន់អាចធ្វើបានដែរ តែគេថាមិនទាន់»។
បើតាមអ្នកស្រីសង្កេតឃើញ អ្នកដែលមានគ្មានបង្គន់ប្រើប្រាស់ គឺពួកគាត់ច្រើនតែជួបបញ្ហា ការកើតជំងឺឈឺថ្កាត់ជាងអ្នកដែលមានបង្គន់ប្រើប្រាស់។
«អ្នកដែលអត់បង្គន់ មានបញ្ហាច្រើនជាងអ្នកដែលមានបង្គន់ប្រើ ទីមួយបញ្ហាកង្វះអនាម័យ បត់ជើងពាសវាលពាសកាល ហើយកាលណាបត់ជើងពាសវាលពាសកាល ដល់សួរទៅគាត់ថា ជីកកប់ ប៉ុន្តែទន្ទឹមនឹងជីកកប់ហ្នឹង ជួនកាលវាមិនមែនតែដាក់ត្រុយចំនៅហ្នឹងទេ ដល់ពេលយើងទៅបន្ទោបង់ក្រោយទៀត ទៅកាប់ទៅ ប៉ះទៅ ដូចជាមានឆ្កែ ឬក៏សត្វអីរោមទៅ អញ្ចឹងឃើញថាខ្លះអនាម័យនៅត្រង់ហ្នឹង មានខ្លះក៏ឈឺមានខ្លះក៏អត់ឈឺដែរ ។ មានអ្នកខ្លះក៏ឡងមកវិញដែរ កាលណាយើងនិយាយពន្យល់អញ្ចឹងទៅមានអ្នកខ្លះនិយាយថា អ្និកដែលមានបង្គន់ហើយនៅតែឈឺ អ្នកដែលងបង្គន់ក៏ឈឺ»។
លោក ឈន ឈឿន មន្ត្រីនាយកដ្ឋានថែទាំសុខភាពជនបទ ដែលបានធ្វើបទបង្ហាញក្នុងវគ្គសិក្សាមួយដែលសហការជាមួយអង្គការភ្លែន បានឱ្យដឹងថា ការអត់បង្គន់អនាម័យ នាំឱ្យកើតជំងឺឆ្លងតាមលាមក ដូចជាជំងឺអាសន្នរោគ ជំងឺរាករួស។
លោកថាជាមួយគ្នានេះ ក៏បណ្តាលឱ្យមានអាត្រាបោះបង់ការសិក្សាមានកំរិតខ្ពស់ផងដែរ ពិសេសសិស្សស្រីហើយមិនតែប៉ុណ្ណោះកង្វះបង្គន់អនាម័យ បានធ្វើឱ្យស្ត្រីប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់ផ្សេងៗដូចជាការចាប់រំលោភ និងមានភាពអៀនខ្មាស់ជាដើម។
លោកបន្តថា នៅកម្ពុជា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ២០១៥ ការប្រើប្រាស់បង្គន់អនាម័យ បានកើនឡើង ជាង ៥០%។
លោកបន្ថែមថា នៅឆ្នាំ២០១៥ ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទនឹងខិតខំ ធ្វើ ឱ្យមានការ ប្រើប្រាស់បង្គន់អនាម័យបាន១០០% ដោយត្រូវធ្វើឱ្យបាន ៤៤០បង្គន់ក្នុងមួយសប្តាហ៍ ហើយរៀងរាល់សប្តាហ៍ យ៉ាងហោចណាស់៣ឃុំសម្រេចបានបង្គន់អនាម័យ១០០%។
លោកថា បញ្ហាកង្វះអនាម័យគឺជាបញ្ហាសកល ដែលបច្ចុប្បន្នមានមនុស្សជាង២.៥កោដិនាក់ មិនទាន់មានបង្គន់ប្រើប្រាស់ ពោលគឺមនុស្សនាក់ក្នុងចំណោម១០នាក់មិនទាន់មានបង្គន់ប្រើប្រាស់។
តាមរបាយការណ៍ស្រាវជ្រាវរបស់ Unicef នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីបូព៌ា ប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសធំជាងគេទី៣ ដែលមានប្រជាជនបន្ទោបង់ពាសវាលពាសកាស។
តាមរបាយការណ៍ដដែលនេះ នៅកម្ពុជា ប្រជាជន៨លាននាក់គ្មានបង្គន់ប្រើប្រាស់ ខណៈប្រទេសចិន មានប្រជាជនប្រមាណ ១៣០០លាននាក់ តែមានប្រជាជនជាង១០លាននាក់ប៉ុននោះគ្មានបង្គន់អនាម័យប្រើប្រាស់៕
