រដ្ឋបាល Trump បានប្រកាសថា ខ្លួននឹងកាត់បន្ថយប្រហែល ៩០ភាគរយនៃជំនួយទៅក្រៅប្រទេស ដែលជានិច្ចកាលតែងផ្តល់ឱ្យតាមរយៈទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ (USAID) និងទឹកប្រាក់ប្រមាណ ៦០ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។ ចំពោះពាក្យស្លោក «America First» ឬតម្កល់ផលប្រយោជន៍អាមេរិកមុនគេ មិនត្រឹមតែមានន័យថា បណ្តាប្រទេសដទៃត្រូវចាត់ទុកថានៅលំដាប់ទី២ប៉ុណ្ណោះទេ តែពាក្យស្លោកនេះអាចសំដៅដល់ថា គឺមានតែសហរដ្ឋអាមេរិកមួយគត់។ អ្នកជំនាញម្នាក់បានលើកជាសំណួរថា តើការកាត់ផ្តាច់ជំនួយមនុស្សធម៌នេះ អាចធ្វើឱ្យមានមនុស្សស្លាប់ដែរឬទេ? ខណៈគេមើលឃើញថា អាចបង្កឱ្យមានអ្នកស្លាប់ ក៏ដូចជាធ្វើឱ្យប្រទេសមួយចំនួនទន់ខ្សោយជាងមុន។

(កញ្ញា កែវ សុជាតា រាយការណ៍)

«រដ្ឋបាល Trump នឹងបញ្ចប់ជំនួយឬគោលនយោបាយផ្សេងៗទៀតជាបន្តបន្ទាប់ ដូច្នេះសូមត្រៀមខ្លួន!»។ នេះគឺជាសម្រង់សម្តីដើមរបស់មន្រ្តីម្នាក់ធ្វើការនៅទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ (USAID) ដែលសារព័ត៌មាន AP បានដកស្រង់ចេញពីអ៊ីមែល។ បទបញ្ជានីតិប្រតិបត្តិទាក់ទង​នឹង​ការ​កាត់​បន្ថយ​ជំនួយ​បរទេស គឺ​ជា​ជំហាន​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​ជំហាន​ជាច្រើន​ដែល រដ្ឋបាល Trumpបានធ្វើ ដែលមានគោលបំណងទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកដោយហេតុផលថា ស្ថាប័នទាំងនេះធ្វើការគ្មានប្រសិទ្ធភាព និងប្រើប្រាស់លុយរបស់អ្នកបង់ពន្ធច្រើនពេក។

មហាសេដ្ឋីបច្ចេកវិទ្យា លោក Elon Musk ដែលជាប្រធាននាយកដ្ឋាននៃប្រសិទ្ធភាពរដ្ឋាភិបាល (DOGE) ដែលទើបបង្កើតថ្មី បានសរសេរនៅលើគេហទំព័រប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម X នៅថ្ងៃទី៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥ថា «យើងបានចំណាយពេលចុងសប្តាហ៍ផ្គត់ផ្គង់ថវិកាទៅឱ្យ USAID ដើម្បីតែចង់ទៅកំទេចចោលប៉ុណ្ណោះ»។ បន្ទាប់ពីនោះ វិធានការជាច្រើនបានចាប់ផ្តើមអនុវត្តជារូបរាង។

កាលពីមុន សហរដ្ឋអាមេរិក គឺជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់មូលនិធិអន្តរជាតិដ៏ធំបំផុត និងបានផ្តល់ថវិកាច្រើនជាង ៤០ភាគរយនៃជំនួយបរទេសដែលមិនទាក់ទងនឹងយោធា។ ក្រឡេកមកឥឡូវនេះ ការបង្កកជំនួយ USAIDនេះ បានវាយប្រហារយ៉ាងខ្លាំង ជាពិសេសនៅពេលដែលមានសង្គ្រាម និងជម្លោះប្រដាប់អាវុធជាច្រើនកំពុងកើតមានឡើងនៅក្នុងបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនដូចជានៅអឺរ៉ុប អាហ្រ្វិក មជ្ឈិមបូព៌ា និងកន្លែងជាច្រើនដែលគ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិបានវាយប្រហារជាញឹកញាប់។

មិនយូរប៉ុន្មានបន្ទាប់ពីការប្រកាសនៃការផ្អាកជំនួយរយៈពេល ៩០ថ្ងៃ គឺនៅថ្ងៃទី២០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៥ មានសេចក្តីប្រកាសបញ្ជាក់ថា មានករណីមួយចំនួនត្រូវបានលើកលែងដូចជា បេសកកម្មមនុស្សធម៌សម្រាប់ជួយសង្គ្រោះអាយុជីវិត ប៉ុន្តែគោលការណ៍ណែនាំទាក់ទងនឹងរឿងនេះនៅតែមិនច្បាស់លាស់ចំពោះអង្គការ និងពលរដ្ឋ។ មនុស្សជាច្រើនភ័យខ្លាចថា ការខូចខាតអំឡុងពេលបង្កកនេះ នឹងបំផ្លាញការងារដែលបានធ្វើសម្រេចចេញជាលទ្ធផលជាមួយនឹងប្រាក់ជំនួយបរទេសទាំងនេះក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។

បច្ចុប្បន្នប្រទេសហៃទី កំពុងរងនូវវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច និងរាំងស្ទះនូវបញ្ហាកសិផល ដោយគ្រាប់ពូជសណ្តែកជាច្រើនតោនកំពុងស្តុកទុកមិនអាចចែកចាយបានទេ ដោយសារការបញ្ជាទិញត្រូវបានបញ្ឈប់ភ្លាមៗ។ ក្នុងនោះ អង្គការជំនួយពិភពលោក World Relief បានប្រាប់សារព័ត៌មាន TIME នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយថា ប្រសិនបើទំនិញទាំងនេះមិនត្រូវបានគេចែកចាយឆាប់ៗនេះទេ នោះគ្រាប់ពូជនឹងរលួយ រីឯកសិករ​នឹង​ខកខាន​មិនអាចបន្ត​ដាំដុះឱ្យស្របទៅតាមរដូវ​កាល ហើយ​គ្រួសារ​នឹង​មាន​ហានិភ័យ​ខ្ពស់​ចំពោះ​បញ្ហាអសន្តិសុខ​ស្បៀងអាហារសាធារណៈក្រោយពីមិនទទួលបានចំណូលផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពគ្រួសារ។

ចំណែកប្រទេសមួយចំនួននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ក៏រងផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ ក្រោយពីជំនួយរបស់ USAID ត្រូវផ្អាកមួយរយៈពេល។ ទាក់ទិននឹងបញ្ហាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់អ្នកសារព័ត៌មាន គឺអ្នក​កាសែត​ភូមា​ម្នាក់បានភៀស​ខ្លួនទៅជ្រកកោននៅ​ប្រទេស​ថៃ ក្រោយពីអ្នកសារព័ត៌មានរូបនេះរាយការណ៍ពីស្ថានភាពនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាអំឡុងពេលរបបយោធាធ្វើរដ្ឋប្រហារកាលពីឆ្នាំ២០២១ ដែលរហូតមកដល់ឥឡូវគេមិនត្រឹមតែប្រឈមនឹងបញ្ហាសុខសុវត្ថិភាពនោះទេ ថែមទាំងប្រឈមនឹងភាពគ្មានការងារធ្វើ និងភាពតានតឹងផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុផងដែរ។  ប្រជាជនមកពីប្រទេសមីយ៉ានម៉ាដែលភៀសខ្លួនទៅនៅជំរុំក្បែរព្រំដែនប្រទេស កំពុងប្រឈមមុខនឹងលក្ខខណ្ឌថែទាំសុខភាពអស់រយៈពេល ៤ឆ្នាំមកហើយ ដែលឥឡូវនេះត្រូវជួបនូវបញ្ហាកង្វះអនាម័យក្នុងជំរុំជនភៀសខ្លួន និងបញ្ហាការផ្តល់សេវាថែទាំសុខភាពមូលដ្ឋានមិនគ្រប់គ្រាន់ដែលនាំឱ្យមនុស្សមួយចំនួនកើតជំងឺគ្រុនចាញ់។

ចំពោះស្ថានភាព​ឥឡូវ​នេះ កាន់តែដុនដាប ដ្បិតមន្ទីរពេទ្យនៅក្នុងជំរុំជនភៀសខ្លួនសម្រាប់ជនជាតិមីយ៉ាន់ម៉ាដែលមានទីតាំងក្នុងប្រទេសថៃ និងបង់ក្លាដែស ត្រូវបានបិទ ដោយសារតែការបង្កកមូលនិធិរបស់ USAID។ សូម្បីតែការផ្គត់ផ្គង់ថ្នាំសម្រាប់ព្យាបាលជំងឺគ្រុនចាញ់ និងជំងឺផ្សេងៗទៀត ក៏ត្រូវបានកាត់បន្ថយផងដែរ ដែលធ្វើឱ្យអ្នកជំនាញដាក់ក្តីបារម្ភថា សមិទ្ធផលដែលខំសាងឡើងជាច្រើនឆ្នាំទាក់ទិននឹងការខិតខំប្រឹងប្រែងប្រឆាំងជំងឺគ្រុនចាញ់នៅក្នុងតំបន់ នឹងត្រូវអាសារបង់។

ជាមួយគ្នានេះ លោក Alexandra Wharton-Smith អតីតបុគ្គលិកនៃកម្មវិធី USAID ជួយទៅដល់ប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ាកន្លងមក បានអត្ថាធិប្បាយនិងលើកជាសំណួរនៅក្នុងការផ្តល់បទសម្ភាសទៅកាន់សារព័ត៌មាន Aljazeera ថា «តើមានអ្វីកើតឡើងនៅពេលដែលយើងឈប់ព្យាបាលមនុស្សរាប់ម៉ឺននាក់ ពិសេសជំងឺគ្រុនចាញ់នោះ? ប៉ុន្មានសប្តាហ៍ទៀត រដូវវស្សានឹងមកដល់ ហើយបន្ទាប់មករដូវក្តៅនឹងតាមមកជាបន្តបន្ទាប់ ដែលអាចកើតមានគ្រោះមហន្តរាយជាយថាហេតុ។»។ លើសពីនេះ លោកបញ្ជាក់ទៀតថា ចាប់ពីខែមេសា កម្មវិធីស្បៀងអាហារពិភពលោកនឹងត្រូវបង្ខំឱ្យបញ្ឈប់ការផ្គត់ផ្គង់ជំនួយស្បៀងអាហារដ៏សំខាន់ទៅដល់ប្រជាជនមួយលាននាក់ក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។

លោក Alexandra សង្កត់ធ្ងន់ថា ការណ៍នេះបានដាក់បន្ទុកលើមីយ៉ាន់ម៉ាយ៉ាងខ្លាំង ខណៈប្រទេសនេះកំពុងប្រឈមនឹងជម្លោះផ្ទៃក្នុងដែលធ្វើប្រជាជនជាច្រើនរងគ្រោះ។ យោងតាមអង្គការស្បៀងអាហារពិភពលោក ​​WFP  ក្នុងចំណោមប្រជាជនសរុបចំនួន ៥១លាននាក់ មានមនុស្សប្រមាណ ១៥លាននាក់មិនមានថវិកាគ្រ​ប់គ្រាន់សម្រាប់ទិញស្បៀងអាហារចិញ្ចឹមក្រពះនោះឡើយ ហើយមនុស្សជាង ២លាននាក់ផ្សេងទៀតកំពុងប្រឈមនឹងភាពស្រេកឃ្លាន។

ងាកមកប្រទេសកម្ពុជាវិញ គេសង្កេតឃើញមានអង្គការជាច្រើនទទួលបានជំនួយពី USAID ប៉ុន្តែក្រោយសហរដ្ឋអាមេរិកប្រកាសបង្កកជំនួយមួយរយៈមក មានអង្គការមួយចំនួនត្រូវបានបិទទ្វារ រីឯបុគ្គលិកដែលបម្រើនៅក្នុងអង្គការមួយចំនួនប្រឈមនឹងការគ្មានការងារធ្វើ ហើយគម្រោងមួយចំនួនត្រូវបានបិទបញ្ចប់ ​ដោយសារ​ការ​ផ្តល់​ហិរញ្ញប្បទាន​មិន​គ្រប់គ្រាន់។ ជាឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង ​​គឺកម្មវិធី​ដោះ​មីន​ដែល​ទទួល​​មូលនិធិពីសហរដ្ឋអាមេរិក​ដល់​ទៅ​ ៣០ភាគរយ។ លោក Bill Morse ស្ថាបនិកអង្គការសប្បុរសធម៌មូលនិធិសង្គ្រោះមីននៅកម្ពុជា បានប្រាប់កាសែត The Guardian ថា «មនុស្សមួយចំនួនអាចវង្វេងដើរចូលទៅក្នុងបរិវេណដីដែលមានមីនគ្រប់ដណ្តប់ហើយអាចជាន់ធ្វើឱ្យមានពិការភាពបាត់បង់ដៃ និងជើង ហើយអាចធ្វើឱ្យហូរឈាមនៅអំឡុងពេលបង្កកសាច់ប្រាក់មិនឱ្យធ្វើប្រតិបត្តិការដោះមីនរយៈពេល ៩០ថ្ងៃ។ ហើយសំណួរសួរថាមនុស្សអាចស្លាប់បានទេ? គឺប្រាកដណាស់ មនុស្សអាចស្លាប់បាននៅចន្លោះនោះដោយសារតែភាពយឺតយ៉ាវនៃការរំដោះមីន»។

ដោយឡែកគម្រោងដែលផ្តល់ជាជម្រកសម្រាប់ជនរងគ្រោះដោយសារការឆបោកនិងការជួញដូរមនុស្ស ត្រូវបានកាត់ផ្តាច់ទាំងស្រុង។ ការបោកប្រាស់ទាំងនេះ ធ្វើឡើងនៅក្នុង​ប្រទេស​ដូចជា​មី​យ៉ាន់​ម៉ា និង​ឡាវ ជាងនេះ​មនុស្ស​ដែល​រត់គេច​ខ្លួន​ងាយធ្លាក់ខ្លួនទៅជាជនរងគ្រោះនៅក្នុងការជួញដូរម្តងទៀត ដែលគម្រោងនេះហើយបានផ្តល់ឱកាសឱ្យពួកគេសិក្សាស្វែងយល់ និងគេចផុតពីអំពើឧបាយ។ មជ្ឈមណ្ឌលនេះមានទីតាំងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងទទួលជំនួយពី USAID ដោយក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានសប្តាហ៍ចុងក្រោយនេះ មជ្ឈមណ្ឌលនេះបានអនុញ្ញាតឱ្យជនភៀសខ្លួនមួយចំនួនវិលទៅស្រុកកំណើត ឬទៅប្រកបរបររកស៊ីនៅក្នុងសង្គមជាក់ស្តែង។

លោកស្រី Mina Chiang ស្ថាបនិកនៃទីប្រឹក្សាស្រាវជ្រាវមនុស្សធម៌បានប្រាប់សារព័ត៌មាន AP ថា ឥទ្ធិពលពីការបង្កកមូលនិធិរបស់ USAID នេះបានពង្រីកវិសាលភាពនៃការជួញដូរមនុស្សឡើងវិញ។ លោកស្រីមិនច្បាស់ថានឹងមានអ្វីកើតឡើងបន្ទាប់នោះទេ តែភាពប្រាកដប្រជាតែមួយគត់គឺ ពិភពលោកមិនអាចពឹងផ្អែកលើសហរដ្ឋអាមេរិកទាំងស្រុងបានទេ។ ប្រទេសផ្សេងទៀតដូចជា ចិន កាណាដា និងអាល្លឺម៉ង់ អាចនឹងត្រូវបញ្ចេញជំនួយទៅកាន់ប្រទេសដែលរងគ្រោះដើម្បីបំពេញបន្ថែមឱ្យជំនួយដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានផ្អាក ទោះបីជាទំនងមើលឃើញថាប្រទេសទាំងនេះពុំអាចប្រៀបនឹងថវិការបស់សហរដ្ឋអាមេរិកក៏ដោយ។ ការផ្អាក ឬបញ្ឈប់ជំនួយនេះ អាចនាំឱ្យមានវិបត្តិមនុស្សធម៌ខ្លាំងក្លានៅក្នុងប្រទេសដែលសំបូរភាពក្រីក្រ និងជម្លោះជាដើម៕

សរសេរជាភាសាអង់គ្លេសដោយកញ្ញា នីណា ហេតដ៍ (Miss. Nina Heide)

ប្រែសម្រួលជាខេមរដោយកញ្ញា កែវ​ សុជាតា