ទន្ទឹមនឹងការលើកឡើងអំពីសមិទ្ធផលសម្រេចបានក្នុងរយៈពេល៣០ឆ្នាំនៃការប្រកាសឱ្យប្រើប្រាស់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ប្រទេស ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ បានលើកឡើងអំពីបញ្ហាប្រឈមខ្លះៗដែរ ដែលកម្ពុជាត្រូវពុះពារដោះស្រាយ ជាអាទិ៍ទាក់ទងនឹងការយល់ដឹងអំពីច្បាប់ និងការអនុវត្តច្បាប់ឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព។ លោក គីម ចាន់ចាវ រាយការណ៍
លោក អ៊ឹម ឈុនលឹម ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ បានលើកឡើងអំពីសមិទ្ធផលក្នុងការអនុវត្តគោលការណ៍គ្រឹះទាំងឡាយនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ជាអាទិ៍៖ ការរក្សាការពារ និងគោរពលើកតម្កើងរបបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ការអនុវត្តបាននូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសណ្ដាប់ធ្នាប់នយោបាយទំនើប និងការឈានឡើងជាសង្គមនីតិរដ្ឋ ដែលជារដ្ឋប្រតិបត្តិតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ជាដើម។ លោកលើកឡើងសមិទ្ធផលនេះក្នុងទិវារំលឹកខួប៣០ឆ្នាំ នៃការប្រកាសឱ្យប្រើប្រាស់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៅថ្ងៃទី០៦ តុលា ឆ្នាំ២០២៣។
ទន្ទឹមនឹងការលើកឡើងអំពីសមិទ្ធផលសម្រេចបានក្នុងរយៈពេល៣០ឆ្នាំកន្លងមក លោកប្រធានក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ក៏បានលើកឡើងអំពីបញ្ហាប្រឈមខ្លះៗដែរ ដែលកម្ពុជាត្រូវពុះពារដោះស្រាយ ជាអាទិ៍ទាក់ទងនឹងការយល់ដឹងអំពីច្បាប់ និងការអនុវត្តច្បាប់ឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព។ ក្នុងចំណោមបញ្ហាប្រឈមទាំងនោះ រួមមានចំណុចគួរឱ្យកត់សម្គាល់ចំនួនពីរគឺ៖ បញ្ហាទី១.លក្ខណៈជឿនលឿននៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងនិន្នាការសកលនៃច្បាប់ថ្មីៗរបស់កម្ពុជាដែលរងឥទ្ធិពលនៃវប្បធម៌ចម្រុះ មានកម្រិតសកលនិងលក្ខណៈបច្ចេកទេសខ្ពស់ ហើយទាមទារនូវពេលវេលាសម្រាប់ការបកស្រាយ ឬពន្យល់ជាបន្តបន្ទាប់ និងខ្ជាប់ខ្ជួនតាមរយៈការពង្រឹងពង្រីកយន្តការអប់រំបណ្ដុះបណ្ដាល និងការផ្សព្វផ្សាយដល់គ្រប់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធរហូតដល់មហាជន។ ដំណោះស្រាយលោកថា កិច្ចការនេះទាមទារឱ្យមានការចូលរួមទាំងស្ថាប័នរដ្ឋ និងគ្រប់តួអង្គសង្គម ដើម្បីរួមគ្នាកសាងសង្គមនីតិរដ្ឋ សម្រាប់ពេលបច្ចុប្បន្ន និងតទៅអនាគត។ ដោយឡែក ស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់ មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងកិច្ចការនេះ ទាំងភារកិច្ចផ្សព្វផ្សាយច្បាប់ ទាំងការបំពេញសមត្ថកិច្ចផ្ទាល់របស់ខ្លួន ដោយត្រូវធ្វើជាគំរូដល់មហាជន និងប្រកាន់ខ្ជាប់សុចរិតភាព តម្លាភាព និងការទទួលខុសត្រូវ។
លោក អ៊ឹម ឈុនលឹម ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ
ចំណែកបញ្ហាទី២ លោកប្រធានក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញាលើកពី កម្រិតយល់ដឹងទូទៅអំពីយុត្តិធម៌ក្នុងក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ ដែលលោកប្រធានក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញអះអាងថា អាចនៅមានការប្រឈមក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្ដែង ដោយសារបរិវត្តកម្មនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងច្បាប់ឈានឡើងលឿន ខណៈដែលការយល់ដឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅមានកម្រិត អំពីសិទ្ធិតាមផ្លូវច្បាប់ ទាក់ទងនឹងការប្រើប្រាស់អំណាចរបស់ខ្លួនតាមរយៈសាលាជម្រះក្ដី ដែលអាចនាំឱ្យមានគម្លាតយុត្តិធម៌សង្គមក្នុងករណីខ្លះ។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គឺជាសមិទ្ធផលប្រវត្តិសាស្ត្រដែលត្រូវបានអនុម័តដោយសភាធម្មនុញ្ញកាលពីថ្ងៃទី២១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩៣ ហើយព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេចព្រះនរោតម្ត សីហនុ អតីតព្រះមហាក្សត្របានឡាយព្រះហត្តលេខាលើព្រះរាជក្រមប្រកាសឱ្យប្រើរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលមកទល់នឹងពេលនេះ អាយុកាលគម្រប់៣០ឆ្នាំហើយ។ ក្នុងដំណើរការអនុវត្តរយៈពេល៣០ឆ្នាំមកនេះ រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣ ត្រូវបានធ្វើវិសោធនកម្មចំនួន១០លើក និងត្រូវបានបង្កើតច្បាប់ធម្មនុញ្ញបន្ថែមចំនួនមួយ ដោយអនុវត្តស្របតាមនីតិវិធីដូចមានកំណត់ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការជាក់ស្ដែងរបស់សង្គម ពិសេសនៅចំពោះមុខករណីនៃការជាប់គាំងផ្នែកច្បាប់ និងនយោបាយ ដែលចាំបាច់ត្រូវស្រាយ៕
