ស្ត្រីអ៊ីរ៉ងម្នាក់ឈ្មោះ Mahsa Aminiត្រូវបានចាប់ខ្លួនពីបទប្រឆាំងនឹងច្បាប់ហ៊ីចាប។ក្រោយមកស្រ្តីនោះបានស្លាប់នៅក្នុងមន្ទីរឃុំឃ្លាំង។ ក្រុមគ្រួសារនិងមហាជនបានចោទប្រកាន់ប៉ូលិសថាបានវាយក្បាលនាងអោយសន្លប់បណ្ដាលអោយនាងស្លាប់នៅ៣ថ្ងៃបន្ទាប់។ព្រឹត្តិការណ៍បានធ្វើអោយមានការតវ៉ានៅតាមទីក្រុងមួយចំនួននៅក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ង់។ប៉ូលិសបានបង្ក្រាបក្រុមអ្នកតវ៉ាទាំងនោះយ៉ាងហិង្សា បង្កអោយមានអ្នកស្លាប់និងរបួសមួយចំនួន។
ចាប់តាំងពីមានការតវ៉ាប្រឆាំងនឹងច្បាប់ Hijab បានផ្ទុះឡើង យ៉ាងហោចណាស់មនុស្ស 7 នាក់ត្រូវបាន សម្លាប់។ Mahsa Amini ស្ត្រីជនជាតិឃឺដអាយុ 22 ឆ្នាំមកពីទីក្រុង Saqez ភាគពាយព្យនៃទីក្រុង Saqez បានស្លាប់នៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យកាលពីថ្ងៃសុក្របន្ទាប់ពីសន្លប់បីថ្ងៃ។ Mahsa Amini នៅជាមួយបងប្រុសរបស់នាងក្នុងទីក្រុង Tehran នៅពេលប៉ូលីស ចាប់ខ្លួននាងដោយចោទប្រកាន់ពីបទបំពានច្បាប់ដែលតម្រូវឱ្យស្ត្រីគ្របសក់របស់ពួកគេជាមួយនឹងហ៊ីយ៉ាប ឬក្រមា។ នាងបានសន្លប់ភ្លាមៗបន្ទាប់ពីដួលនៅមណ្ឌលឃុំឃាំង។ស្នងការជាន់ខ្ពស់ស្តីទីអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស លោកស្រី Nada al-Nashif បាននិយាយថាប៉ូលិសបានវាយក្បាលលោកស្រី Amini ដោយដំបង។
ប៉ូលិសបានបដិសេធថាមិនបានវាយធ្វើបាបនាងទេ ហើយបាននិយាយថានាងមានជំងឺ «គាំងបេះដូងភ្លាមៗ» ។ ប៉ុន្តែគ្រួសាររបស់នាងបាននិយាយថា នាងមានសុខភាពល្អ ។អ្នកស្រី Nashif បាននិយាយថា “ការស្លាប់របស់នាង Mahsa Amini ត្រូវតែស៊ើបអង្កេតភ្លាមៗ ដោយមិនលំអៀង និងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចឯករាជ្យ ដើម្បីធានាថាគ្រួសាររបស់នាងទទួលបានយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដ” ។
អ្នកស្រីបានកត់សម្គាល់ថា អង្គការសហប្រជាជាតិបានទទួល “វីដេអូជាច្រើនអំពីការប្រើអំពើហឹង្សាលើស្ត្រី” នៅពេលដែលប៉ូលីសសីលធម៍មូស្លីមបានបង្កើនការល្បាតតាមដងផ្លូវក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែថ្មីៗនេះ ដើម្បីបង្ក្រាបអ្នកដែលគេយល់ថាស្លៀកពាក់មិនត្រឹមត្រូវពាក់ “ហ៊ីចាបរលុង”។
លោកស្រីបានបន្ថែមថា “អាជ្ញាធរត្រូវតែបញ្ឈប់ការបៀតបៀន និងឃុំខ្លួនស្ត្រីដែលមិនគោរពតាមច្បាប់ Hijab” ដោយអំពាវនាវឱ្យលុបចោលច្បាប់នេះ។ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរដ្ឋបានរាយការណ៍ថាជំនួយការរបស់មេដឹកនាំកំពូលអ៊ីរ៉ង់ Ayatollah Ali Khamenei បានទៅសួរសុខទុក្ខគ្រួសារសពលោកស្រី Amini កាលពីថ្ងៃចន្ទ ហើយបានប្រាប់ពួកគេថា “អាជ្ញាធរនឹងចាត់វិធានការដើម្បីការពារសិទ្ធិដែលត្រូវបានរំលោភបំពាន” ។
សមាជិកសភាជាន់ខ្ពស់ Jalal Rashidi Koochi បានរិះគន់ជាសាធារណៈចំពោះឆ្មាំល្បាតដោយនិយាយថា ការប្រើកម្លាំងគឺជា “កំហុស” ព្រោះវាបានធ្វើអោយ “មានការបាត់បង់ និងការខូចខាត”សម្រាប់ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ទាំងមូល។
តើអ្វីជាច្បាប់ hijab របស់អ៊ីរ៉ង់?
បន្ទាប់ពីបដិវត្តអ៊ីស្លាមឆ្នាំ 1979 អាជ្ញាធរអ៊ីរ៉ង់បានកំណត់ជាកាតព្វកិច្ចដែលតម្រូវឱ្យស្ត្រីទាំងអស់ពាក់ក្រមា និងសម្លៀកបំពាក់រលុងនៅពេលពួកគេនៅទីសាធារណៈ។ប៉ូលីសសីលធម៌អ៊ីរ៉ងត្រូវបានគេស្គាល់ជាផ្លូវការថា “Gasht-e Ershad” (ឆ្មាំល្បាត) ត្រូវបានប្រគល់ភារកិច្ចត្រួតពិនិត្យតាមដានស្ត្រីស្លៀកពាក់អោយបានត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ឥស្លាម។ ឆ្មាំល្បាតមានអំណាចវាយតម្លៃថាតើស្រ្តីស្លៀកពាក់បានត្រឹមត្រូវឬទេ មានបង្ហាញសក់ច្រើនពេកឬអត់ ខោនិងអាវធំរបស់ស្រ្តីខ្លីពេកឬជិតសមឬទេ។ ការដាក់ទណ្ឌកម្មចំពោះការបំពានច្បាប់នេះរួមមាន ការដាក់ពន្ធនាគារ ឬការផាកពិន័យ។ ក្នុងឆ្នាំ 2014 ស្ត្រីជនជាតិអ៊ីរ៉ង់បានចាប់ផ្តើមចែករំលែករូបថត និងវីដេអូពួកគេជាសាធារណៈប្រឆាំងនឹងច្បាប់ Hijab ដែលជាផ្នែកនៃយុទ្ធនាការតវ៉ាតាមអ៊ីនធឺណិតដែលមានឈ្មោះថា “My Stealthy Freedom” ។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក បានបំផុសចលនាផ្សេងទៀត រួមទាំង “White Wednesdays” និង “Girls of Revolution Street” ។ ស្នងការជាន់ខ្ពស់ស្តីទីអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស លោកស្រី Nada al-Nashif បាន ព្រមានថាអាជ្ញាធរអាចនឹង “ការប្រើប្រាស់កម្លាំងដែលមិនចាំបាច់ ឬមិនសមាមាត្រ” ចំពោះចលនាតវ៉ានេះ។ អង្គការHengaw មានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសន័រវេសដែលឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងតំបន់បានអោយដឹងថាក្មេងប្រុសអាយុ 16 ឆ្នាំនិងបុរសអាយុ 23 ឆ្នាំម្នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ដោយកងកម្លាំងសន្តិសុខបាន បាញ់ប្រហារទៅលើអ្នកតវ៉ាកាលពីយប់ថ្ងៃអង្គារនៅ Piranshahr និង Urmia ។ អង្គការនេះក៏បានរាយការណ៍ផងដែរថា កងកម្លាំងសន្តិសុខបានបាញ់សម្លាប់ស្ត្រីម្នាក់នៅកន្លែងតវ៉ាមួយនៅក្នុងខេត្ត Kermanshah ដែលនៅជិតខាង។ យោងតាមប្រភពដដែលថាមានបាតុករប្រុសបីនាក់ត្រូវបានសម្លាប់ដោយកងកម្លាំងសន្តិសុខក្នុងខេត្ត Kurdistan កាលពីថ្ងៃច័ន្ទ ម្នាក់នៅ Saqez ទីក្រុងកំណើតរបស់លោកស្រី Amini និងពីរនាក់ទៀតនៅក្នុងទីប្រជុំជន Divandarreh និង Dehgolan ។ បុរសម្នាក់ទៀតដែលត្រូវបានគេបាញ់នៅ Divandarreh នៅថ្ងៃនោះបានស្លាប់ដោយសាររបួសរបស់គាត់កាលពីថ្ងៃពុធ។ មិនមានការបញ្ជាក់អំពីការស្លាប់ទាំងនោះពីអាជ្ញាធរនោះទេ ប៉ុន្តែព្រះរាជអាជ្ញានៅទីក្រុង Kermanshah បានប្រាប់ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Tasnim ថាមនុស្សពីរនាក់ត្រូវបានសម្លាប់ពី “បទប្រឆាំងបដិវត្តន៍” កាលពីថ្ងៃអង្គារ។ជាមួយគ្នានេះដែរ ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានរដ្ឋ Irna បាននិយាយថា ជំនួយការប៉ូលិសម្នាក់បានស្លាប់ដោយសាររបួស នៅក្នុងការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយហិង្សាជាមួយក្រុមអ្នកតវ៉ានៅទីក្រុង Shiraz ភាគខាងត្បូងកាលពីថ្ងៃអង្គារ។ នៅទីក្រុងតេអេរ៉ង់ វីដេអូដែលបានបង្ហោះតាមអ៊ិនធរណេតបានបង្ហាញពីស្ត្រីដោះកន្សែងគ្របក្បាល ហើយស្រែកថា “ស្លាប់ទៅជនផ្តាច់ការ” ពួកគេស្រែកដដែលៗសំដៅទៅលើមេដឹកនាំកំពូលអ៊ីរ៉ង។ អ្នកខ្លះទៀតបានស្រែកថា “យុត្តិធម៌ សេរីភាព មិនចាំបាច់មានហ៊ីចាបទេ”។ ស្ត្រីម្នាក់ដែលបានចូលរួមក្នុងការតវ៉ាកាលពីថ្ងៃចន្ទក្នុងទីក្រុង Rasht ភាគខាងជើងបានបង្ហាញរូបថតមានស្នាមជាំដែលរងរបួសដោយសារត្រូវប៉ូលិសវាយនឹងដំបង និងទុយោទឹក។នាងបាននិយាយថាប៉ូលិសបានបាញ់ឧស្ម័នបង្ហូរទឹកភ្នែក។ «យើងបានរត់ចេញហើយ ប៉ុន្តែប៉ូលិសបានវាយខ្ញុំ ពួកគេហៅខ្ញុំថាជាស្រីពេស្យា ហើយនិយាយថាខ្ញុំចុះតាមផ្លូវដើម្បីលក់ខ្លួន។ ស្ត្រីម្នាក់ទៀតដែលតវ៉ានៅកណ្តាលទីក្រុង Isfahan បានប្រាប់ BBCថា “ពេលដែលខ្ញុំងើយក្បាលទៅលើមេឃ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍រំជួលចិត្តណាស់ដែលត្រូវបានបុរសៗផ្សេងទៀតហ៊ុំព័ទ្ធការពារខ្ញុំ។ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ល្អណាស់ដែលបានឃើញការរួបរួមបែបនេះ។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា ពិភពលោកគាំទ្រយើង»។ អភិបាលក្រុង Tehran លោក Mohsen Mansouri បាននិយាយកាលពីថ្ងៃអង្គារថា ការតវ៉ាត្រូវបានរៀបចំដោយមានរបៀបវារៈច្បាស់លាស់ ដើម្បីបង្កើតភាពចលាចល ហើយបានចោទប្រកាន់ក្រុមអ្នកតវ៉ាថាបានយកការស្លាប់របស់លោកស្រី Amini ប្រើប្រាស់ជា “លេស” និងជាពួកបំបែកខ្លួនជនជាតិឃឺដ និងប្រឌិតរឿងរិះគន់រដ្ឋាភិបាល។
ប្រភព៖BBC News, 22 September 2022
