ភ្នំពេញ៖ សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច និង សហគមន៍ដែលរងការបណ្តេញចេញទាំងបង្ខំនៅទូទាំងប្រទេស បានធ្វើការស្នើសូមដល់រដ្ឋាភិបាលជាថ្មី ឱ្យធ្វើការដោះស្រាយឱ្យបានឆាប់រហ័សដោយសារអ្នកជនរងគ្រោះដីធ្លីកំពុងរស់នៅក្នុងស្ថានភាពក្រលំបាកខ្លាំង។
ការស្នើសុំរបស់សហគមន៍រងគ្រោះដីធ្លីនេះ ធ្វើឡើងនៅក្នុងសន្និសីទតស៊ូមតិថ្នាក់ជាតិលើកទី៩ ស្តីពី «ការរួមគ្នាដើម្បីលើកកម្ពស់គណនេយ្យភាពសង្គមលើអភិបាលកិច្ចដីធ្លី និង ធនធានធម្មជាតិនៅកម្ពុជា» នៅថ្ងៃទី០៣ ខែ វិច្ឆិកានេះ នៅសណ្ឋាគារទន្លេបាសាក់២ ក្រុងភ្នំពេញ។
តំណាងជនជាតិដើមភាគតិចខេត្តមណ្ឌលគីរី លោក ប្រុស សុក លើកឡើងថា ព្រៃឈើដែលទីអាស្រ័យផលតាមរយៈការប្រមូលរកអនុផលព្រៃឈើនោះ ត្រូវបានក្រុមហ៊ុនដែលបានសិទ្ធិវិនិយោគពីរដ្ឋាភិបាល កាប់បំផ្លាញអស់ស្ទើរគ្មានសល់។ លោកថា បច្ចុប្បន្នជនជាតិដើមភាគតិចខេត្តមណ្តលគីរី កំពុងប្រឈមនឹងបញ្ហាបាត់បង់ដីធ្លី បញ្ហាចំណាកស្រុក ជាពិសេសកុមារបាត់បង់ការសិក្សាជាដើម។
លោក ប្រុស សុក៖ «ការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ទៅដល់បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ធ្វើឱ្យគាត់បាត់បង់ដីធ្លី ធ្វើឱ្យគាត់ចំណាក់ស្រុក និងធ្វើឱ្យកូនចៅគាត់អត់មានឱកាសក្នុងការរៀនសូត្រ»។
ចំណែក លោក យន ឌី ជនជាតិដើមភាគតិចកួយមកពីខេត្តស្ទឹងត្រែង និយាយថា សហគមន៍របស់លោកត្រូវបានអ្នកមានអំណាចមួយចំនួនបានរំលោភបំពានចូលមកទន្ទ្រានដីព្រៃសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចដែលធ្លាប់តែប្រកបរបរអាស្រ័យផលធ្វើស្រែចម្ការតាំពីដូនតាមក។ លោកបន្តថា សហគមន៍ធ្លាប់ធ្វើការតវ៉ានឹងប្តឹងទៅអាជ្ញាធរស្រុកដែរ តែអាជ្ញាធរមិនបានអើពើនឹងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចឡើយ។
លោក យន ឌី៖ «ខាងខ្ញុំនេះ គឺមានបទល្មើសដែលអ្នកមានអំណាចនៅខាងក្រៅមកចូលកាប់យកទន្ទ្រានយកដីព្រៃក្នុងសហគមន៍ភូមិអន្លូងជ្រៃយើងខ្ញុំ។ យើងបានរាយការណ៍នៅថ្នាក់ស្រុក ទីបំផុតក្រុមយុវជនសម្តេចតេជោចុះទៅវាស់វែងដីចែកឱ្យឯកជនដែលមានលុយច្រើន»។
រីឯអ្នកស្រី ច្រាយ នីម តំណាងសហគមន៍ SOS ព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិភ្នំពេញ បានលើកឡើងដែរថា បញ្ហាជំលោះដីធ្លីរបស់សហគមន៍ SOS បានកើតឡើងជាងយូរឆ្នាំមកហើយ តែរហូតមកទល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ នៅតែមិនទាន់មានដំណោះស្រាយនៅឡើយ។ អ្នកស្រីថា រាល់ពលរដ្ឋទាមទារស្វែងរកដំណោះស្រាយពីស្ថាប័នដែលពាក់ព័ន្ធ គឺមិនត្រូវបានធ្វើការដោះស្រាយឱ្យទាន់ពេលវេលានោះទេ។
អ្នកស្រីបន្ថែមទៀតថា ប្រជាសហគមន៍រងគ្រោះ ជាពិសេសស្ត្រី កំពុងប្រឈមនឹងបញ្ហាបាត់បង់ការងារនិងមុខរបបរកស៊ីផងដែរ។ ជាងនេះទៅទៀតស្ត្រីមួយចំនួនបានធ្លាក់ខ្លួនជានារីរកស៊ីផ្លូវភេទក៏មាន។ អ្នកស្រី ច្រាយ នីម៖ «សំណុំពរចុងក្រោយ នាងខ្ញុំសូមឱ្យនាយករដ្ឋមន្ត្រីដោះស្រាយឱ្យពួកខ្ញុំទាំង២៥ខេត្តក្រុងជាបន្ទន់ឱ្យឆាប់ៗ ព្រោះយើងទាំងអស់គ្នាអ្នករងគ្រោះ អ្នកប្រឈម គឺបាត់បង់ការងារ បាត់បង់សេដ្ឋកិច្ច ហើយអ្នកខ្លះធ្លាក់ខ្លួនរើសអេតចាយ អ្នកខ្លះធ្លាក់ខ្លួនរហូតដល់រកស៊ីរបបផ្លូវភេទ ជាស្ត្រីឡងសេស្រាបៀរដោយមានការប្រមាថមើលងាយពីសង្គម។
ទាក់ទងបញ្ហានេះ លោក តឹក វណ្ណារ៉ា នាយកប្រតិបត្តិ វេទិកានៃអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ស្តីពីកម្ពុជា និយាយថា ការដែល NGO Foroum ផ្តួចផ្តើមឱ្យមានសន្និសីទតស៊ូមតិថ្នាក់ជាតិលើកទី៩ នេះឡើង គឺដើម្បីប្រមូលទិន្នន័យពីសហគមន៍រងគ្រោះ ធ្វើជាអនុសាសន៍រួមដើម្បីដាក់ជូនរដ្ឋាភិបាល រដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា ក្រសួងសមី និងដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ ដើម្បីធ្វើការដោះស្រាយនូវបញ្ហាដែលបានដាក់ចេញជាអនុសាសន៍នៅថ្ងៃនេះ។
មួយវិញទៀតលោកថា សង្គមស៊ីវិលនិងផ្តល់ឱកាសដល់តំណាងសហគមន៍ដែលមានជម្លោះ លើកបញ្ហាទៅធ្វើការជជែកគ្នាជាមួយក្រសួងពាក់ព័ន្ធ និងក្រុមហ៊ុនដែលមានបញ្ហាជាមួយប្រជាសហគមន៍ ជំរុញធ្វើយ៉ាងណាឱ្យមានដំណោះស្រាយ។ លោក តឹក វណ្ណារ៉ា៖ «យើងផ្តល់ឱកាសឱ្យតំណាងសហគមន៍ដែលគាត់មានបញ្ហា ករណីដីធ្លីនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា តាមរយៈអង្គការសមាជិកបណ្តេញក៏ដូចជាអង្គការសមាជិកភាពយក បញ្ហារបស់គាត់ទៅប្រជុំជាមួយក្រសួងផ្ទាល់ៗ ឬមួយជាមួយក្រុមហ៊ុនដែលមានបញ្ហាហ្នឹងផ្ទាល់ ដើម្បីជំរុញឱ្យមាននីតិធ្វើការដោះស្រាយ»។
ពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងនេះ លោក ម៉ុង ឫទ្ធី សមាជិកព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជា និងជាតំណាងប្រធានព្រឹទ្ធសភាបានលើកឡើងថា រដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា រដ្ឋាភិបាលនិងធ្វើការពិនិត្យ ពិភាក្សាទៅលើអនុសាសន៍រួមរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល ដើម្បីពង្រឹងនិងបន្តយន្តការថែរក្សាការពារធនធានធម្មជាតិ ជាពិសេសព្រៃឈើនៅកម្ពុជាឱ្យបានគង់វង្សយូរអង្វែង។
លោក ម៉ុង ឫទ្ធី៖ «ហើយទទ្ទឹមនឹងនេះខ្ញុំមានជំនឿ និងក្តីសង្ឃឹមយ៉ាងមុតមាំថា ការពិភាក្សាលើប្រធានបទព្រឹកនេះ និងមានកិច្ចពិភាក្សាយ៉ាងសកម្ម និងមានការចេញនូវអនុសាសន៍ថ្មីៗបន្ថែមទៀតក្នុងការ យកមកធ្វើជាដំណោះស្រាយចំពោះបញ្ហាប្រឈមទាំងអស់នេះ»។
យោងតាមការសិក្សាថ្មីមួយរបស់ NGO Foroum បានរកឃើញថា ជម្លោះដីធ្លីនៅឆ្នាំ ២០១៣មានចំនួន ៣១១ ករណី។ ក្នុងនោះប្រមាណ ២៥% បង្កឡើងដោយសារដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ដែលបង្កផលប៉ះពាល់ដល់គ្រួសារប្រមាណ២ម៉ឺនគ្រួសារ ស្នើនឹងប្រជាជនប្រមាណ ៩ម៉ឺននាក់។ ការសិក្សានេះក៏បានរកឃើញថា ការរំលោភយកដី និងការបណ្តេញចេញដោយបង្ខំ គឺជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដ៏ធ្ងន់ធ្ងរនៅប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ៕
