កាលពីជាង ១០ ឆ្នាំមុន គឺនៅក្នុងពិធីបង្កក់កូនប្រុសរបស់អ្នកស្រី រ៉ែម យ៉ៃ ភ្ញៀវកិត្តិយសដែលអញ្ជើញចូលរួមកម្មវិធីបានមករាក់ទាក់អ្នកស្រី និង កូនប្រុសដែលទើបសម្រាលបានរយៈពេលមួយខែ។ គ្រានោះហើយ ភ្ញៀវម្នាក់ជាអ្នកជំងឺរបេងបានមកក្បែរហើយជូនពរអ្នកស្រីនិងកូនប្រុសឱ្យមានសុខភាពល្អ សំណាងល្អ តែបុរសមានជំងឺរបេងរូបនោះបានក្អកដាក់អ្នកស្រីដោយមិនបានបិទបាំង។

កន្លះខែក្រោយមក ពរជ័យរបស់បុរសអ្នកជំងឺរបេង ប្រែជារឿងអមង្គលទៅវិញ ព្រោះអ្នកស្រីបានតេស្តឃើញមេរោគរបេងកើតមានក្នុងខ្លួនទៅហើយ។

នេះជាការគូសបញ្ជាក់របស់អ្នកស្រី រ៉ែម យ៉ៃ អតីតអ្នកជំងឺរបេង ហើយបច្ចុប្បន្នអ្នកស្រីជាបណ្តាញអ្នកស្ម័គ្រចិត្តផ្សព្វផ្សាយពីបញ្ហារបេងក្នុងសហគមន៍មួយនាខេត្តសៀមរាប។

អ្នកស្រីបានរំលឹកបន្តថា អំឡុងពេលដែលអ្នកស្រីផ្ទុកនូវជំងឺរបេងនេះ អ្នកស្រីមានអាការក្អកយ៉ាងខ្លាំង ហើយសុខភាពទ្រុឌទ្រោមជាលំដាប់។

អ្នកស្រី រ៉ែម យ៉ៃ ៖«ខ្ញុំគ្រុនស្ទើររាល់យប់ ក្អករយៈពេលជាងកន្លះខែ ក្អកឡើងហើមឆ្អឹងជំនីរ ឈឺចាប់ពេញខ្លួន ហើយស្លេស្មចេញមកចង់ប៉ុនកូនដៃ។ ពេលយកស្លេស្មទៅពិនិត្យឃើញរបេងBK+បីខ្វែងបាត់ ខ្ញុំស្លុតស្មារតីអស់អាលីញ»។

 

 

«ជំងឺរបេង»នៅតែជាជំងឺមួយស្ថិតក្នុងចំណាប់ថ្នាក់ជំងឺកាចសាហាវទាំង ១០ លើសកលលោក និងកំពុងបន្តសម្លាប់មនុស្សយ៉ាងស្ងៀមស្ងាត់(Silent killer)។ ជំងឺរបេងបានសម្លាប់ជីវិតមនុស្សទូទាំងពិភពលោកប្រមាណជាង ១ លាន ៥ សែននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ នេះបើយោងតាមការឱ្យដឹងពីលោក ជួប​ សុខចំរើន នាយកប្រតិបត្តិអង្គការខាណា​​។

លោក ជួប​ សុខចំរើន ឱ្យដឹងថា ​ ជំងឺរបេងដែលកាចសាហាវនឹងបំផ្លាញប្រព័ន្ធផ្លូវដង្ហើមធ្ងន់ធ្ងរគឺ ជំងឺរបេងសួតសកម្ម(BK+)។ លោកបន្តថា ប្រភេទជំងឺរបេងសួតសកម្មនេះ មានលក្ខណចម្លងងាយ ពោលគឺអ្នកជំងឺរបេងម្នាក់អាចមានលទ្ធភាពចម្លងទៅមនុស្សក្បែរខ្លួនរហូត ១៥នាក់ ក្នុងទីតាំងបន្ទាប់តែមួយពេលវេលាតែមួយតាមរយៈការក្អកដោយមិនបានបិទបាំង។ លោកបញ្ជាក់ថា ជំងឺរបេងបើសិនមិនបានព្យាបាលបានត្រឹមត្រូវនឹងទាន់ពេលពេលវេលា នោះអាចមានគ្រោះថ្នាក់ដល់អាយុជីវិតបានផងដែរ។លោក ជួប​ សុខចំរើន៖«បើសិនអ្នកជំងឺជាអ្នករបេងសួតBK+ គាត់មានលទ្ធភាពចម្លងទៅគា្នយើងជាង១៥នាក់។ដូច្នេះបញ្ហារបេងមិនមែនគ្រាន់តែជាបញ្ហារបស់ក្រសួងសុខភិបាល​ប៉ុណ្ណោះទេ គឺជាបញ្ហារបស់យើងទាំងអស់គ្នា។»។

 

កាលពីឆ្នាំ ២០១៥​ អង្គការសុខភាពពិភពលោក(WHO)បានចាត់ចំណាត់ថ្នាក់ប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេសទាំង ២២ ដែលមានបន្ទុកជំងឺរបេងធ្ងន់ធ្ងរ។​ ដោយឡែកនៅឆ្នាំ ២០១៩ រហូតមកទល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ អង្គការសុខភាពពិភពលោកបានចាត់ចំណាត់ថ្នាក់ប្រទេសចំនួន ៣០ ជាប្រទេសមានបន្ទុកជំងឺរបេងធ្ងន់ធ្ងរ ហើយក្នុងនោះក៏មានប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។

របាយការណ៍ដដែលបង្ហាញថា​ កាលពីឆ្នាំ ២០១៨ កម្ពុជាមានអ្នកជំងឺគ្រប់សណ្ឋានទាំងអស់សរុប ១ សែននាក់ ក្នុងនោះមានអ្នកជំងឺរបេងចំនួន ៣០២នាក់ ហើយអ្នកជំងឺរបេងបានស្លាប់ចំនួន ១៨នាក់នៅឆ្នាំ២០១៨ ដដែលនោះ។ ដោយឡែកគិតត្រឹមឆមាទី១(មករា-មិថុនា)ឆ្នាំ២០២០នេះ មានអ្នកជំងឺរបេងសរុបចំនួន ១៤ ០៨១នាក់ ក្នុងនោះមានអ្នកជំងឺរបេងសួត(BK+)ចំនួន ៤ ៨៥២ នាក់។

អ្នកស្រី រ៉ែម យ៉ៃ ដែលបច្ចុប្បន្នជាអ្នកស្ម័គ្រចិត្តផ្សព្វផ្សាយបញ្ហារបេងក្នុងសហគមន៍បញ្ជាក់ថា កាលពីឆ្នាំ២០១៨-២០១៩ អ្នកស្រីបានចុះអប់រំអ្នកកើតរបេងចំនួនពីរឃុំ សរុបចំនួន១៨ ភូមិស្ថិតក្នុងស្រុកប្រាសាទបាគង ខេត្តសៀមរាប ឃើញថាមានអ្នកជំងឺរបេងចំនួន ៦០នាក់។ ក្នុងនោះអ្នកជំងឺរបេងបានស្លាប់ចំនួន ២ កាលពីឆ្នាំ២០១៨ និងស្លាប់ ៦ នាក់នៅឆ្នាំ២០១៩។

«ជំងឺរបេង»មិនមែនជាជំងឺតំណពូជ

បើទោះបីជាជំងឺរបេង(របេងសួតសកម្ម BK+)នៅតែក្តីកង្វល់យ៉ាងណាក្តី តែបច្ចុប្បន្នជំងឺរបេងមានថ្នាំព្យាបាលឱ្យជាសះស្បើយ ១០០% និងពុំអស់ថវិកាឡើយ បើសិនជាអ្នកជំងឺទៅទទួលយកសេវាព្យាបាលបានទៀងទាត់នៅតាមមណ្ឌលសុខភាពសាធារណៈក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ អ្វីជាពិសេស ជំងឺរបេងមិនមែនជាជំងឺតំណពូជដូចពាក្យចចាមអារ៉ាមនោះទេ។ នេះជាឱ្យដឹងពីលោកវេជ្ជបណ្ឌិត ហួត ចាន់យុដា ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលជាតិកំចាត់រោគរបេង និង ហង់សិន។

លោក​វេជ្ជបណ្ឌិត ហួត ចាន់យុដា ពន្យល់ថា ជំងឺរបេង បង្កឡើងដោយមេរោគម្យ៉ាងឈ្មោះថា ​បាក់ស៊ីដឺកុក ដែលវាប្រមូលផ្តុំកកើតនៅក្នុងសួតរបស់មនុស្ស ហើយចម្លងទៅមនុស្សផ្សេងទៀតតាមរយៈការក្អក។ លោកបន្ថែមថា អ្នកមានរោគសញ្ញារបេង អាចមានអាការក្អកជាប់ៗគ្នាលើសពី ២០ថ្ងៃឡើងទៅ ចាប់ផ្តើមស្រកទម្ងន់ ប្រើប្រាស់ថ្នាំផ្សះមិនបានធូរស្បើយជាដើម។ លោកសូមអំពាវនាវដល់សាធារណជនទាំងអស់ ករណីសង្ស័យរោគរបេងត្រូវប្រញាប់ទៅមន្ទីរពេទ្យរដ្ឋ ដើម្បីពិនិត្យកំហាករកមេរោគរបេង និងព្យាបាលឱ្យបានទាន់ពេលវេលា ជៀសវាងបណ្តាយឱ្យស្ថានភាពសុខភាពឈឺធ្ងន់ធ្ងរ និងចម្លងទៅអ្នកដដៃ ពិសេសសមាជិកក្នុងគ្រួសារ។

 

ចំណែកអ្នកស្ម័គ្រចិត្តសហគមន៍ផ្សព្វផ្សាយបញ្ហារបេងគឺអ្នកស្រី​ រ៉ែម យ៉ៃ កត់សម្គាល់ឃើញថា នៅអំឡុងឆ្នាំ ២០០០ បញ្ហារបេងក្នុងសហគមន៍របស់អ្នកស្រីបានផ្ទុះឡើងយ៉ាងខ្លាំង ហើយអ្នកជំងឺរបេងគ្រានោះត្រូវបានគេរើសអើងយ៉ាងខ្លាំង សូម្បីតែអង្គុយរួមតុក៏មហាជនមិនហ៊ានអង្គុយក្បែរដែរ។ ធ្ងន់ធ្ងរជាងនេះ បើស្រ្តីក្រមុំស្ថិតក្នុងក្រុមគ្រួសារដែលមានសមាជិកកើតជំងឺរបេង នោះមហាជនមិនសូវហ៊ានចូលស្តីដណ្តឹងនោះទេ ព្រោះពួកគេយល់ថា ជំងឺរបេងជាជំងឺតំណពូជ។

ប៉ុន្តែមកទល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ អ្នកស្រី រ៉ែម​ យ៉ៃ សង្កេតឃើញថា ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសហគមន៍បានយល់ដឹងកាន់តែប្រសើរពីបញ្ហារបេងនេះ ហើយការរើសអើងក៏ត្រូវបានកាត់បន្ថយ ព្រោះពួកគេយល់ដឹងថា ជំងឺរបេងជាជំងឺអាចព្យាបាលជាងសះស្បើយ១០០%​ និងពុំមែនជាជំងឺតំណពូជដូចពាក្យចចាមអារាមនោះទេ។

ក្រុមងាយរងគ្រោះដោយជំងឺរបេង​

អ្នកផ្ទុកជំងឺអេសដ៍ និងអ្នកជំងឺទឹកនោមផ្អែមជាក្រុមងាយប្រឈមការចម្លងរោគរបេងបំផុត ព្រោះថាក្រុមមនុស្សទាំងនេះ មានប្រព័ន្ធភាពសុំា(ប្រព័ន្ធភាពស៊ាំ មាននាទីការពាររាង្គកាយប្រឆាំងមេរោគដែលបានជៀតចូលនៅក្នុងខ្លួន)ខ្សោយជាងមនុស្សធម្មតា។ នេះជាការគូសបញ្ជាក់របស់លោក សុខ ជួបចំរើន។

ក្នុងនាមជាអ្នកធ្វើការងារផ្តោតលើបញ្ហាជំងឺអេសដ៍ គ្រុនចាញ់ និងបញ្ហារោគរបេងជាច្រើនឆ្នាំ លោក សុខ ជួបចំរើន រំលឹកដាស់តឿដល់អ្នកផ្ទុកជំងឺអេដស៍ អ្នកជំងឺទឹកផ្អែម កុមារ និងក្រុមមនុស្សចាស់ជរា ត្រូវតោងប្រុងប្រយ័ត្នការពារខ្លួនពីការចម្លងរោគរបេង ព្រោះការព្យាបាលមានការលំបាក និងប្រើរយៈពេលយូរ។

ទាក់ទងក្រុមងាយប្រឈមនេះ លោក វុទ្ធី អាយុ ៤៥ ឆ្នាំជាកម្មកររោងចក្រម្នាក់រស់នៅរាជធានីភ្នំពេញប្រាប់ឱ្យដឹងថា លោកបានកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមនេះតាំងពីអាយុ ៤០ ឆ្នាំមកម្ល៉េះ។​ លោកបន្តថា លោកជាវថ្នាំទឹកនោមផ្អែមនៅឱសថស្ថានមកលេបជារៀងរាល់ខែ ដើម្បីទប់កុំឱ្យជាតិស្ករឡើងខ្ពស់។ តែយ៉ាងណាលោកមិនដែលបានទទួលការណែនាំពីគ្រូពេទ្យពីការបង្កការពារខ្លួនពីជំងឺរបេងឡើយ។ ហើយលោកក៏មិនបានដឹងពីផលវិបាក ឬ បញ្ហាប្រឈមនានាជុំវិញជំងឺរបេងនោះទេ។

លោក វុទ្ធី៖«ខ្ញុំមិនដែលក្អកអីធំដុំទេ ក្អកតិចតួចទិញថ្នាំលេបទៅក៏បាត់វិញហើយ។ហើយពេទ្យក៏មិនដែលប្រាប់អីពីបញ្ហារបេងហ្នឹងដែរ គាត់[គ្រូពេទ្យ]ជួសតែឈាមមើលតែជាតិស្ករហើយឱ្យយើងតបផ្អែម តបស្រា មិនដែលប្រាប់ពីបញ្ហារបេងអីផង។តែបើដឹងចឹង បងនឹងប្រុងប្រយ័ត្នខ្លួនពីជំងឺរបេងនេះ ហើយបើមានរោគសញ្ញាបងនឹងទៅពេទ្យ»។​

 

យោងតាមឯកសារបង្ហោះលើគេទំព័រមន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែត(Calmette)មានចំណងជើងថា៖«ជំងឺទឹកនោមផ្អែម និងជំងឺរបេង “ចំណុចប្រសព្វដ៏គ្រោះថ្នាក់មួយនៃជំងឺឆ្លង និងមិនឆ្លង” !»បានបកស្រាយថា អ្នកជំងឺទឹកនោមផ្អែម អត្រាដែលអាចកើតមានជំងឺរបេងគឺមានច្រើនជាង ២ ទៅ ៣ដង ជាពិសេសគឺក្រុមអ្នកជំងឺទឹកនោមផ្អែមដែលមិនបានព្យាបាល និងត្រួតពិនិត្យជាតិស្ករឲ្យបានត្រឹមត្រូវ។ ចំណែកអត្រាមរណៈនៃអ្នកដែលកើតរបេង និងមានទឹកនោមផ្អែមគឺខ្ពស់ជាង ៤ ទៅ ៥ ដង ធៀបជាមួយអ្នកដែលកើតរបេងដែលគ្មានទឹកនោមផ្អែម។ ហេតុដូចនេះសម្រាប់អ្នកមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម គឺត្រូវស្វែងយល់ និងបង្ការជំងឺរបេង ។

ដោយឡែកបញ្ហាជំងឺអេដស៍វិញ មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​នៃ​អាជ្ញាធរ​ជាតិ​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​ជំងឺ​អេដស៍​ បាន​ឲ្យ​ដឹង​ថា ចំនួន​អ្នក​ឆ្លង​មេរោគ​អេដស៍​ថ្មី​ក្នុង​ឆ្នាំ ២០១៨ ​បាន​រក​ឃើញ​ថា ​មាន​ការ​កើន​ឡើង​ជាង ៨០០ នាក់។ រីឯរបាយការណ៍​សមិទ្ធផល​សុខាភិបាល​របស់​ក្រសួង​សុខាភិបាល​​ឲ្យ​ដឹង​ថា​ គិត​ត្រឹម​ត្រីមាស​ទី ៣​ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ ដដែលមាន​អ្នក​ជំងឺ​ចំនួន ៥២៥ នាក់ ​ត្រូវ​បាន​រាយការណ៍​ថា​បាន​ស្លាប់​ដោយសារ​មេរោគ​អេដស៍ ​ខណៈ​មាន​អ្នក​ជំងឺ​សកម្ម​សរុប​ចំនួន ៥៩ ៥៥១ នាក់ ​កំពុង​ទទួល​ឱសថ​ប្រឆាំង​នឹង​មេរោគ​អេដស៍។ ក្នុង​នោះ​មាន​ជាង ៥ ម៉ឺន ៦ ពាន់​នាក់ ជា​មនុស្ស​ពេញ​វ័យ​ និង​ជាង ៣ ពាន់​នាក់ ​ជា​កុមារ។

​ការផ្តល់សេវាព្យាបាល

ដើម្បីចូលរួមចំណែកកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រជូនប្រជាពលរដ្ឋ រដ្ឋាភិបាលបានកំណត់ទិសដៅបញ្ចប់ការរាតត្បាតជំងឺរបេងត្រឹមឆ្នាំ ២០៣០។ តាមរយៈទិសដៅនេះ រដ្ឋាភិបាលដែលមានក្រសួងសុខាភិបាលជាសេនាធិការ បានសម្រេចផ្តល់សេវាព្យាបាលរោគរបេងដល់ប្រជាពលរដ្ឋដោយពុំចំបាច់បង់ថវិកានៅគ្រប់មន្ទីរពេទ្យ​ និងមណ្ឌលសុខភាពសាធារណៈទូទាំងប្រទេស។

 

លោក​វេជ្ជបណ្ឌិត ហួត ចាន់យុដា បញ្ជាក់ថា ដើម្បីឱ្យការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងបញ្ហារបេងមានប្រសិទ្ធិខ្ពស់ការចូលរួមចំណែកពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន ពិសេសអ្នកធ្វើការក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមានដូចជា អ្នកសិល្ប អ្នកសារព័ត៌មាន ជាធាតុចូលដ៏សំខាន់ឈានទៅសម្រេចបានកាត់បន្ថយភាពក្រក្រីរបស់ពលរដ្ឋតាមរយៈការយល់ដឹងបញ្ហារបេងនេះ។លោក​វេជ្ជបណ្ឌិត ហួត ចាន់យុដា៖«បញ្ហារបេងយើងត្រូវជួយផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានទូលំទូលាយ កាលណាគាត់[អ្នកជំងឺរបេង]យល់ទៅ មានន័យថាយើងបានជួយអ្នកជំងឺរបេង ជួយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់អ្នកជំងឺរបេង ព្រោះពេលគាត់ឈឺគាត់ត្រូវខានពេលទៅប្រកបរបររកស៊ី។ដូច្នេះពេលអ្នកជំងឺទៅរកសេវាព្យាបាលទាន់ពេលគឺអាចកាត់បន្ថយពេលវេលាព្យាបាលរបស់ពួកគេ អាចមានពេលប្រកបអាជីវកម្មបានគ្រប់គ្រាន់»។

 

ដោយឡែកលោកស្រី លូស៊ីកា ម៉ាដាល តំណាងសម្ព័ន្ធអង្គការអន្តរជាតិដើម្បីបញ្ចប់ជំងឺរបេង(STBP)ធ្លាប់បានលើកឡើងក្នុងកម្មវិធីបង្កើតទំនាក់ទំនង និងផ្សព្វផ្សាយការយល់ដឹងអំពីរោគរបេង ក្នុងចំណោមអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកសិល្បៈ កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២០កន្លងទៅ នៅសណ្ឋាគារភ្នំពេញអឺរ៉ា រាជធានីភ្នំពេញ លោកស្រីឱ្យដឹងថា បញ្ហាជំងឺរបេងត្រូវបានសម្ព័ន្ធអង្គការអន្តរជាតិដើម្បីបញ្ចប់ជំងឺរបេង​ បាននិងកំពុងធ្វើការយ៉ាងសកម្មជួយជំរុញ និងពង្រឹងសមត្ថភាពអ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងថ្នាក់តំបន់ និងក្របខណ្ឌប្រទេសឆ្លើយតបបញ្ហារបេងឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់។ លោកស្រីបន្ថែមថា STBP បានផ្តល់ទាំងធនធានសម្ភារពិសេសគឺថ្នាំព្យាបាល និងធនធានចំណេះដឹងតាមរយៈការពង្រឹងសំឡេងសហគមន៍ ដែលរួ​មមាន ការលើកកម្ពស់ការចូលរួមរបស់សហគមន៍ ការយល់ដឹងសិទ្ធិក្នុងការទទួលសេវាព្យាបាលជំងឺរបេងតាមសហគមន៍ជាដើម ដើម្បីបញ្ជ្រាបការយល់ដល់ប្រជាជននៅមូលដ្ឋានបានយល់ដឹងពីបញ្ហារបេង និងមកទទួលសេវាព្យាបាលទាន់ពេលវេលា។

លោកស្រីបញ្ជាក់បន្ថែមទៀតថា បញ្ហាជំងឺរបេងនៅតែជារបៀបវារៈដ៏សំខាន់របស់ប្រទេសលើសកលលោក ព្រោះជំងឺនេះ នៅតែបន្តសំងំសម្លាប់មនុស្សយ៉ាងស្ងៀមស្ងាត់ ហើយចំនួនអ្នកស្លាប់ដោយជំងឺរបេងមានចំនួនជាង១,៥លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗច្រើនជាងអ្នកស្លាប់ដោយសារជំងឺកូវីដ-១៩ ទៀតផង។

 

ក្នុងនាមជាអ្នកស្ម័គ្រចិត្តសហគមន៍ផ្សព្វផ្សាយបញ្ហារបេងដោយមិនគិតពីផលកម្រៃអ្នកស្រី រ៉ែម យ៉ៃ ក្នុងសំនៀងរដឺនៗ សំនៀងបែបអ្នកខេត្តសៀមរាប អ្នកស្រីសូមផ្ញើសារដល់អ្នកជំងឺរបេង និងអ្នកសង្ស័យថាមានរោគរបេងយ៉ាងដូច្នេះថា៖«ខ្ញុំសូមឱ្យបងប្អូនដែលមានបញ្ហាក្អកលើសពីកន្លះខែ ត្រូវទៅមន្ទីរពេទ្យដើម្បីពិនិត្យរកមេរោគរបេង និងយកថ្នាំមកលេបមិនអស់លុយនោះទេ។ បើយើងព្យាបាលបានត្រឹមត្រូវ លេបថ្នាំបានទៀងទាត់រយៈពេលប្រហែល ៦ខែគឺជាសះស្បើយ១០០%ហើយ»៕