កន្លងមក បទឃាតកម្មត្រូវបានគេដឹងថា ឲ្យតែជាការសម្លាប់មនុស្សគឺហៅថាជាបទឃាតកម្មហើយ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ចែងទាក់ទងទៅនឹងមនុស្សឃាត គឺយើង សង្កេតឃើញមានបទល្មើសចំនួន៣ ផ្សេងគ្នា ដែលវាមានភាពប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ក្នុងនោះរួមមាន៖ បទឃាតកម្ម ឃាតកម្មគិតទុកជាមុន និងមនុស្សឃាតដោយអចេតនា។
តើបទល្មើសទាំង៣នេះ មានលក្ខណៈខុសគ្នាយ៉ាងដូចម្តេចខ្លះ?
ដើម្បីជាការស្វែងយល់បន្ថែមអំពីបញ្ហាចោទខាងលើនេះ សូមនាងកញ្ញា លោក លោកស្រី ស្តាប់ការបកស្រាយរបស់កញ្ញា អ៊ុំ ច័ន្ទលក្ខិណា ដូចតទៅ៖
បើយើងនិយាយទៅដល់បទឃាតកម្មត្រូវបានគេចែកចេញជា ២ គឺឃាតកម្មដោយចេតនា និងឃាតកម្មដោយអចេតនា។ ស្របទៅតាមគោលការណ៍ក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានចែងថា បទឃាតកម្ម និងឃាតកម្មគិតទុកជាមុន គឺសុទ្ធតែជាឃាតកម្មដោយចេតនា ដែលនេះមានន័យថា គឺជាអំពើទាំងឡាយណារបស់ជនល្មើស បានមានចេតនាសម្លាប់ជនរងគ្រោះ ដោយមានការប្រើប្រាស់អាវុធក្តី ឬមិនបានប្រើប្រាស់អាវុធក្តី។ រីឯបទមនុស្សឃាតដោយអចេតនាវិញ នៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មាត្រា ២០៧ បានចែងថា គឺជាអំពើដែលបណ្តាលឲ្យស្លាប់អ្នកដ៏ទៃដោយ៖
១. ការធ្វេសប្រហែស ការមិនប្រុងប្រយ័ត្ន ឬការខ្ជីខ្ចា។
២. ការបំពានលើកាតព្វកិច្ចសន្តិសុខ ឬកាតព្វកិច្ចដែលច្បាប់តម្រូវ។ ទាំងនេះមានន័យថា បទមនុស្សឃាតដោយអចេតនាគឺជាមានន័យថា ជនល្មើស ឬជនបង្ក មិនបានមានចេតនាសម្លាប់ជនរងគ្រោះទេក៏ប៉ុន្តែទង្វើនិងអំពើរបស់គាត់បានបណ្តាលឲ្យជនរងគ្រោះស្លាប់។
ទាញភ្ជាប់បន្តទាក់ទិនទៅនឹងបទឃាតកម្មដោយចេតនា យើងឃើញហើយថា រវាងបទឃាតកម្ម និងបទឃាតកម្មគិតទុកជាមុន គឺសុទ្ធសឹងតែមានការកើតចេញពីចេតនាប្រព្រ្តឹត្តរបស់ជនបង្កក្នុងការសម្លាប់ជនរងគ្រោះទាំងអស់។ ដូចនេះតើគេសង្កេតទៅលើចំណុចណាខ្លះ ដើម្បីឲ្យដឹងថា មួយណាជា “បទឃាតកម្ម” ហើយមួយណា “បទឃាតកម្មគិតទុកជាមុន”?
ជាការងាយស្រួលនៅក្នុងការបែងចែករវាងបទល្មើសទាំង២ យើងដឹងហើយថាទាំងបទឃាតកម្ម និងបទឃាតកម្មគិតទុកជាមុន គឺសុទ្ធសឹងតែជាបទឃាតកម្មដោយចេតនា តែវាខុសគ្នាត្រង់ថា បទឃាតកម្ម គឺជនល្មើស ឬជនបង្កមិនបានរៀបគម្រោងគិតទុកជាមុនក្នុងការសម្លាប់ជនរងគ្រោះនោះទេ។ យើងអាចទាញឧទាហរណ៍បានថា និស្សិត (ក)បានមានជម្លោះជាមួយនិស្សិត (ខ)។ នៅថ្ងៃមួយពួកគេទាំង២ បានណាត់គ្នាវាយ នៅម្តុំព្រៃស្ងាត់មួយ។ ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពដែលបានវៃតប់នោះ និស្សិត(ក) បានខឹងនិស្សិត (ខ)ជាខ្លាំង ស្រាប់តែប្រទះឃើញដំបងឈើមួយដើម ក៏ទាញមកវាយសម្លាប់និស្សិត (ខ)នោះយ៉ាងពេញទំហឹង បណ្តាលឲ្យស្លាប់។ នៅក្នុងករណីនេះ យើងអាចទាយបានថា វាជាបទឃាតកម្ម។
ចំពោះអំពើខាងលើនេះ យោងទៅតាមមាត្រា ១៩៩ ស្តីពីបទឃាតកម្ម បានចែងថា អំពើសម្លាប់មនុស្ស ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធធនាគារពី ១០ ទៅ១៥ឆ្នាំ។
ក្នុងបទល្មើសពីរនេះ ជនល្មើសសុទ្ធសឹងតែមានចេតនាសម្លាប់ជនរងគ្រោះ ដូចគ្នា ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងបទឃាតកម្ម ជនល្មើសមិនមានការគិតទុកជាមុនថានឹងសម្លាប់ជនរងគ្រោះទេ។ ចំណែកឃាតកម្មគិតទុកជាមុន ជនល្មើសបានគិតទុកជាមុន ឬបានប្រុងប្រៀបរៀបចំទុកជាមុន។ ចំណែកឯបទឃាតកម្មគិតទុកជាមុនវិញ គឺជនល្មើស ឬជនបង្កបានរៀបគម្រោងរួចជាស្រេចហើយនៅក្នុងការសម្លាប់ជនរងគ្រោះ។ បើយោងទៅតាមមាត្រា ២០០ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌបានកំណត់ថា បទឃាតកម្មគិតទុកជាមុន គឺជា អំពើសម្លាប់មនុស្ស ដោយមានការគិតទុកជាមុន មានន័យថា បុគ្គលដែលជាឃាតករ បានរៀបគម្រោងការសម្លាប់ជនរងគ្រោះ មុនពេលនឹងចាប់ផ្តើមអំពើប្រៀតបៀនទៅលើរូបកាយជនរងគ្រោះទៅទៀត។ ការរៀបគម្រោងនេះ ក៏អាចរាប់បញ្ចូលទាំងការពួនស្ទាក់ផងដែរ ដែលនេះមានន័យថា ជនបង្កបានឃ្លាំចាំជនរងគ្រោះ ក្នុងរយៈពេលណាមួយដើម្បីបៀតបៀនទៅលើរូបកាយរបស់ជនរងគ្រោះនោះ។ ត្រង់នេះ យើងអាចទាយឧទាហរណ៍បានថា បុរស(ក) មានគំនុំជាមួយនារី(ខ)យូរមកហើយ។ នៅថ្ងៃមួយបុរស(ក) បានរៀបគម្រោងសម្លាប់នារី (ខ) ដោយបានទៅទិញកាំបិតមុតស្រួចមួយដើមពីផ្សារដើម្បីទុកចាក់សម្លាប់នារី(ខ)តាមផ្លូវ។ បន្ទាប់ពីបានទិញរួច បុរស(ក) ក៏បានទៅពួននៅគុម្ពព្រៃមួយ ដែលជាផ្លូវដំណើរដែលនារី(ខ) ឧស្សហ៍ដើរកាត់។ ពេលដែលនារី(ខ)បានដើរទៅដល់ចំណុចនោះ បុរស(ក) ក៏បានស្ទាក់ដំណើររួចក៏ចាក់សម្លាប់នារី(ខ)នៅត្រង់នោះទៅ។
ត្រង់ចំណុចនេះយើងអាចបញ្ចក់បានថា បុរស(ក)បានរៀបគម្រោងសម្លាប់នារី(ខ)រួចទៅហើយតាមរយៈការទិញកាំបិត និងពួនស្ទាក់សម្លាប់តាមផ្លូវ។ ដូចនេះយោងទៅតាមគោលការណ៍ព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មាត្រា ២០០បានចែងថា បទឃាតកម្មដោយចេតនា ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធធនាគារអស់មួយជីវិត។
យើងបកទៅកាន់បទមនុស្សឃាតដោយចេតនាវិញ តើវាមានន័យយ៉ាងណាដែរ? បទមនុស្សឃាតដោយចេតនានេះគឺជនរងបង្ក មិនបានមានបំណង ឬចេតនាសម្លាប់ជនរងគ្រោះនោះទេ។ ជាការនិយាយដោយសង្ខេបនៅក្នុងមាត្រា២០៧ គេអាចចាត់ទុកថាជាបទមនុស្សឃាតដោយអចេតនាបានលុះត្រាតែ ការសម្លាប់នោះកើតចេញពីការធ្វេសប្រហែសរបស់ជនបង្ក ការមិនប្រុងប្រយ័ត្ន ការខ្ជីខ្ជារ ការបំពានលើកាតព្វកិច្ចសន្តិសុខ ឬកាតព្វកិច្ចប្រុងប្រយ័ត្នដែលច្បាប់តម្រូវ។ ត្រង់ចំណុចនេះ យើងអាចទាញឧទាហរណ៍បានថា នារី(ក)ជាអ្នកបំរើចំណីអាហារឲ្យផ្ទះមួយកន្លែង។ ស្រាប់តែថ្ងៃមួយនារី(ក)នោះបានលើកឆ្នាំងស៊ុបទឹកក្តៅមួយយកចេញទៅក្រៅ ស្រាប់តែដល់ចំនុចពាក់កណ្តាលផ្ទះ នារី(ក)ក៏បានទាក់ជើងដួល ហើយឆ្នាំងស៊ុបទឹកក្តៅនោះក៏បានកំពប់ទៅលើទារក៣ខែដែលកំពុងដេកលើអង្រឹងកណ្តាលផ្ទះនោះរលាកស្លាប់ទៅ។ ក្នុងស្ថានភាពនេះ យើងអាចសង្កេតឃើញថា នារី(ក)ពុំមានចេតនានៅក្នុងការសម្លាប់ទារកនេះនោះទេ ដោយសារតែជំពប់ជើងដួលទើបបណ្តាលឲ្យទារកនោះស្លាប់។
ទាក់ទងទៅនឹងករណីនេះ
តាមគោលការណ៍នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានចែងថា បទមនុស្សឃាតដោយចេតនា ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធធនាគារពី១ឆ្នាំ
ទៅ ៣ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី២លានរៀលទៅ៦លានរៀល៕
