រៀងរាល់រដូវភ្ជុំបិណ្ឌ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ មិនថាមាន ឬក្រ គឺតែងនាំគ្នា វេចនំអន្សម នំគម ឬនំបត់ជាដើម ដើម្បីយកទៅវត្ត។ តើនំទាំងនេះ តំណាងឱ្យអ្វី ? មានដើមកំណើតមកពីណា?ថាតើមូលហេតុអ្វីបានជាប្រជាពលរដ្ឋ ដែលកាន់ព្រះសាសនា មានទម្លាប់ក្នុងការវេចនំអន្សម នំគម យកទៅប្រគេនព្រះសង្ឃ ក្នុងរដូវបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ?
ចង់ជ្រាបព័ត៌មានលម្អិត សូមស្តាប់បទការណ៍ដែលរៀបចំដោយកញ្ញាឆេង ណាតាដូចតទៅ៖
រៀងរាល់រដូវភ្ជុំបិណ្ឌ នៅតាមគេហដ្ឋាននីមួយៗ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនាំគ្នាវេចនំ អន្សមជ្រូក អន្សមចេក និងនំគមជាដើម ។ ជាទូទៅគេតែងតែវេចនំទាំងនេះ នៅថ្ងៃកាន់បិណ្ឌទី១៣ ឬទី១៤ ដើម្បីត្រៀមទុកយកទៅវត្តនៅថ្ងៃបុណ្យភ្ជុំធំ។
បើក្រឡេកមើលនៅតាមវត្តអារាមនីមួយៗ មិនថានៅតាមបណ្ដាខេត្ត ឬរាជធានីភ្នំពេញ ក្នុងថ្ងៃបុណ្យភ្ជុំធំ គេឃើញនំអន្សមគ្រប់ប្រភេទ គរប្រៀបបានដូចជាកូនភ្នំមួយ នៅលើសាលាឆាន់ ។
សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកវប្បធម៌ និងអរិយធម៌ខ្មែរ លោកយូ សុភា បានប្រាប់ឱ្យ ដឹងថា នំអន្សម នំគម មានវត្តមាននៅក្នុងសង្គមខ្មែរតាំងពីយូរលង់ណាស់មកហើយ។ លោកបន្តថា នំនេះ មានប្រវត្តិពាក់ព័ន្ធនឹងសាសនាព្រាហ្ម ដែលនំអន្សមតំណាងឱ្យលឹង្គព្រះឥសូរ និងនំគមតំណាងឱ្យយោនីនាងឧមា។ លោកថា៖ «ទាក់ទងជាមួយការយកនំហ្នឹងទៅប្រគេនព្រះសង្ឃគឺវាតំណាងឱ្យភេទប្រុស និងភេទស្រី នេះជានិមិត្តរូបមួយផ្នែកវប្បធម៌ដែលទាក់ទងជាមួយនឹងទំនៀមទម្លាប់ ខ្មែរយើងប្រវត្តិនៃការវេចនំអន្សមហ្នឹង មានតាំងយូហើយ តាំងពីសម័យព្រះពុទ្ធ»។
លោកយូ សុភា បានឱ្យដឹងទៀតថា បើនិយាយពីទីតាំងភូមិសាស្ត្រ គឺការវេចនំ អន្សម គឺបង្ហាញភាពរីកចម្រើននៃផលិតផលកសិកម្មរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ។ លោកបន្ថែមថា ការវេចនំអន្សមក្នុងរដូវភ្ជុំបិណ្ឌ វាមិនត្រឹមតែ ឧទ្ទិសទៅដល់ ព្រះឥសូរ នាងឧមា និងជីដូនជីតាប៉ុណ្ណោះទេ តែការដែលប្រជាជនខ្មែរនាំគ្នាវេចនំអន្សម នៅក្នុងរដូវភ្ជុំបិណ្ឌនេះ វាក៏ជាពេលវេលាមួយ សម្រាប់ការជួបជុំគ្នា វេចនំ ដែលបង្ហាញពីភាពសាមគ្គីគ្នា នៅក្នុងភូមិ ស្រុកផងដែរ។ «យើងធ្វើនៅទៅសប្បាយ យើងបង្កើតបរិយាកាសរីករាយ ហើយយើងចេះចែករំលែកគ្នា ហើយយើងមានឱកាសវេលាជួបជុំគ្នា យើងចេះចែករំលែកទៅដល់ព្រះសង្ឃ ទៅដល់អ្នកជិតខាង ទៅអ្នកចំណុះជើងវត្ត ហើយការសាមគ្គីនេះគឺជាសុភមង្គលចេញចិត្តរបស់យើង»។ ការវេចនំអន្សមទៅវត្ត ទទួលបានបុណ្យកុសលពីរយ៉ាង គឺទី១បានឧទ្ធិសទៅ ដូនតាដែលបានចែកឋានទៅ និងទី២ បានចែកចាយដល់អ្នកដែលនៅរស់ ដូចជាអ្នកជិតខាង ឬក្មេងកំព្រាជាដើម។ លោកបន្តថា ប្រទេសដែលនិយមវេចនំអន្សម នំគម យកទៅវត្តភាគច្រើនគឺប្រទេសដែលកាន់សាសនាព្រះពុទ្ធ ដូចជាប្រទេស ថៃ ឡាវ វៀតណាមជាដើម។
ទាក់ទងនឹងការធ្វើនំអន្សម នំគម នារដូវភ្ជុំបិណ្ឌនេះ ពលរដ្ឋម្នាក់នៅតាមទន្លេបាសាក់ ក្នុងខេត្តកណ្ដាល អ្នកស្រី កែវ រ៉ាវី បានប្រាប់ថា ជារៀងរាល់ឆ្នាំ អ្នកស្រីតែងវេចនំអន្សម នំគមយកវត្ត ទោះតិចឬច្រើនក៏ដោយ ។ អ្នកស្រីថា មូលហេតុដែលអ្នកស្រីវេចនំអន្សមក្នុងបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌជារៀងរាល់ឆ្នាំ គឺធ្វើតាមទំនៀមទម្លាប់ ដូនតាតាំងពីដើមមក
។
ព្រះសង្ឃគង់នៅវត្តបទុមវត្តី ព្រះតេជគុណង៉ែត រ៉ាល់ បានមានសង្ឃដីកាឱ្យដឹងថា ថ្ងៃកាន់បិណ្ឌធម្មតាមិនសូវមានអ្នកយកនំអន្សមមកប្រគេនព្រះសង្ឃច្រើននោះទេ ទាល់តែថ្ងៃចុងក្រោយទើបសម្បូរ ។ ប៉ុន្តែព្រះអង្គថា ទោះជាយ៉ាងណានៅរាជធានីភ្នំពេញ មិនសូវសម្បូរដូចនៅតាមស្រុកស្រែចម្ការនោះទេ ដោយសារពួកគាត់មិនសូវវេចដូចអ្នកនៅតាមបណ្តាខេត្ត ។
ព្រះអង្គមានសង្ឃដីការបន្ថែមថា៖ «ថ្ងៃឆ្លងបានសំបូរជាពិសេសនៅតាមជនបទបានសំបូរច្រើន។ នៅថ្ងៃចុងក្រោយគាត់វេចនំអន្សមដើម្បីចែកជូនគ្នាគាត់ហូបពិសារ ហើយឧទ្ទិសដល់ញាតិការប្រាំពីរសន្តាន។នំអន្សម ភាគច្រើនថ្ងៃចុងក្រោយអាត្នា រៀបជាចំណែកទៀត ក្រោយពីទទួលទានហ្នឹង អាត្នាផ្ទេរមួយចំណែក មានក្រុមព្រះក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ មានព្រះមេគុណលោកជាអ្នកដឹកនាំបានឱ្យគ្រប់វត្តទាំងអស់ នៅសល់មួយចំណែក ដឹកយកទៅជូនអ្នកជាប់ពន្ធនាគារ»។
តាមវចនានុក្រម របស់សម្តេច សង្ឃរាជ្យជួន ណាត បានឲ្យដឹងថា ពាក្យ «អន្សម» គឺជាឈ្មោះនំធ្វើដោយអង្ករដំណើប ខ្ចប់ដោយស្លឹកស្រស់ តាមធម្មតា ច្រើនប្រើស្លឹកចេក។ នំអន្សមមានរាងមូលរលស្មើចុងស្មើដើម ចម្អិនដោយស្ងោរ ឬអាំងក៏មាន ។ អន្សម មានច្រើនប្រភេទដូចជា អន្សមចេក អន្សមជ្រូក អន្សមដូង និង អន្សមអាំងជាដើម ។ ចំណែក «នំគម» វិញ មានសណ្ឋាន ដូចខ្នងគម ធ្វើពីម្សៅដំណើបមានស្នូលដូង ឬសណ្ដែក ខ្ចប់ដោយស្លឹក ចម្អិនដោយចំហុយ។
បើតាមអ្នកស្រី កែវ ច័ន្ទបូរណ៍ ពាក្យថា អន្សមនេះ គឺជាពាក្យក្លាយមកពីពាក្យដើម ថា នំសន្សំ គឺមានន័យថា ជានំតំណាងភោគផល បរិបូណ៌ ដែលពលរដ្ឋ បានធ្វើការងារស្រែចម្ការ សន្សំទុកនូវភោគផលនេះ សម្រាប់ដោះស្រាយការរស់នៅ មិនឲ្យមានការខើចអត្តខាត់ ក្នុងគ្រួសារនីមួយៗ ជាពិសេស នៅរដូវរាំងស្ងួត ឬនៅពេលស្រុកទេសមានសង្គ្រាមទុរភិក្សអន្តរាយ។
នៅជំនាន់ដើម ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមាន បែងចែកការវេចនំអន្សម ជាពីរបែប ហៅថា អន្សមញី និង អន្សមឈ្មោល។ គេវេចនំអន្សមញី ដោយការខ្ចប់ អង្ករដំណើបជាមួយចេកទុំ ធ្វើជាស្នូល មូររុំហើយបត់ស្លឹកចេក នៅក្បាលនំអន្សមទាំងសងខាង តែមួយផ្នត់ រួចដាក់ផ្អោបផ្គួបពីរនំ ចងមូរភ្ជាប់គ្នា ឲ្យជាប់ល្អ ទើបយកទៅដាក់ស្ងោរក្នុងថ្លាងធំ ។ ចំណែក ការវេចនំអន្សមឈ្មោលវិញ មានដាក់សណ្តែកបាយ និងសាច់ជ្រូកប្រឡាក់ប្រៃ ដាក់ជាស្នូល មូររុំនឹងស្លឹកចេកយ៉ាងក្រាស់ ធំៗជាងនំអន្សមញី រួចហើយ គេបត់ស្លឹកចេក នៅក្បាលនំអន្សមទាំងសងខាង ក្បាលនំម្ខាងមានពីរផ្នត់ រួចហើយរុំខ្សែព្រាលចងឲ្យណែនតឹង ទោលតែឯង មិនមានផ្គួបជាមួយអន្សមណាទេ។
ដោយសារការវេចនំអន្សមឈ្មោលញី បែបខុសគ្នានេះហើយ ទើបអាចឲ្យគេចំណាំនំអន្សមបាន យ៉ាងងាយថា មួយណាញី មួយណាឈ្មោល ក្នុងលក្ខណៈជាភេទ ខុសគ្នា តាមរូបរាង គឺអន្សមញី មានរសផ្អែម មានស្នូល
ចេកទុំ និងគ្រាប់សណ្តែកស្ងោរ ហើយមានរាងតូចខ្លី ហើយសំប៉ែត ដោយសារការច្របាច់ផ្គួប ចងអន្សមពីរផ្អោបចូលគ្នាតែមួយ។ ចំណែកអន្សមឈ្មោល តែងមានរសជាតិប្រៃ មានស្នូលសណ្តែកបាយ និងសាច់ជ្រូក មានរាងមូលធំ ហើយវែង ជួនកាលមានទម្ងន់ ដល់ទៅ ៥ ឬ ៦គីឡូក្រាម។
នៅសម័យដើម អ្នកស្រុកដែលនៅតំបន់មាត់ស្ទឹង ឬអូរធំៗ គេច្រើនធ្វើនំអន្សម ដាក់តែអង្ករដំណើប និងអំបិលឡមៗ មិនដាក់ស្នូល ដាក់ខ្ទិះដូង ឬស្ករទេ ព្រោះគេចង់ទុកឲ្យបានយូររាប់ខែ មិនមានឲ្យផ្អូម ជាពិសេស នំអន្សមឈ្មោល។ គេច្រើនវេចអន្សមនេះ ចងជាចង្កោម ស្ងោរឲ្យឆ្អិន ពេលណា បរិភោគមិនអស់ គេអាចចងខ្សែ បោះអន្សម ទម្លាក់ទៅបាតស្ទឹង ឬបាតអូរជ្រៅ ដែលមានទឹកត្រជាក់ នោះអន្សមអាចរក្សារសជាតិយូរ មិនងាយផ្អូម។ នៅពេលណាមួយ ដែលគេនឹកភ្នក ចង់បរិភោគ អ្នកស្រុកនឹងទៅស្រាវយកអន្សមមួយ កាត់យកមកស្ងោរ ហើយឆីដូចនំអន្សមធម្មតា វេចថ្មីៗដែរ។
ពិសេសទៅទៀតនោះ អ្នកស្រុកខ្មែរ ច្រើនធ្វើនំអន្សមរបៀបនេះ នៅក្នុងកលយុគ ដែលប្រទេសជាតិ មានសង្គ្រាមទុរភិក្ស មានខ្មាំង ឬ ចោរប្លន់ច្រើន ពិបាករត់លូន គេចចំបាំង និងពិបាកចេញចូល ដាំអាហារចម្អែតក្រពះ។ គេច្រើនធ្វើអន្សម ដើម្បីទុកជួយផ្គត់ផ្គង់ ទាហានដែលនៅក្នុងសមរភូមិចំបាំង ដោយភាពប្រញាប់អាសន្ន ព្រោះពុំមានពេលដណ្តាំចំអិនអាហារ៕
