ការបោះឆ្នោតនៅប្រទេសហ្សិមបាវេ បានបិទបញ្ចប់ហើយ កាលថ្ងៃម្សិលមិញ ដោយ អ្នកចេញទៅបោះឆ្នោតជាង ៧៥ភាគរយ ដែលជាការបោះឆ្នោតមួយគ្មានលោកមូហ្គាបេ លើសន្លឹកតែ មានបេក្ខជនពីររូបប៉ុណ្ណោះដណ្ដើមសន្លឹកឆ្នោតគ្នាយ៉ាងខ្លាំង។
រៀបរៀងដោយលោក នួន បូរិន ហើយ លោក រឿន ឬទី្ធ ជូនសេចក្ដីប្រែសម្រួល៖
នៅប្រទេសហ្សិមបាវ៉េ មានព្រឹត្តិការណ៍ធំមួយកំពុងកើតឡើងគឺការបោះឆ្នោតប្រធានាធិតី ការបោះឆ្នោតសភា និងក្រុមប្រឹក្សាខេត្តក្រុង ដែលគេហៅថាជាការ បើកទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីជាលើកដំបូង ក្នុងរយៈពេលជិត៤០ឆ្នាំ ។តាមសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មាន របស់គណៈកម្មការបោះឆ្នោត ប្រទេសហ្សិមបាវ៉េ អត្រាអ្នកចេញទៅបោះឆ្នោតមាន ៧៥ភាគរយនៃអ្នកមានឈ្មោះបោះឆ្នោត ប្រាំលានប្រាំសែន នាក់។
លោកស្រី Justice Priscilla Chigumba ប្រធានគណៈកម្មការបោះឆ្នោតបាននិយាយថា ដំណើរការបោះឆ្នោតបានប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូតនឹងគ្មានហិង្សាហើយការរាប់សន្លឹកឆ្នោត ចាប់ផ្ដើមភ្លាមៗ។ សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់គណៈកម្មការបោះឆ្នោត នៃប្រទេសហ្សិមបាវ៉េ ប្រកាសថានៅ មណ្ឌលបោះឆ្នោត មួយចំនួន អ្នកបោះឆ្នោត ឈរតម្រៀបជួរគ្នា ដល់ទៅ១០ម៉ែត្រក៏មាន ហើយ តំបន់ខ្លះ អ្នកនៅបន្តបោះឆ្នោតរហូតម៉ោង ៦ល្ងាច ក៏មាន។
លទ្ធផលអាចទៅលើ លោកនេសុន ចាមីសា មេបក្សប្រឆាំងមែនទេ?
តាមលទ្ធផល បឋម នៃការបោះឆ្នោតនេះ គឺមានតែបក្សធំពីរប៉ុណ្ណោះ បានកំពុងកាន់កាប់សន្លឹកឆ្នោត រាប់លានសន្លឹក គឺបក្សកាន់អំណាចZanu-PF របស់ប្រធានាធិបតី អ៊ិមម៉ាសុន ម៉ាក់ណាកាវ៉ា(Emmerson Mnangagwa ) និងបក្សប្រឆាំង នៃចលនា ប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីផ្លាស់ប្ដូរMDC ដឹកនាំដោយ អ្នកសេដ្ឋកិច្ចវ័យក្មេង នេសុន ចាមីសា(Nelson Chamisa, )។
យោងតាម សារព័ត៌មានThe News Day និងAFP ការរាប់សន្លឹកឆ្នោត រាប់បានច្រើនពាន់ការិយាល័យ ដោយ លទ្ធផលបង្ហាញថា ទាំងលោកនេសុន ចាមីសានិងម៉ាក់ណាកា មានការប្រកៀគ គ្នាយ៉ាងខ្លាំង។ តែបើតាមទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានAFP ដែលស្រង់សំដីលោក ចាមីសាមកចុះផ្សាយ គឺ ចលនា ប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីផ្លាស់ប្ដូរMDC បាននាំមុខ មួយម៉ឺនការិយាល័យក្នុងចំណោមជិតពីរម៉ឺនការិយាល័យ។ តែយ៉ាងណាក៏ដោយ នេះជាការអះអាងរបស់លោកចាមីសា។ លោកចាមីសា បានប្រកាសថាលោកបានត្រៀមរួចហើយដើម្បី បង្កើត គណៈរដ្ឋមន្ត្រីជំនួសលោក រដ្ឋាភិបាលលោក ម៉ាក់ណាហ្គា។ យ៉ាងនេះក្ដី លទ្ធផលជាផ្លូវការនៅមិនទាន់អោយដឹងនៅឡើយទេ។
ការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី មានទំរង់ពីរបែប បើមិនឈ្នះដាច់គឺត្រូវឆ្លងកាត់ ជុំផ្ដាច់ព័ត្រមួយលើកទៀត។ ការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី៣០ កក្កដានេះ មានការបោះឆ្នោត ប្រធានាធិបតីផង ការបោះឆ្នោតសភា និងការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាខេត្តក្រុង។ សភានៃប្រទេសហ្សិមបាវ៉េមាន២៧០ អាសនៈ ក្នុងគេតម្រូវសម្រាប់ស្ត្រី ៦០អាសនៈ។ ចំណែកព្រឹទ្ធសភាមាន ៨០រូប ។
ការវាយតម្លៃ ការបោះឆ្នោត
ប្រជាជន ឈរតម្រៀបជួរគ្នា វែងៗដោយមានរបៀបរៀបរយ។ ជួរខ្លះមានជាង១៥ម៉ែត្រក៏មាន។ការបោះឆ្នោតដែលពលរដ្ឋចេញទៅបោះឆ្នោតភ្លូកទឹកភ្លូកដីនេះ បាននាំអោយអ្នកសង្កេតការជាតិនិងអន្តរជាតិ វាយតម្លៃថាពលរដ្ឋនេះ បានបំពេញ ឆន្ទៈរបស់ខ្លួន ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ប្រទេស។
អ្នកសង្កេតការណ៍មានជាង៣០០នាក់ ក្នុងនោះមកពីសហគមន៍អឺរ៉ុប អាមេរិក អង់គ្លេស សហព័ន្ធអាហ្វ្រិក សហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាហ្វ្រិក អង្គការHuman Rights Watch និងអង្គការ Amnesty International ។ អ្នកសង្កេតការណ៍ បានហៅការចេញទៅបោះឆ្នោតយ៉ាងច្រើននេះ គឺជាអច្ឆរិយៈ នៃប្រទេសហ្សិមបាវេ ដែលធ្លាប់រសនៅក្រោម លោកម៉ូហ្គាបេ ៣៧ឆ្នាំដោយ គ្មានសេរីភាព
ច្រើនឡើយ។
ការព្រួយបារម្ភ ករណីពួកយោធា មិនទទួលស្គាលលទ្ធផលបោះឆ្នោត
វេទិកានៃការជ្រើសរើសមេដឹកនាំហ្សិមបាវ៉េ គឺមានឥស្សរជនតែពីរប៉ុណ្ណោះ ក្នុងចំណោម២៣រូបដែល ពលរដ្ឋហ្សិមបាវ៉េ យកមកដាក់ក្នុងបេះដូងរបស់ខ្លួន គឺ លោកចាមីសានិងម៉ាណាកាវ៉ា។ ម្នាក់ជាអ្នកសេដ្ឋកិច្ច និងម្នាក់ទៀត ជាអ្នកនយោបាយជើងចាស់ដែលមានវ័យ៧៥ឆ្នាំ ធ្លាប់បម្រើការងារជាអនុប្រធានាធិបតី របស់លោកមូហ្គាបេ ជាច្រើនឆ្នាំ។ លោកម៉ាណាកាវ៉ា ជាអ្នកនយោបាយ ដែលមានឧត្តមសេនីយ៍ នៅពីក្រោយ ។ លោកត្រូវបានពួកយោធាលើកបន្ទុប អោយឡើយជំនួសលោកមូហ្គាបេ។
បណ្ដាធិការ កិច្ចការបរទេស លោក អាមេន ច្សចជា (Armen Georgian) ព្រមានថា ឧត្តមសេនីយ ជើងចាស់ ដែលមានឥទិ្ធពលទំនងមិនទទួលស្គាល់លោក ចាមីសាជាប្រធានាធិបតីនោះទេព្រោះមិនទុកចិត្តអ្នកនយោបាយវ័យក្មេងនេះ អាចសម្របខ្លួនជាមួយកងទ័ពបាន។ លោកថាតើ ត្រូវផ្ទេរអំណាចដោយរលូតឬទេ។ តែលោកសង្ឃឺមថា អ្នកសង្កេតការណ៍អន្តរជាតិ ដែលមានឥទ្ធិពលនឹង ជួយធ្វើអោយដំណើរការផ្ទេរ អំណាចធ្វើបានដោយមានការយោគយល់គ្នា និងក្រោមការផ្សះផ្សាជាតិ។
ការបោះឆ្នោតដែលគ្មាន លោកម៉ូហ្គាបេ នៅលើសន្លឹកឆ្នោត
នេះជាការដោះដូរប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីមួយនិងជាលើកដំបូងនៃប្រទេសហ្សិមបាវ៉េដែល ស្ថិតក្រោមបុរសម្នាក់ជិត៤០ឆ្នាំ។ លោកRobert Mugabe បានដឹកនាំប្រទេសនេះ តាំងពីឆ្នាំ១៩៨០។ ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់លោក ការបោះឆ្នោតដែលមានតម្ភាភាព ប្រកបដោយភាពសេរីនេះ គឺជារឿងកម្រ។ លោកបានឆ្លងកាត់បោះឆ្នោត ដែលក្រុមប្រឆាំងគ្មានឩកាស បានជោគជ័យម្ដងណាឡើយ។ ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកកំណត់ត្រា សិទ្ធិមនុស្ស នៅតែអាក្រក់ជាខ្លាំង។
សន្លឹកឆ្នោតដែលគ្មានរូបលោកមូហ្គាបេ គឺជាការទាក់ទាញអ្នកបោះឆ្នោតជំនាន់ក្រោយយ៉ាងខ្លាំង។ តាមសេចក្ដីរាយការណ៍ អ្នកចេញទៅបោះឆ្នោតមានជាង៧៥ភាគរយ នៅទូទាំងប្រទេស ហើយម្នាក់ៗបានទៅដល់ការិយាល័យតាំងពីមុន ម៉ោង៧ព្រឹក។
លោកម៉ូហ្គាបេ ត្រូវបាន ពួកយោធាដកហូតអំណាចដោយការធ្វើរដ្ឋប្រហារ មិន បង្ហូរឈាមឡើយកាលពីថ្ងៃទី១៧វិច្ឆិកាឆ្នាំ២០១៧៕
