ភ្នំពេញ៖កាលពីថ្ងៃ អង្គារិ៍ ទី២០ ខែកុម្ភៈ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់សិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិពីររូបបានបង្ហាញក្តីព្រួយបារម្ភអំពីការវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនិងការអនុម័តច្បាប់ប្រឆាំងជនណាប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រដោយអ្នកជំនាញទាំងនេះចាត់ទុកថាកម្រិតលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងការលោភបំពាន់សិទ្ធិមនុស្ស។ឆ្លើយតបនឹងការព្រួយបារម្ភនេះមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់ក្រសួងយុត្តិធម៌បានអំពាវនាវដល់អ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិកុំព្រួយបារម្ភជ្រុលពេក។
យោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិចុះផ្សាយនៅថ្ងៃទី២០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នំា ២០១៨ ពីទីក្រុងសឺណែវប្រទេសស្វីសឲ្យដឹងថាអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិពីររូបគឺលោកស្រី្ត រ៉ូណា ស្មីត(Rhona Smith)និងលោក ដេវីត ខេ (David Kaye) បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភជាខ្លាំងចំពោះប្រទេសកម្ពុជាវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនិងក្រមព្រហ្មទណ្ឌប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រនិងវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញពាក់ព័ទ្ធនឹងសិទ្ធិពលរដ្ឋដោយចាត់ទុកថាជាការដាក់កម្រិតលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមុនដំណើរការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រឆ្នាំ២០១៨នេះ។
អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិលោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត(Rhona Smith)ប្រចាំប្រទេសកម្ពុជានិងលោក ដេវីត ខេ (David Kaye)អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីការលើកកម្ពស់និងការពារសិទ្ធិមនុស្សបញ្ជាក់នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថាការអនុម័តច្បាប់ប្រឆាំងជនណាប្រមាថព្រះមហាក្សត្រមិនសមស្របនឹងកាតព្វកិច្ចរបស់កម្ពុជាស្ថិតនៅក្រោមច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិដែលសំដៅលើកកម្ពស់និងការពារសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ។
កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១៨នេះ តំណាងរាស្ត្រចំនួន១២៣រូបបានអនុម័តច្បាប់ប្រឆាំងជនណាប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រគឺក្នុងរយៈពេល១២ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានអនុម័ត។ ខណៈនេះដែរសមាជិកព្រឹទ្ធសភា៥៨រូបនៅថ្ងៃទី២១ ខែកុម្ភៈនេះ ក៏អនុម័តទាំងស្រុកដោយគ្មានការកែប្រែឬបន្ថែមខ្លឹមសារទៅលើការិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនិងច្បាប់ដែលហាមការប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ។
លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តធម៌បានច្រានចោលចំពោះការិះគន់របស់ក្រុមអ្នកការពារសិទ្ធិ មនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិថាជាការព្រួយបារម្ភហួសហេតុពេក។
លោក បន្ថែមថាការអនុម័តច្បាប់ប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រនិងវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញធ្វើឡើងស្របទៅតាមស្ថានភាពនិងបរិបទរបស់ ប្រទេសកម្ពុជាដើម្បីការពារព្រះចេស្តាព្រះមហាក្សត្រ។
លោក ជិន ម៉ាលីន៖«ចំណែកវិសោធនកម្មក្រមព្រហ្មទណ្ឌទោសពាក់ព័ន្ធដល់ទោសប្រមាថព្រះមហាក្សត្រអាចបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនមិនមានដោយសារបរិបទសេដ្ឋកិច្ច សង្គម វប្បធម៌គេខុសពីកម្ពុជាពីព្រោះកម្ពុជាយើងប្រកាន់របបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញហើយរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានកំណត់ថាព្រះមហាក្សត្រមិនអាចត្រូវបានរំលោភបំពាន់។»
លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តធម៌បញ្ជាក់ថាការវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដើម្បីហាមប្រាមបុគ្គលនិងគណបក្សនយោបាយធ្វើឲ្យខូចប្រយោជន៍ជាតិគឺជារឿងត្រឹមត្រូវ។លោកថាចំពោះការិះគន់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញហាក់លម្អៀងទៅរកអតីតគណបក្សប្រឆាំងនិងអង្គកាសង្គមស៊ីវិលប្រឆាំងនិន្នាការរបស់រដ្ឋាភិបាល។
លោក ជិន ម៉ាលីន៖«ការបង្ហាញក្តីបារម្ភរបស់គាត់ប្រហែលជាគាត់មិនយល់ច្បាស់ពីបរិបទកម្ពុជា។ហើយប្រហែលជាគាត់ទទួលតែសំឡេងម្ខាងគឺគាត់បានទទួលតែពីការបារម្ភ ការអំពាវនាវរបស់ក្រុមអតីតគណបក្សប្រឆាំងក៏ដូចជាសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនដែលមាននិទ្នការប្រឆាំងនិងគាំទ្រក្រុមប្រឆាំងទាំងអស់នោះ។ប្រសិនបើយើងមើលចេតនាពិតប្រាកដដូចជាមិនមានអ្វីត្រូវបារម្ភ ហើយក្រុមនោះក៏មិនមានត្រូវបានបារម្ភដែរប្រសិនបើខ្លួនមិនធ្វើអ្វីដែលបំពាន់ច្បាប់ មិនធ្វើសកម្មភាពប្រឆាំងទៅនឹងផលប្រយោជន៍ជាតិ ដែលបំផ្លាញ់ជាតិខ្លួនឯង។»
តែសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់អ្នកជំនាញសិទ្ធមនុស្សអន្តងរជាតិបន្តថាវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះមានការបកស្រាយទូលំទូលាយនិងត្រូវការភាសាច្បាស់លាស់បន្ថែមទៀតដើម្បីបំពេញតាមស្តង់ដារអន្តរជាតិដោយជៀសវាងហានិភ័យចំពោះសេរីភាពបញ្ចេញមតិ។
ក្រុមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិនេះបង្ហាញការព្រួយបារម្ភខ្លាំងនៃការវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដោយសារប៉ះពាល់សិទិ្ធ គណបក្សនយោបាយនិងបុគ្គល ក្រោមលេសមួយ«លើកកម្ពស់ផលប្រយោជន៍ជាតិ»និង «ការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេស»។ការវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះក៏បានប៉ះពាល់ផងដែរចំពោះការបើកចំហលទ្ធភាពសិទ្ធិបោះឆ្នោតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋហើយនាំឱ្យមានការផ្អាកឬបញ្ឈប់សិទិ្ធពលរដ្ឋ។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិដដែលនេះឲ្យដឹងថា«សិទ្ធិក្នុងលារគាំទ្រផ្នែកនយោបាយនិងសេរីភាពសម្តែងមតិពិតជាមានសារសំខាន់ពិសេសក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោតដោយអាជ្ញាធរជាអ្នកទទួលខុសត្រូវដើម្បីធានាថានីតបុគ្គល គណបក្សនយោបាយនិងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអាចដំណើរការដោយគ្មានទណ្ឌកម្ម»។
បទឧក្រិដ្ឋថ្មីប្រឆាំងជនណាប្រមាថព្រះមហាក្សត្រនឹងត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគាររហូត៥ឆ្នាំនិងពិន័យជាប្រាក់១០លានរៀលទាក់ទិងនឹងសុន្ទរថា កាយវិការ សំណេរ គំនូរនិងវត្ថុផ្សេងទៀតដែល«ប៉ះពាល់ដល់សេចក្តីថ្លៃថ្នូរ»របស់ព្រះមហាក្សត្រ។ ចំពោះក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបើរកឃើញថាមានកំហុសគឺត្រូវប្រឈមមុខនឹងការត្រូវរំលាយឬត្រូវបានដាក់ស្ថិតក្រោមការឃ្លាំមើលរបស់តុលាការ ការហាមឃាត់មិនឲ្យធ្វើសកម្មភាព បិទទ្វារ និងរឹមអូសទ្រព្យសម្បត្តិនិងមូលនិធិ។
អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទូចឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាធ្វើការវាយតម្លៃឲ្យហ្មត់ចត់ទៅលើសេចក្តីព្រាងវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដើម្បីធានាការគោរពតាមច្បាប់និងស្តង់ដារសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិនិងបើកចំហឲ្យមានការការពិភាក្សាជាសាធារណៈ។
ខ្លឹមសារនៃមាត្រា៤៣៧ស្ទួននេះ បានចែងថា«ការប្រមាថចំពោះអង្គព្រះមហាក្សត្រ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ០១ឆ្នាំ ទៅ០៥ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ២លានរៀល ទៅ១០លានរៀល។ ចំពោះនីតីបុគ្គលក៏អាចត្រូវបានផ្តនា្ទទោសពិន័យជាប្រាក់ ១០លានរៀល ទៅ៥០លានរៀល ព្រមទាំងទោសបន្ថែមមួយ ឬច្រើន ក្នុងករណីដែលតុលាការរកឃើញថា មានពិរុទ្ធភាពពាក់ព័ន្ទនឹងការប្រមាថចំពោះអង្គព្រះមហាក្សត្រ»។
ក្រមព្រហ្មទណ្ឌចាស់ដែលកំពុងមានជាធរមានត្រង់គន្ថីទី៤ មាតិកាទី១ និងជំពូកទី១ ចាប់ពីមាត្រា ៤៣៣ ដល់៤៣៧ បានចែងត្រឹមតែដាក់ទោសទណ្ឌចំពោះជនណាដែលបង្កហិង្សា របួសស្នាម និងធ្វើឃាតព្រះមហាក្សក្រតែប៉ុណ្ណោះដោយមិនមានចែងពីការប្រមាថព្រះចេស្តាព្រះមហាក្សត្រឡើយ។
ទាក់ទិនករណីនេះ អង្គការអន្តរជាតិចំនួន៦៤បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលទម្លាក់ចោលការវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនិងក្រមព្រហ្មទណ្ឌព្រោះក្រុមអង្គការទាំងនោះព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងដោយចាត់ទុកការធ្វើវិសោធនកម្មដែលមានន័យស្មើនឹងការច្រានចោលសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាជនដែលត្រូវបានរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាចែងធានារួចទៅហើយ៕
