ភ្នំពេញ៖ ការលួចកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ការបរបាញ់ដោយខុសច្បាប់ និងការបំពុល គឺជាកត្ដាចម្បងដែលគម្រាមកំហែងដល់ជីវិតសត្វត្រយ៉ងយក្សនៅកម្ពុជា។ នេះបើយោងតាមការអះអាងរបស់ក្រុមអ្នកភិរក្សសត្វព្រៃកម្ពុជា។ លោក លៀ ស៊ីណា រាយការណ៍ព័ត៌មាននេះ ៖
សត្វត្រយ៉ងយក្ស គឺជាសត្វស្លាបដែលស្ថិតក្នុងបញ្ជីរបស់អង្គការ IUCN ជាប្រភេទសត្វស្លាបកម្រនិងកំពុងរងគ្រោះជិតផុតពូជនៅលើពិភពលោក។ តាមការស្រាវជ្រាវសត្វត្រយ៉ងយក្សមានប្រមាណតែ ៣០០ក្បាលប៉ុណ្ណោះ ដែលមាននៅតែប្រទេសកម្ពុជា និង ប្រទេសឡាវ។ បច្ចុប្បន្នសត្វត្រយ៉ងយក្ស កំពុងតែទទួលគ្រោះព្រោះការបាត់បង់ទីជម្រក ការលួចបរបាញ់ដោយខុសច្បាប់ និងការបំពុល។
លោក ប៊ូ វរសក្ស នាយកកម្មវិធីអភិរក្ស របស់អង្គការជីវិតសត្វស្លាប ហៅកាត់ថា Birdlife មានប្រសាសន៍ថា សត្វត្រយ៉ងយក្សជាង ៩០ភាគរយមាននៅកម្ពុជា និងមានចំនួនតិចតូចបំផុត នៅប្រទេសឡាវ។ សត្វត្រយ៉ងយក្សបានធ្វើបំលាស់ទីពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយដើម្បីរកទីជម្រកដែលសម្បូរព្រៃ សុវត្ថិភាព និងជាទីដែលឆ្ងាយពីការរំខានរបស់មនុស្ស។ ក៏ប៉ុន្ដែចំនួនរបស់សត្វស្លាបប្រភេទនេះ នៅតែមានចំនួនតិចនៅឡើយ ដោយសារតែមានកត្ដារំខានមួយចំនួន បង្កឡើងដោយមនុស្សទៅលើទីជម្រករបស់ពួកវា។ លោក ប៊ូ វរសក្ស ៖« ការបាត់បង់ទីជម្រកគឺជាបញ្ហាមួយដូចលោកបានលើកឡើងអម្បាញ់មិញហើយ បញ្ហាដែលសំខាន់មួយទៀតគឺការរំខានរបស់មនុស្សទៅលើសត្វត្រយ៉ងយក្សហ្នឹង ដោយសារសត្វត្រយ៉ងយក្សហ្នឹងបើមានការរំខានរបស់មនុស្សវានឹងបោះបង់សំបុករបស់វា»។
ការរំខានរបស់មនុស្សជួនកាលកើតឡើងដោយចៃដន្យ ក៏ប៉ុន្ដែពេលខ្លះគឺជាចេតនាដោយផ្ទាល់ ដើម្បីទៅរំខានដល់ទីជម្រករបស់សត្វត្រយ៉ងយក្ស បំណងបរបាញ់សត្វកម្រប្រភេទនេះ។ លោក ប៊ូ វរសក្ស៖«កន្លងមកមានការរំខានដោយបរបាញ់ទៅលើសត្វត្រយ៉ង យើងឃើញជាក់ស្ដែងមានត្រយ៉ងជាប់ព្រួញ គឺបាញ់សម្លាប់ត្រយ៉ង»។
លោក ប៊ូ វរសក្ស សំណូមពរដល់ប្រជាពលរដ្ឋ បញ្ឈប់ការបរិភោគសាច់សត្វព្រៃ ដើម្បីធានានិរន្ដរភាពសត្វត្រយ៉ងយក្សនៅកម្ពុជា។
ទាក់ទិនចំណុចនេះ លោក អេង ម៉េងអ៊ី មន្ត្រីផ្នែកទំនាក់ទំនងរបស់អង្គការសមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃ ហៅកាត់ថា WCS គាំទ្រការលើកឡើងរបស់នាយកកម្មវិធី អភិរក្ស នៃអង្គការជីវិតសត្វស្លាប។
លោក អេង ម៉េងអ៊ី យល់ឃើញថា ប្រសិនបើគ្មានតម្រូវការទីផ្សារសម្រាប់សាច់សត្វព្រៃទេ នោះគឺគ្មានការលួចបរបាញ់សត្វព្រៃដោយខុសច្បាប់នោះដែរ។ ម្យ៉ាងវិញទៀតលោកចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបញ្ឈប់ការយល់ខុស ដែលយកសត្វព្រៃទៅធ្វើជាឱសថបុរាណ ព្រោះវាជាជំនឿខុស នឹងមិនមែនជាការពិត។ លោកបន្ដថា សត្វព្រៃគឺពោពេញទៅដោយជំងឺ ការយកសត្វទាំងនោះទៅបរិភោគ ឬប្រើជាឱសថ វានឹងមិនអាចធ្វើឲ្យជំងឺធូរស្រាលនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញវានឹងធ្វើឲ្យជំងឺកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។ លោក អេង ម៉េងអ៊ី៖«ដូច្នេះខ្ញុំចង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប ទី១ បញ្ឈប់ការគិតថា សត្វព្រៃជាឱសថបុរាណ ព្រោះថា បើគាត់អញ្ចឹងបានន័យថា ប្រជាជននៅសហគមន៍នៅតែបរបាញ់ បើតម្រូវការសាច់សត្វព្រៃនៅតែមានការបរបាញ់នៅតែកើតឡើង»។
សត្វត្រយ៉ងយក្សមានរោម ពណ៌ប្រផេះ ត្នោត ជើងក្រហមស្រាល មានរោមព័ទ្ធជុំវិញចុះមកក្រោម និងដងខ្លួនប្រវែង ១០៤សង់ទីម៉ែត្រ។ សត្វនេះ គឺងាយនឹងផ្អើលណាស់ប្រសិនបើមានសំឡេងអ្វីដែលវាមិនធ្លាប់ឮ។ តាមអង្គការជីវិតសត្វស្លាប សត្វត្រយ៉ងយក្សរស់នៅកម្ពុជា ក្នុងខេត្ដមួយចំនួនមានដូចជា ខេត្ដរតនៈគិរី ព្រះវិហារ ស្ទឹងត្រែង ឧត្ដរមានជ័យ និងជួរភ្នំក្រវ៉ាញ ខេត្ដពោធិ៍សាត់។ ក៏ប៉ុន្ដែខេត្ដរតនៈគិរី ព្រះវិហារ នឹង ស្ទឹងត្រែង ជាតំបន់ដែលសម្បូរសត្វត្រយ៉ងយក្សច្រើនជាបណ្ដាខេត្ដផ្សេងៗ។ សត្វត្រយ៉ងយក្ស ត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជឿថា ជាសត្វស្លាបដែលឆ្លាត នឹងមានការប្រុងប្រយ័ត្នគ្រប់ពេលមិនថា ការរកចំណី ឬពេលវាដេកនោះទេ៕
