នៅក្នុងវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកកាលពីសប្ដាហ៍មុនឃើញថា នាយករដ្ឋមន្រ្ដីកម្ពុជានិងសមភាគីវៀតណាមបានប៉ះទង្គិចគំនិតគ្នា ដោយសារតែ វៀតណាមចង់អោយនាយករដ្ឋមន្រ្ដីកម្ពុជាងាកទៅរកប្រទេសអាមេរិកខ្លះ ដើម្បីឲ្យអាមេរិកចូលពាក់ព័ន្ធក្នុងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង តែកម្ពុជា មិនចង់ឲ្យអាមេរិកចូលលូកលាន់ទេ។ តើហេតុអ្វីបានជាកម្ពុជា ប្រកាន់ជំហរបែបនេះ មិនងាកទៅរកអាមេរិកខ្លះ?
កាលពីថ្មីៗនេះ នៅក្នុងវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភលោក ទីក្រុងដាវ៉ូស ប្រទេសស្វីស សម្ដេចនាយករដ្ឋមន្រ្ដី ហ៊ុន សែន បានថ្លែងពីជំហររបស់កម្ពុជាឱ្យពិភពលោកដឹងថា លោកមិនចង់ឃើញវត្តមានអាមេរិកនៅក្នុងតំបន់ទេ ហើយលោកក៏បានប្រាប់ទៅមេដឹកនាំហ្វីលីពីន ជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អាមេរិកឲ្យពិចារណាឡើងវិញ ក្នុងការផ្តល់ទីតាំងទ័ពអោយអាមេរិកឈរជើងនៅហ្វីលីពីន។
នៅក្នុងវេទិកានោះ សម្ដេច ហ៊ុន សែន ក៏បានថ្លែងបញ្ជាក់ទៀតថា ប្រទេសក្នុងតំបន់នឹងមានការអភិវឌ្ឍន៍ដោយសន្តិភាព ប្រសិនជាមិនមានការលូកដៃចូលប្រទេសខាងក្រៅនោះ។ ជាមួយគ្នានោះសម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រីក៏បានលើកឡើងពីអតីតកាល និងបច្ចុប្បន្នដែលអាមេរិកចូលក្នុងតំបន់នាំឲ្យមានសង្គ្រាមនៅកម្ពុជា ឡាវ វៀតណាម និងបង្កជម្លោះតានតឹង ពិសេស គឺ ធ្វើអោយប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមានជម្លោះជាមួយចិន ។
ផ្ទុយពីគោលជំហររបស់នាយករដ្ឋមន្រ្ដីកម្ពុជា នាយករដ្ឋមន្រ្ដីប្រទេសវៀតណាម លោក ង្រ្វៀន សួនផុក បានប្រាប់ទៅសម្ដេច ថា បញ្ហាដ៏រាំរ៉ៃ និងជម្លោះជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ក៏ដូចជា ការអភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងៗលោកចង់អោយមានការចូលរួមចរចាគ្រប់ភាគី មានចិន និងអាមេរិក ជាដើម។ នេះបើយោងតាមការសម្រួលរបស់គេហទំព័រក្នុងស្រុកមួយនៅកម្ពុជា។ នេះបើយោងតាមការប្រែសម្រួលអត្ថបទរបស់គេហទំព័រមួយនៅកម្ពុជា។
តើហេតុអ្វីបានជាកម្ពុជាមិនអាចងាកខ្លួនពីចិនបាន?
លោក ឡុង គឹមឃន អ្នកស្រាវជ្រាវច្បាប់ និងគោលនយោបាយការបរទេស យល់ឃើញថា អាចមកពីកត្តា ២យ៉ាង ដែលកម្ពុជាមិនអាចងាកខ្លួនពីចិនបាន ។
លោកបន្តថា កត្តាទីមួយ អាចនិយាយបានថា គឺជា កត្តាទីតាំងភូមិសាស្រ្ដនយោបាយ ដែលអាចជជែកដោយត្រថា រង់ដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចង់ប្រើប្រាស់នូវឥទ្ធិពលចិនដើម្បីជួយឃុំគ្រងកម្ពុជាពីវៀតណាម ហើយនិងពីឥទ្ធិពលអាមេរិកកាំង នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ។កត្តាទីពីរ. គឺ អាចមកពីប្រវត្តិសាស្រ្ដនយោបាយជាក់ស្ដែងរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ហើយនឹងចរិកនយោបាយរបស់មេដឹកនាំកម្ពុជា ដែលមិនត្រូវធាតុគ្នាជាមួយមេដឹកប្រទេសអាមេរិកកាំង។
ឡុង គឹមឃន ៖ «នេះជាបញ្ហា ទីតាំងភូមិសាស្រ្ដនយោបាយ ដែលរដ្ឋាភិបាលសម្លឹងមើលថា ការរាប់អានជាដៃគូរយុទ្ធសាស្រ្ដជិតស្និទ្ធជាមួយនិងមហាយក្សចិន គឺ មានផលប្រយោជន៍សម្រាប់កម្ពុជាច្រើនជាងជាមួយអាមេរិកកាំង ជាពិសេស នៅក្នុងខណៈពេលដែលអាមេរិកកាំងបានរឹតចំណងមិត្តភាពជិតស្និទ្ធខ្លាំងជាមួយនិងប្រទេសវៀតណាមដែលជាភូមិផងរបងជាមួយប្រទេសកម្ពុជា ទីមួយ។ ប៉ុន្ដែទីពីរ គឺ ខ្ញុំថា វាចេញអំពីប្រវត្តិសាស្រ្ដនយោ បាយជាក់ស្ដែងរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ហើយនឹងចរិកនយោបាយរបស់មេដឹកនាំកម្ពុជា គឺ មិនត្រូវធាតុគ្នា ជាមួយមេដឹកប្រទេសអាមេរិកកាំងទេ»។
ជុំវិញរឿងនេះដែរ លោក គឹម សុខ អ្នកឃ្លាំមើលការអភិវឌ្ឍន៍សង្គម និងនយោបាយលើកឡើងថា ករណីនេះដោយសារតែ កម្ពុជាចង់ពឹងចិនយកលុយមកចាយ ដើម្បីទប់អំណាចរបស់ខ្លួន។
លោក គឹម សុខ ៖ «បានន័យថា ទំនាក់ទំនងល្អដែលគាត់ធ្វើជាមួយចិន មិនមែនជាទំនាក់ទំនងចិនស្មើមុខទេ គ្រាន់តែជាទំនាក់ទំនងដែលគាត់ឃើញចិនមានលុយអង្វរ ចិនយកលុយចិនមកទប់អំណាច ពីព្រោះដើម្បីបន្ដអំណាចគាត់អត់សង្ឃឹមការបោះឆ្នោតបែបប្រជាធិបតេយ្យ គាត់ត្រូវសង្ឃឹមលើកំលាំងបាយ ហើយកំលាំងបាយនេះ គឺ ប្រើអាវុធ ។ដូច្នេះគាត់ពឹងចិន ដើម្បីយកលុយចិនមកចាយ ជាពិសេសបញ្ហាលុយកាក់នៅប្រទេសកម្ពុជាយើង » ។
ប៉ុន្ដែនៅពេលដែលងាកទៅអាមេរិក គាត់ងាកមិនបានពីព្រោះអី?
លោក គឹម សុខ បានពន្យល់ដូចនេះថា៖ «កាលណាយើងងាកទៅរកអាមេរិក ទំនាក់ទំនងល្អជាមួយអាមេរិក ទាល់តែធ្វើតាមស្ដង់ដារមួយដែលអាមេរិកគេមើលឃើញថា អាចទៅរួចក្នុងបែបបទប្រជាធិបតេយ្យដែរ។ តើគាត់ហ៊ានទេ? ខ្ញុំគិតថា គាត់មិនហ៊ានទេក្នុងការប្រកួតប្រជែងដោយយុត្ដិធម៌នោះ ម្ល៉ោះហើយគាត់មានតែនៅអោយឆ្ងាយពីអាមេរិកជាជាងនៅជិតអាមេរិក ហ្នឹងហើយដែលគាត់បដិសេធវត្តមានអាមេរិកនៅតំបន់អាស៊ី ឬអាស៊ីអាគ្នេយ៍នោះ »។
តែយ៉ាងណាអ្នកវិភាគរូបនេះ យល់ថា កម្ពុជាគួរធ្វើនយោបាយកណ្ដាលនិយម គឺ ត្រូវតែមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយចិន និងទាំងជាមួយអាមេរិក ។
យ៉ាងណាក៏ដោយមន្រ្ដីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជាពិសេសអ្នកនាំពាក្យគណបក្សនេះ តែងតែបដិសេធរាល់ការចោទថា បក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងរដ្ឋាភិបាលនៅក្រោមឥទ្ធិពលប្រទេសចិន ក្នុងការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចគោលនយោបាយរបស់ខ្លួន។
របាយការណ៍វិទ្យាស្ថានសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា បានរកឃើញថា នៅទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ ប្រទេសកម្ពុជាបានទទួលជំនួយពីប្រទេសចិន ប្រមាណ ១០ពាន់លានដុល្លារ ដែលសមាមាត្រនឹងទឹកប្រាក់ ៧០០លានដុល្លារអាមេរិករៀងរាល់ឆ្នាំ។ រដ្ឋាភិបាលចិន ក៏បានប្រកាសថា នឹងផ្ដល់កម្ចីដល់ប្រទេសកម្ពុជា បន្ថែម ក្នុងចន្លោះទឹកប្រាក់ ៥០០លាន ទៅ ៧០០លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំ ។ ក្រុមហ៊ុនចិនវិញក៏គ្រោងនឹងវិនិយោគទឹកប្រាក់ប្រមាណ ២ពាន់លានដុល្លារទៀត ដើម្បីសាងសង់រោងចក្រនានានៅប្រទេសកម្ពុជា។
ពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា-ចិន រយៈពេលចុងក្រោយនេះ បានកើនឡើង ៤ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក តែក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ កម្ពុជាក៏ត្រូវបានគេដឹងថា ជំពាក់បំណុលចិនច្រើនពាន់ដុល្លារផងដែរ។ តែនៅពេលជាមួយគ្នានេះ កម្ពុជាបានសម្រេចផ្អាកការធ្វើយោធាសមយុទ្ធជាមួយអាមេរិក ដោយមិនបានកំណត់ថា ចាប់ផ្ដើមធ្វើនៅពេលណាវិញនោះទេ។ ករណីនេះ នាំអោយអ្នកវិភាគមើលឃើញថា កម្ពុជាកាន់កាន់តែបោះបង់អាមេរិកចោល ហើយងាកទៅរកចិនខ្លាំងជាងមុន ខណៈកម្ពុជាមិនបានប្រកាសផ្អាកធ្វើសមយុទ្ធយោធាជាមួយចិននោះទេ៕
