ភ្នំពេញ ៖ ពិធីបុណ្យបុណ្យអំទូក គឺជាបុណ្យប្រពៃណីជាតិដ៏ធំមួយនៅប្រទេសកម្ពុជា។ ពីធីបុណ្យប្រពៃណីជាតិមួយនេះ ប្រព្រឹត្តទៅនាថ្ងៃពេញបូណ៌មី ខែកត្តិក ស្របទៅនឹងរដូវទឹកជំនន់។ ពីធីបុណ្យនេះ គេប្រារព្ធឡើងរយៈពេលបីថ្ងៃ នៅមុខព្រះបរមរាជវាំង ហើយនៅឆ្នាំ ២០១៦នេះ គឺចំថ្ងៃទី១៣ ទី១៤ និងទី១៥ ខែវិច្ឆិកា។
ពិធីបុណ្យអុំទូក គេប្រារព្ធធ្វើឡើង ដើម្បីដឹងគុណដល់ព្រះគង្គា និងព្រះធរណី ដែលបានផ្តល់ដល់ជីវវិតរស់រាន និងសុខុមាលភាពដល់មនុស្ស ហើយពិធីនេះក៏ជាការសូមទោសចំពោះទឹកដីវិញផងដែលរ ដែលមនុស្សនាំគ្នាធ្វើឲ្យកករល្អក់។ ក្រៅពីរម្លឹកដល់គុណព្រះគង្គា ពិធីបុណ្យអុំទូក ក៏បានឆ្លុះបញ្ចាំងពី ភាពរីកចម្រើននៃប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្ររបស់ប្រទេសកម្ពុជាតាំងពីសម័យបុរាណផងដែរ។
នៅថ្ងៃទី១៣ ទី១៤ និងទី១៥ ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ២០១៦នេះ ប្រទេសកម្ពុជា នឹងប្រារព្ធពិធីបុណ្យប្រពៃណីជាតិ ដ៏ធំមួយគឺបុណ្យអុំទូក។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ តាំងពីសម័យបុរាណមក ពលរដ្ឋខ្មែរ ប្រារព្ធពិធីបុណ្យអុំទូកនេះ បីថ្ងៃ គឺថ្ងៃទី១៤ ១៥ កើត និង ១រោច ខែកត្តិក ដោយមានការប្រណាំងទូកអុំ និងទូកចែវបុរស-នារី តាមដងទន្លេសាប ខាងមុខព្រះបរមរាជវាំង។
ពិធីបុណ្យជាតិមួយនេះ បានទទួលការគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់យ៉ាងខ្លាំង។ ក្នុងឱកាសនោះ គេសង្កេតឃើញប្រជាពលរដ្ឋមកពីបណ្ដាខេត្ត ក្រុងមួយចំនួន នាំយកទូកពីបណ្តាវត្តអារាមនានាមកប្រ ណាំងដណ្ដើមយកជ័យជម្នះ ឱ្យខេត្តនិង វត្តរបស់ពួករៀងៗខ្លួន ។ ចំណែកប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនទៀតដែលគ្មានលទ្ធផលមកទីក្រុងភ្នំពេញ ពួកគាត់បានទស្សនាការប្រណាំងនេះតាមរយៈកញ្ចក់ទូរទស្សន៍។
យោងតាមឯកសារនានា បានឱ្យដឹងថា ពីធីបុណ្យអុំទូក ត្រូវបានគេប្រារព្ធធ្វើតាំងពីសម័យបុរាណ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ ដើម្បីរម្លឹកដល់គំរូវីរភាពដ៏អង់អាចក្លាហានរបស់កងទ័ពជើងទឹកខ្មែរនាសម័យនោះ ដែលបានរំដោះទឹកដីរួចផុតពីការជិះជាន់របស់ពួកខ្មាំងសត្រូវ(ពួកចាម)។
តាមរយៈចម្លាក់នៅប្រាសាទបាយ័ន គេសង្កេតឃើញមានចម្លាក់ទាក់ទងទៅនឹងជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណី សាសនា សិល្បៈ កីឡា ជាពិសេសការធ្វើសឹកសង្គ្រាមជាមួយពួកចាម ដែលដឹកនាំដោយព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ ដែលទទួលបានជ័យជម្នះយ៉ាងធំធេងតាមរយៈចម្បាំងកងទ័ពជើងទឹកនេះ។
អ្វីដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះ គឺចម្បាំងកងទ័ពជើងទឹក ត្រូវបានបុព្វបរុសឆ្លាក់ជាប់នឹងជញ្ជាំងយ៉ាងល្អប្រណីត ។ ចម្លាក់នៃកងទ័ពជើងទឹកនេះ ត្រូវបានកុលបុត្រខ្មែរជំនាន់ក្រោយចងចាំពីគុណបំណាច់របស់បុព្វបុរសខ្លួន ដែលបានរំដោះទឹកដីឲ្យរួចពីនឹមត្រួតត្រារបស់ខ្មាំងសត្រូវ ហើយកូនចៅជំនាន់ក្រោយក៏នាំគ្នាប្រារព្ធធ្វើពិធីអុំទូកនេះ ដើម្បីរម្លឹកគុណបំណាច់ដ៏ថ្លៃថ្លារបស់ដូនតាជារៀងរាល់ឆ្នាំ។
លោក ឌៀប សុផល សាស្ត្រាចារប្រវត្តិសាស្ត្រមានប្រសាសន៍ថា ការប្រារព្ធពិធីបុណ្យអុំទូកនេះ ទាក់ទងទាំងប្រវត្តិសាស្ត្រ និងប្រពៃណី។ លោកបន្តថា ពិធីបុណ្យអុំទូក គឺជាពិធីបុណ្យមួយដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីសក្តានុពលរបស់ប្រទេសកម្ពុជាតាំងពីសម័យបុរាណ និងភាពរីកចម្រើន តាមរយៈផ្លូវទឹក និងទ័ពជើងទឹកដ៏ខ្លាំងរបស់កម្ពុជា។
បើតាមឯកសារផ្សេងទៀតបានរៀបរាប់ថា ពិធីបុណ្យអុំទូក ប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃពេញបូណ៌មី ខែកត្តិក ស្របពេលដែលទឹកទន្លេសាប បែរទិសហូរត្រឡប់ទៅត្បូង។ មានន័យថា នៅរដូវវស្សារវាងខែសីហា និងខែវិច្ឆិកា ជំនន់ទន្លេមេគង្គហូរចុះពីជើងទៅត្បូងឆ្លងកាត់ដីទំនាបប្រទេសកម្ពុជា។
ដោយទន្លេសាបហូរកាត់វាលទំនាបដីប្រទេសកម្ពុជា ចុះពីជើងទៅត្បូងបែរនេះធ្វើកម្រិតកម្ពស់ ទាបជាងទន្លេមេគង្គ ដូច្នេះជំនន់ក៏ហូរនាំទឹកទន្លេសាបក៏ប្រែហូរពីជើងទៅត្បូងវិញ នាំទឹកហូរចាក់ទៅកម្ពុជាក្រោមធ្លាយដល់ឈូងសមុទ្រ។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ ដីល្បាប់ជំនន់ទន្លេមេគង្គ បាននាំជីវជាតិយ៉ាងប្រសើរ ដល់ដីដាំដុះដំណាំ តាមដងទន្លេ យ៉ាងសំបូរសប្បាយ។
ដោយមូលហេតុនេះហើយ ទើបខ្មែរបុរាណបានកំណត់យកថ្ងៃពេញបូណ៌មី ខែកត្តិកជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដើម្បីរៀបចំពិធីបុណ្យអុំទូក បណ្ដែតប្រទីប សំពះព្រះខែ និងអកអំបុក សម្ដែងនូវមនោសញ្ចេតនាកត្តញ្ញូ ចំពោះម៉ែមេគង្គ និងម៉ែទន្លេសាប ដែលជាប្រភពផ្ដល់ជីវភាព យ៉ាងក្សេមក្សាន្តរុងរឿង ខាងវិស័យកសិកម្ម ដល់ប្រទេសខ្មែរទាំងមូល។
បើនិយាយពីការឈ្មោះទូកង នីមួយៗវិញ លោក ឌៀប សុផល បានឱ្យថា កាលពីមុនគេនិយមដាក់ឈ្មោះទូកង តាមឈ្មោះរបស់វត្ត បើទូកនោះជារបស់វត្តមួយណា គេក៏ដាក់ឈ្មោះទូកនោះដូចឈ្មោះវត្ត ប៉ុន្តែសម័យនេះភាគច្រើនគឺដាក់ឈ្មោះតាមអ្នកឧបត្ថម្ភ។
ក្រៅពីប្រណាំងទូកង ទូកមួង ក្នុងរយៈពេលបីថ្ងៃនេះ ក៏មានផងដែលនូវពិធីលយប្រទីប និងសំពះព្រះខែ។ ពិធីលយប្រទីបធ្វើឡើង ដើម្បីឧទ្ទិសកុសលដល់ព្រះគង្គា និងព្រះធរណីដែលបានផ្ដល់នូវសេចក្ដីសុខសប្បាយ ភោគផលក្នុងការងារកសិកម្ម របរចិញ្ចឹមជីវិតប្រចាំថ្ងៃ។ នៅមុខព្រះ រាជវាំងនាពេលយប់ គេសង្កេតឃើញ មានប្រទីបរបស់ព្រះបរមរាជវាំង និងប្រទីបរបស់ក្រសួងនីមួយៗបណ្ដែតខ្លួនបង្អួតរាងដល់អ្នកទស្សនា ដោយប្រទីបនិមួយៗលម្អទៅដោយភ្លើងចម្រុះពណ៌គួរជាទីគយគន់ រួមទាំងការបាញ់កាំជ្រួចព្រោងព្រាតផង។
ចំណែកឯពិធីអកអំបុក និងសំពះព្រះខែវិញ ត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរធ្វើឡើងដើម្បីរម្លឹកដល់ព្រះពោធិ សត្វ ដែលយកកំណើតជាទន្សាយ ដែលបានលះបង់អាយុសង្ខារដើម្បីបំពេញបារមីទាន ដល់ឥន្ទ្រព្រាហ្មណ៍៕
