ភ្នំពេញ៖ គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានសេចក្តីថ្លែងការណ៍អបអរសាទរ ខួប ២៥ ឆ្នាំនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងបារីស ដែលបានជួយ បញ្ចប់ជម្លោះផ្ទៃក្នុងហើយនាំមកនូវការបង្រួបបង្រួមជាតិ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស មានការលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស និងរបបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
ប៉ុន្តែសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដែលរៀបរាប់វែងអន្លាយនេះ ភាគច្រើននិយាយពីសមិទ្ធផល របស់រដ្ឋាភិបាល ដែលមានរយៈពេល២៥ឆ្នាំ ។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល ធ្វើការងារកិច្ចការសិទិ្ធមនុស្ស បានហៅសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះថាមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំង ការពិតមានសព្វថ្ងៃទេ ។ លោក ធូ វីរៈ រាយការណ៍បន្ត៖
សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជានេះ បានលើកឡើងអំពីស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ និងស្នាដៃរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែល បានរកឃើញការឯកភាពជាតិមួយមុនកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា ឆ្នាំ ១៩៩១។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះក៏បានកោតសរសើរ សម្តេច ហ៊ុន សែន ថាបានជួយបានបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ក្នុងទស្សវត្តន៍ ៧០ដោយបានសម្លាប់មនុស្សជាង ៣លាននាក់ ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលអះអាងកំពុងស្វែងរកយុត្តិធម៌ ឲ្យជនរងគ្រោះ និងសាច់ញាតិ តាមរយៈអង្គជំរុំជំនះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ.វ.ត.ក)ឬសាលាក្តីខ្មែរក្រហម។
ក្រៅពីលើកឡើងករណីធ្វើឱ្យពួកទ័ពព្រៃ ខ្មែរក្រហម វិលចូលសង្គមជាតិវិញគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ដែលមជ្ឈដ្ឋានខ្លះរិះគន់ថា មិនហ៊ាន និយាយការពិតពីអំពើអយុត្តិធម៌សង្គម បាននិយាយយ៉ាងច្រើន ពី សមិទ្ធផល របស់រាជរដ្ឋាភិបាល យ៉ាងច្រើន ។
ទាក់ទិនរឿងនេះ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល ធ្វើការងារកិច្ចការសិទិ្ធមនុស្ស បានហៅសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះថាមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំង ពីការពិតដែលមានសព្វថ្ងៃទេ បើទោះជាពួកគេបានទទួលស្គាល់ថា រាជរដ្ឋាភិបាលបានបញ្ចប់សង្គ្រាម ស៊ីវិលក៏ដោយ ។
លោក អំ សំអាត មន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ ទទួលស្គាល់ថា រាជរដ្ឋាភិបាលបានបញ្ជប់សង្គ្រាមស៊ីវិល តែលោកយល់ថា រដ្ឋាភិបាលមិនបានបញ្ចប់សង្គ្រាមផ្លូវចិត្ត និងផ្លូវកាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋបានល្អប្រសើរនៅឡើយទេ។ លោក សំអាត បានអំពាវនាវឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលពង្រឹងបន្ថែមទៀតនូវគោលការណ៍ គោរពសិទ្ធិមនុស្សទៅតាមកតិកាសញ្ញា និងអនុសញ្ញាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ដែលជាសមាជិកចុះហត្ថលេខីផងដែរ។
លោក អំ សំអាត៖«យោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះ យើងទទួលស្គាល់អំពីសន្តិភាពនៃសង្គ្រាមស៊ីវិល តែធ្វើយ៉ាងណា រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែពង្រឹងអំពីការអនុវត្តន៍ គោរពតាមគោលការណ៍ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស និងគោលការ នៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ដែលរដ្ឋាភិបាលបានផ្តល់សច្ចាប័ន និងផ្តល់ហត្ថលេខីទៅលើបទដ្ឋានអន្តរជាតិនានា ស្តីអំពីសិទ្ធិមនុស្ស ហើយមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះ»។
ជាមួយគ្នានេះ លោក ឡាត់ គី ប្រធានផ្នែកដីធ្លីនៃអង្គការអាដហុក យល់ឃើញថា រាជរដ្ឋាបាលមិនទាន់មានការគោរពសិទ្ធិមនុស្សបានពេញលេញទៅតាមកតិកាសញ្ញា និងអនុសញ្ញាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ។ លោកថា រដ្ឋាភិបាលគួរចេះទទួលមតិយោបាល របស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល អំពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ដើម្បីរួមគ្នាកែលម្អរ ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស។
លោក ឡាត់ គី៖«កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងបារីស ជាសរសរស្តប់នៃសន្តិភាព នៅក្នុងការបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលនៅអំឡុងពេលនោះ ប៉ុន្តែគ្រាន់ថា តថភាពជាក់ស្តែងនៅក្នុងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ដូចជាប្រិយមិត្តបានដឹងហើយអំពីការលើកឡើងអំពីចំណុចអវិជ្ជមានជាច្រើន ដែលការកែ លម្អ ពីរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការស្វែងរក និងការលើកស្ទួយបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សជាកម្រិតមួយត្រូវការកែលម្អថែមទៀត»។
នៅក្នុងសន្តិសិទសារព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃទី ១៩ ខែតុលាកន្លងមក លោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត បានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា ប្រទេសកម្ពុជាមិនទាន់បានគោរពសិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ទៅតាមការកំណត់នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញច្បាប់អន្ដរជាតិ និងកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសនោះទេ។
ទោះបីយ៉ាងនេះក្តី សម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានថ្លែងអះអាង ថា កម្ពុជាមានសន្តិភាពមកដល់ពេលនេះគឺគេមិនត្រូវភ្លេចសា្នដៃ របស់ លោក និងសម្ដេចព្រះបាទ នរោត្ដម សីហនុ ទេ។ ប៉ុន្តែសម្ដេច ហ៊ុន សែន អះអាងថា អ្វីដែលធ្វើឱ្យ មហាគ្រួសារខ្មែរជួបគ្នាមកដល់ពេលនេះ គឺជាការកើតចេញពី កម្ពុជាខ្លួនឯង។
សម្ដេច ហ៊ុន សែន ក៏បានថ្លែងពីកម្លាំងរបស់ខ្មែរក្រហម ធ្វើសមាហរណកម្ម ជាមួយសង្គមជាតិដែលនាំឱ្យមានសន្តិភាព ដែលសម្ដេចថាក៏ជាស្នាដៃរបស់សម្ដេចដែរ។
ស្របពេលនេះដែរ អង្គការសង្គមស៊ីវិល នៅទូទាំងអាស៊ី ចំនួន ៤០ ដែលធ្វើការងារពាក់ព័ន្ធលើ កិច្ចការពារសិទិ្ធមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយថា អស់រយៈពេល ២៥ឆ្នាំមកហើយ ដែលកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស ត្រូវបានបង្កើតឡើង សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា តែមកដល់ពេលនេះ កម្ពុជា មិនបានអនុវត្តស្មារតី នៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះបានល្អប្រសើរឡើយ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមរបស់អង្គការអន្តរជាតិ នៃបណ្ដាប្រទេសនៅអាស៊ី បានបន្តថា គេបានមើលឃើញពីការធ្លាក់ចុះ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និង ប្រជាធិបតេយ្យ នៅកម្ពុជា ដែលត្រូវបាន កំណត់ដោយកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា១៩៩១។
អង្គការអន្តរជាតិនៅអាស៊ី ទាំង៤០នេះ ក៏បានបានទទូចឱ្យកម្ពុជា បញ្ចប់វិបត្តិនយោបាយ ដោះលែងក្រុមប្រឆាំង សង្គមស៊ីវិល ហើយបានទាមទារ ការបោះឆ្នោត ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ និង បោះឆ្នោតសភា ប្រកបដោយ បរិយាកាសដែល គ្មានការភិតភ័យ និង មានភាពត្រឹមត្រូវ៕
