ភ្នំពេញ៖តាមរយៈសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មាននៅថ្ងៃទី ២២ កញ្ញា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបញ្ជាក់ថានៅថ្ងៃទី ២៤ ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ២០១៦ ខាងមុខនេះ គណបក្សនេះនឹងប្រារព្ធពិធី«រំលឹកខួបលើកទី ២៣ នៃទិវាប្រកាសប្រើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ ១៩៩៣» នៅទីស្នាក់ការកណ្ដាលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ស្ថិតនៅសង្កាត់ចាក់អង្រែលើ ខណ្ឌមានជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ។
ការប្រារព្ធពិធី ធ្វើនៅស្របពេលដែលអ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គមយល់ឃើញថា កម្ពុជាចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៣ មកគឺមិនទាន់បានអនុវត្ដន៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និង គោរពសិទ្ធិមនុស្សពេញលេញនៅឡើយ។ ប៉ុន្ដែមន្ដ្រីជាន់ខ្ពស់បក្សកាន់អំណាចថ្លែងថា កម្ពុជាបានអនុវត្ដនីតិរដ្ឋ និង គោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានក្នុងកម្រិតល្អប្រសើរ។ លោក លៀ ស៊ីណា រាយការណ៍៖
តាមសេចក្ដីជូនដំណឹង ពិធីនេះធ្វើឡើងក្រោមការដឹកនាំរបស់ លោក កឹម សុខា ប្រធានស្ដីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ ការប្រារព្ធពិធីនេះត្រូវបានមន្ដ្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក អ៊េង ឆៃអ៊ាង អ្នកតំណាងរាស្ដ្រមណ្ឌលខេត្ដកណ្ដាលបានឲ្យវិទ្យុស្ដ្រីដឹងកាលពីថ្ងៃទី ២២ កញ្ញា ថា ពិធីនេះធ្វើឡើងក្នុងបំណងដើម្បីអំពាវនាវឲ្យបញ្ឈប់ការរំលោភបំពានរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាបន្ដទៀត។
លោកបន្ថែមថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មានការសោកស្ដាយដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញ បានប្រកាសទទួលស្គាល់និងគាំទ្រទាំងមតិសាធារណៈជាតិ និង អន្ដរជាតិរួចប៉ុន្ដែបែជារមិនបានគោរព ឲ្យតាមមាត្រាដែលបានចែងហើយ បែរជារងការរំលោភបំពាន ថែមទៀត។
លោក អ៊េង ឆៃអ៊ាង៖«ខ្លឹមសាររួមរបស់រដ្ឋធម្មនុញ្ញគឺមានការគាំទ្រពីមិតិសាធារណៈជាតិ និង អន្ដរជាតិ ប៉ុន្ដែយើងមានការសោកស្ដាយយ៉ាងខ្លាំងចំពោះជំពូកនឹងមាត្រាមួយចំនួន នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះមិនបានគោរពឲ្យបានពេញលេញ ហើយមិនត្រឹមតែមិនគោរពទេ តែបែរជារំលោភថែមទៀត»។
ជាការឆ្លើយតប អ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ដ្រីលោក ផៃ ស៊ីផាន មានប្រសាសន៍ថា លោកមិនឲ្យតម្លៃចំពោះការប្រារព្ធពិធីរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិតាមរបៀបនេះទេ។ លោកថា អ្នកតំណាងរាស្ដ្រចង់ធ្វើអ្វីត្រូវមកអង្គុយធ្វើការក្នុងសភាដើម្បីពិភាក្សាគ្នា មិនមែនស្រែកនៅតាមចិញ្ចើមថ្នល់ប្រកាស់ប្រមូលមនុស្សឈ្លោះគ្នានោះទេ។
បន្ថែមពីនេះលោកបញ្ជាក់ថា បើសិនជាមើលឃើញថាកម្ពុជាមិនបានអនុវត្ត រដ្ឋធម្មនុញ្ញគឺអាចប្ដឹងទៅក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋធម្មនុញ្ញ គឺមិនមែនមិនពេញចិត្ដ មកតាមចិញ្ចើមថ្នល់ឈ្លោះគ្នានោះទេ ដែលលោកថា នេះគឺជាទង្វើរបស់ពួកឧទ្ទាម។
លោក ផៃ ស៊ីផា៖«ដែលគាត់ថាគាត់ចង់ធ្វើពិធីគោរព រដ្ឋធម្មនុញ្ញ វាជារឿងដែលគួរឲ្យខ្មាស់ មិនបាច់ធ្វើពិធីទេ គាត់ជាតំណាងរាស្ដ្រត្រូវអង្គុយក្នុងសភាឈ្លោះគ្នានៅក្នុងសភាទៅ កុំមកតាមចិញ្ចើមថ្នល់ខ្មាស់ណាស់ ធ្វើឲ្យបាត់បងនៅដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ប្រការនេះខ្ញុំនិយាយក្នុងគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសុទ្ធសាធ»។
ចំណែកសាស្ដ្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ដ្រនយោបាយលោក សូ ចន្ថា មានប្រសាសន៍ថា បើតាមការសង្កេតរបស់លោកនាពេលកន្លងមកឃើញថាកម្ពុជាមានចំណុចខ្លះ ក៏បានអនុវត្ដប៉ុន្ដែចំណុចភាគច្រើន គឺមិនបានអនុវត្ដន៍ឲ្យបានត្រឹមត្រូវឡើយ ជាពិសេសគឺដំណើរការនីតិរដ្ឋ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ការផ្ដល់សិទ្ធិដល់ពលរដ្ឋ និង សកម្មជនដីធ្លីជាដើម ដែលជាបញ្ហាត្រូវពង្រឹងឡើងវិញ។
ប្រការនេះលោកមើលឃើញថា ព្រោះតែកម្ពុជាមិនទាន់មានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ បានជាការអនុវត្ដច្បាប់ហាក់មានស្ដង់ដារពីរ ដែលចំណុចនេះលោកថា មានតែពលរដ្ឋអាចក្រើនរំលឹកដល់អ្នកនយោបាយ ឲ្យងាកមកគោរពរដ្ឋធម្មនុញឲ្យបានល្អឡើងវិញ។
លោក សូ ចន្ថា៖«ជាពិតទីមួយពលរដ្ឋជាម្ចាស់អំណាច ដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានចែង អញ្ចឹងបើពលរដ្ឋជាម្ចាស់អំណាចពលរដ្ឋត្រូវក្រើនរំលឹក ត្រូវតែចូលរួមជំរុញឲ្យអាជ្ញាធម៌គ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ រដ្ឋាភិបាលឲ្យគោរពច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឲ្យត្រឹមត្រូវពិតប្រាកដនោះ ទី២ អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដែលជាដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ ជំរុញឲ្យមានការអនុវត្ដន៍ដែរ ហើយទី៣ គណបក្សប្រឆាំងក៏មានតួនាទីសំខាន់ដែរជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលគោរព នៅអ្វីដែលជារដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាពិតប្រាកដ»។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ត្រូវបានរៀបរៀងឡើងនៅឆ្នាំ ១៩៩៣ ដោយសភាធម្មនុញ្ញ គឺបន្ទាប់ពីកម្ពុជាទទួលបានសន្ដិភាព តាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា ១៩៩១ ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ននេះមាន ១៦ ជំពូក ចែកចេញជា ១៥៨ មាត្រា។ ប៉ុន្ដែតាមការអង្កេតរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ តែងតែត្រូវបានរុះរើ ឬក៏ធ្វើវិសោធនកម្ម តម្រូវទៅតាមស្ថានភាពនយោបាយរបស់អ្នកនយោបាយកម្ពុជា។ ការរុះរើរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាញឹកញាប់នេះនាំឲ្យមានការចោទសួរ ពីមជ្ឈដ្ឋានមួយចំនួនអំពីតម្លៃនៃស្មារតីរបស់ច្បាប់កំពូលមួយនេះ៕
