សៀមរាប៖ ក្នុងចំណោមប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានទាំងអស់ មានប្រទេសចំនួន៨ កំពុងអនុវត្តទោសប្រហារជីវិត លើកលែងតែកម្ពុជា និងហ្វីលីពីនប៉ុណ្ណោះដែលមិនមានទោសប្រហារជីវិតនេះ។
យុវជននៃប្រទេសកំពុងអនុវត្តច្បាប់នេះ ថាច្បាប់នេះប៉ះពាល់ដល់ជីវិតរស់នៅរបស់ពួកគេ។ ពួកគេទទូចឱ្យមេដឹកនាំអាស៊ាន លុបបំបាត់ច្បាប់ប្រហារជីវិត។
ការទាមទាររបស់យុវជន អាស៊ាន ធ្វើឡើងនៅក្នុងវេទិកាយុវជនអាស៊ានឆ្នាំ២០១៦ នៅសណ្ឋាគាររ៉ូយ៉ាល់អ៊ីមផាយ នៅខេត្តសៀមរាបនា ថ្ងៃទី២៣ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៦នេះ។
លោក ប៉ែន សុមុនី នាយកប្រតិបត្តិអង្គការ ស្ម័គ្រចិត្តដើម្បីសង្គមបានថ្លែងថា មូលហេតុដែលពួកគេចង់លុបបំបាត់ច្បាប់ទោសប្រហារជីវិតនេះព្រោះច្បាប់នេះ ធ្វើឱ្យមានការប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់យុវជនក្នុងតំបន់អាស៊ានក៏ដូចជាពិភពលោក ដោយសារនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ យុវជនជាច្រើនបានរងឥទ្ធិពលគ្រឿងញៀន ដែលធ្វើឱ្យពួកគេប្រឈមមុខ នឹងការកាត់ទោសប្រហារជីវិត។
លោក ប៉ែន សុមុនី៖«ប៉ះពាល់យ៉ាងមិញ ដោយយើងឃើញថាប្រទេសនៅក្នុងអាស៊ានទាំងអស់ហ្នឹង ឃើញថាមានប្រទេសប្រើមែនទែន ដែលយុវជនរងឥទ្ធិពលពីគ្រឿងញៀន ហើយអញ្ចឹងហើយអ្នកដែលទទួលរងការចោទពីការរកស៊ីគ្រឿងញៀន ដូចជាកន្លងមកមានយុវជនមួយចំនួនត្រូវបានកាត់ទោសប្រហារជីវិតនៅឥណ្ឌូនេស៊ី។ អាហ្នឹងគឺជាបញ្ហារបស់អាស៊ានទាំងមូលដែលវាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការរស់នៅដល់ជីវិតរបស់យុវជន។ យើងឃើញថាសមាហរណកម្មអាស៊ាន វាមានលំហូរដោយសេរីរបស់យុវជននៅក្នុងប្រទេសអាស៊ានទាំងនោះ។ អញ្ចឹងច្បាប់នោះមិនមែនប៉ះពាល់តែប្រទេសទាំង៨ទេ រួមទាំងកម្ពុជា និងអាស៊ានដែរ»។
លោក ប៉ែន សុមុនី បន្តថា ថ្មីៗនេះប្រទេសហ្វីលីពីនដែលជាប្រទេសមិនអនុវត្តច្បាប់ប្រហារជីវិត បានកំពុងសើរើឡើងវិញ ដើម្បីធ្វើឱ្យមានច្បាប់ទោសប្រហារជីវិត ដូចប្រទេសទាំង៨ក្នុងអាស៊ានដែរ។
លោកបានឱ្យដឹងបន្ថែមថា យុវជនទាំងនោះបារម្ភថា នៅពេលច្បាប់នេះរីករាលដាលដល់ទូទាំងតំបន់អាស៊ាន នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការរស់នៅរបស់ពួកគេ។ ករណីនេះ លោកទាមទារឱ្យមានការចូលរួមពីយុវជនទាំងនៅក្នុងតំបន់ ដើម្បីធ្វើការតស៊ូមតិឱ្យលុបបំបាត់ទោសប្រហារជីវិតក្នុងតំបន់អាស៊ាន។
លោករំពឹងថា នៅពេលដែលមានការចូលរួមពីយុវជនទាំងអស់ ច្បាប់ទោសប្រហារជីវិតនឹងអាចលុបបំបាត់បាននៅក្នុងប្រទេសទាំងអស់ក្នុងតំបន់អាស៊ានបាន ទោះក្នុងរយៈខ្លី ឬវែងក៏ដោយ។
លោក ប៉ែន សុមុនី៖«ថ្មីៗនេះឃើញថាមានការកើនឡើងនូវការប្រហារជីវិត ជាពិសេសនៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ឃើញថាមានការចាប់អារម្មណ៍ជាលក្ខណៈតំបន់ និងអន្តរជាតិ បើទោះបីជាមានការស្នើសុំអន្តរាគមន៍ទៅលើបញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹងពីប្រទេសអូស្ត្រាលី ហូឡង់កន្លងមកឃើញថា ឥណ្ឌូនេស៊ីនៅតែប្រកាន់ទោសប្រហារជីវិត។ ..ប៉ុន្តែយើងឃើញថា មានករណីមួយដែលជាកិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់វេទិកាយុវជនអាស៊ានយើង ចំពោះយុវនារីម្នាក់នៅប្រទេសហ្វីលីពីន ឥលូវនេះត្រូវបានគេពន្យាពេលក្នុងការកាត់ទោសប្រហារជិវិត អាហ្នឹងយើងឃើញថា ជាផ្នែកមួយជោគជ័យនៅក្នុងការតស៊ូមតិរបស់យើង»។
ចំណែកយុវជន ប៊ុន រ័ត្ន ជានិស្សិតថ្នាក់អនុបណ្ឌិត នៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនិតិសាស្ត្រ និងវិទ្យាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច បានលើកឡើងថា លោកគាំទ្រឱ្យប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ានទាំងអស់លុបបំបាត់ នូវច្បាប់ប្រហារជីវិត ព្រោះថាការប្រហារជីវិត ពុំមែនជាដំណោះស្រាយល្អ និងយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដសម្រាប់ជនរងគ្រោះនោះទេ។
លោកបន្តថា ប្រសិនបើច្បាប់នេះត្រូវបានលុបបំបាត់ គឺតម្លៃ និងសិទ្ធិរបស់មនុស្សនឹងត្រូវបានលើកកម្ពស់ ហើយបើច្បាប់នេះនៅតែបន្តមាន មិនត្រឹមតែប្រទេសទាំង៨នោះទេដែលប៉ះពាល់ គឺកម្ពុជាក៏ប៉ះពាល់ផងដែរ។ លោកទទូចថាត្រឹមទោសដាក់ពន្ធនាគារ អស់មួយជីវិតគ្រប់គ្រាន់ហើយសម្រាប់អ្នកដែលប្រព្រឹត្តខុស។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះដែរ កញ្ញា Ninian Sumadia ជាយុវជតីមកពីប្រទេសហ្វីលីពីនបាននិយាយថា៖
នៅក្នុងប្រទេសរបស់កញ្ញាមានការរំលោភបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរទៅលើសិទ្ធិមនុស្ស ហើយនៅពេលនេះទៀតប្រទេសនេះមានបំណងចង់ អនុវត្តច្បាប់ទោសប្រហារជីវិតទៀតផង។
«ពួកយើងមិនត្រូវការច្បាប់ប្រហារជីវិតមនុស្សនោះទេ។ នៅក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីនមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សច្រើន ហើយឥលូវការកាត់ទោសប្រហារជីវិត អាចនឹងកើតមានទ្បើងដោយសារតែមនុស្សស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលគ្រឿងញៀន ដែលធ្វើឱ្យពួកគេប្រឈមមុខ នឹងការប្រហារជីវិត។ ខ្ញុំជឿជាក់ថារដ្ឋាភិបាលគួរតែដាក់បញ្ជូលច្បាប់ទាក់ទងនឹងថ្នាំញៀនទៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ប៉ុន្តែពុំគួរឱ្យមានច្បាប់ប្រហារជីវិត ទៅលើអ្នកប្រើប្រាស់ថ្នាំញៀននោះទេ »។
សូមជម្រាបថា ចាប់ពីថ្ងៃទី២២ ដល់ថ្ងៃទី២៤ ខែសីហា យុវជនប្រមាណជាង២០០នាក់ មកពីបណ្តាប្រទេសក្នុងអាស៊ានទាំង១០រួមមាន ថៃ ហ្វីលីពីន ឥណ្ឌូនេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី សឹង្ហបុរី វៀតណាមជាដើម ក្នុងនោះក៏មានប្រទេសទីម័រឡេស្តេផងដែរ បានពិភាក្សាលើបញ្ហាផ្សេងៗ ដែលយុវជន កំពុងជួបប្រទះ រួមនិងដំណោះស្រាយទៅថ្ងៃអនាគត។ បញ្ហាទាំងនោះរួមមាន សន្តិភាពនិងការផ្សះផ្សា ការអប់រំ សុខភាពផ្លូវភេទ អភិបាលកិច្ច និងប្រជាធិបតេយ្យ ការចំណាកស្រុករបស់យុវជន ការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ និងសុខុមាលភាពរបស់យុវជន៕
