ទីក្រុងវៀងច័ន្ទ៖ ប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ហៅកាត់ថា អាស៊ាន បានបរាជ័យក្នុងការស្វែងរកសំឡេងរួមលើជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៤ កក្កដា ម្សិលមិញ បន្ទាប់ពីប្រទេសកម្ពុជាបានច្រានចោលសេចក្តីថ្លែងការណ៍ ដែលណែនាំឱ្យកម្ពុជាគាំទ្រសេចក្តី សម្រេចរបស់តុលាការអន្តរជាតិ ដើម្បីប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង។ នេះបើតាមការឱ្យដឹងពីមន្ត្រីការទូតឡាវ។
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសមកពី ១០ប្រទេស ដែលជាសមាជិកនៃសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (អាស៊ាន) បានជួបប្រជុំគ្នាជាលើកដំបូង ចាប់តាំងពីតុលាការមជ្ឈឹត្តការអន្តរជាតិក្រុងឡាអេរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បានសម្រេចឱ្យហ្វីលីពីនឈ្នះក្តីក្នុងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង កាលពីដើមខែនេះ។
តាមបណ្ដាញផ្សាយព័ត៌មាន Channel News Asia សេចក្តីសម្រេចនេះ បានបដិសេធពាក្យបណ្តឹង របស់ប្រទេសចិនដែលទាមទារយកដែនទឹក យុទ្ធសាស្ត្រមកគ្រប់គ្រង ហើយដែនទឹកយុទ្ធសាស្ត្រនេះគឺជាច្រកពាណិជ្ជកម្មមួយ ដែលអាចចំណូលបានជាង ៥ ពាន់ពាន់លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិកជារៀងរាល់ឆ្នាំ នៅពេលមានការដឹកទំនិញឆ្លងកាត់ច្រកនោះ ។
ប្រទេសចិនបានអះអាងថា ភាគច្រើននៃដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះគឺជារបស់ខ្លួន តែសមាជិកអាស៊ានរួមមានហ្វីលីពីន វៀតណាម ម៉ាឡេស៊ី និងព្រុយណេ ក៏បានអះអាងទាមទារដែនទឹកទាំងអស់នោះមកគ្រប់គ្រងដូចគ្នាផងដែរ។ រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងបានចំអកថា សេចក្តីសម្រេចនេះមិនមានអានុភាពអ្វីទៅចាប់បង្ខំលើសិទ្ធិរបស់ចិន ឱ្យអនុវត្តតាមនោះទេ ហើយចិនប្រដូចករណីជំលោះសមុទ្រនេះ គឺប្រៀបដូចជារឿងកំប្លែងអញ្ចឹងដែរ។
មន្ត្រីការទូតអាស៊ានបានឱ្យដឹងកាលពីថ្ងៃអាទិត្យថា ប្រទេសហ្វីលីពីន និងវៀតណាម ចង់ឱ្យរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានទាំង១០ប្រទេស ដាក់បញ្ចូលបញ្ហារបស់ប្រទេសទាំងពីរនេះ ទៅក្នុងសេចក្តីសម្រេចរួមហើយតម្រូវឱ្យប្រទេសទាំងអស់គោរពច្បាប់អន្តរជាតិ។ ប្រភពដដែលបន្តថា រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសប្រទេសទាំងពីរគឺហ្វីលីពិន និងវៀតណាម បានពិភាក្សាគ្នាអំពីសេចក្តីសម្រេចនេះ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំបិទទ្វារមួយជាមួយសមភាគីអាស៊ាននៅក្នុងប្រទេសឡាវកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ។
ប៉ុន្តែនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំប្រញាប់ប្រញាល់នោះ កម្ពុជាជាសមាជិកអាស៊ានដែលមានសម្ព័ន្ធភាពជិតស្និទ្ធនិងចិនជាងគេ បានដាក់ការប្រឆាំងទៅនឹងសេចក្តីសម្រេចនេះ ដោយបោះសម្តីថា សេចក្តីសម្រេចនេះមានភាពច្របូកច្របល់។ កម្ពុជាបានគាំទ្រការជំទាស់របស់ចិន ចំពោះអាស៊ានលើបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះ ចំណែកក្រុងប៉េកាំងក៏ចង់ឱ្យប្រទេសទាំងនោះ ដោះស្រាយជំលោះនេះលើមូលដ្ឋានទ្វេភាគីផងដែរ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដែលគាំងដំបូងចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១២
លោក ប្រាក់ សុខុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា បានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយអ្វីឡើយអំពីជំហររបស់កម្ពុជាពាក់ព័ន្ធបញ្ហានេះកាលពីថ្ងៃអាទិត្យកន្លងទៅ។
ទោះបីយ៉ាងណា ក៏មានកិច្ចប្រជុំនៅរាត្រីចុងបញ្ចប់រវាងរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសផងដែរ បានសម្រេចបញ្ហានេះកាលពីរសៀលថ្ងៃសៅរ៍ដោយ ផ្អឹបទុកចោលវិញ ព្រោះអ្នកការទូតមិនអាចរកមតិរួមគ្នាបាន។
អាស៊ានបច្ចុប្បន្ននេះ កំពុងប្រឈមមុខទៅនឹងលទ្ធភាពនៃការមិនអាចអាចចេញនូវសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមពោលគឺតាំង ៤៩ ឆ្នាំមកហើយ ដែលលើកដំបូងកាលពីឆ្នាំ ២០១២ ដោយសារតែការតស៊ូមតិរបស់ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានគេចោទថាជាអ្នករាំងខ្ទប់ ។
មន្ត្រីលេខាធិការដ្ឋានអាស៊ានឥណ្ឌូនេស៊ីម្នាក់បានថ្លែងថា៖ «យើងបានមកទីនេះពីមុនម្តងរួមមកហើយ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា ពួកយើងនឹងអាចដោះ ស្រាយបញ្ហានេះបាន»។
មន្ត្រីការទូតអាស៊ាននិយាយថា ក្រុមរដ្ឋមន្ត្រីអាស៊ាននេះមានឪកាសត្រៀមខ្លួនរហូតដល់ថ្ងៃអង្គារ ដើម្បីចូលរួមលើកិច្ចព្រមព្រៀង និងចេញសេច ក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយ។ ក្នុងរយៈពេលពីរថ្ងៃបន្ទាប់ទៀត សមាជិកអាស៊ាននឹងត្រូវជួបជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិនលោក វ៉ាង យី និងរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកលោក John Kerry ផងដែរ។
លោក វ៉ាង ដែលបានចាប់ផ្តើមបើកកិច្ចប្រជុំទ្វេភាគីជាមួយប្រទេសសមាជិកអាស៊ានកាលពីថ្ងៃអាទិត្យបានបដិសេធមិនឆ្លើយសំនួររបស់អ្នក កាសែត នៅពេលលោកមកដល់នៅទីក្រុងវៀងចន្ទន៍។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសជប៉ុន លោក ហ្វូមីកូ គីស៊ីដា នឹងមានវត្តមាននៅក្នុងប្រទេសឡាវផងដែរសម្រាប់កិច្ចប្រជុំវេទិកាថ្នាក់តំបន់របស់អា ស៊ាននេះ។ គេនៅមិនច្បាស់ទេថា តើរដ្ឋការបរតេសជប៉ុនលោកគីស៊ីដា នឹងអាចជួបលោក វ៉ាង រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិននោះទេ ប៉ុន្តែប្រទេសចិនធ្លាប់បានបញ្ចេញប្រតិកម្មដោយកំហឹងទៅកាន់លោក គីស៊ីដា រួចមកហើយ ជុំវិញការនិយាយរបស់លោក គីស៊ីដា ដែលថាកិច្ចពិភាក្សាអំពីសមុទ្រចិនខាងត្បូងត្រូវតែមានការប្រជុំរួមគ្នា។
លោក Lu Kang អ្នកនាំពាក្យរបស់ក្រសួងការបរទេសរបស់ប្រទេសចិនបាននិយាយនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ ដែលបានបង្ហោះនៅលើគេហ ទំព័ររបស់ក្រសួងនេះបាននិយាយថា បញ្ហាសមុទ្រនេះ ជប៉ុនមិនគួរយកខ្លួនមកជាប់ពាក់ព័ន្ធឡើយ។ លោក លូ កាំង បាននិយយាថា៖ «យើងទទូចឱ្យជប៉ុនមិនត្រូវជ្រៀតជ្រែកក្នុងបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង»។
សហរដ្ឋអាមេរិកបានចងសម្ព័ន្ធជាមួយប្រទេសហ្វីលីពីន ហើយបានភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធឡើងវិញជាមួយប្រទេសវៀតណាម ជាងនេះទៅទៀតអាមេរិកក៏បានអំពាវនាវដល់ប្រទេសចិន ឱ្យគោរពសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការផងដែរ។
ប៉ុន្តែ Kerry នឹងទទូចឱ្យប្រទេសអាស៊ាន ស្វែងរកមធ្យោបាយការទូតដើម្បីបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹង ដែលអាចបណ្តាយឱ្យមានការផ្ទុះជម្លោះយោធានៅតំបន់អាស៊ី។ នេះបើតាមការឱ្យដឹងពីមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់សហរដ្ឋអាមេរិកមុនពេលនៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក។ចំណែកលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា នឹងក្លាយជាប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកដំបូងគេ ដែលបានទៅទស្សនាប្រទេសឡាវ ដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលប្រចាំឆ្នាំដែលរៀបចំដោយប្រទេសដែលជាប្រធានអាស៊ាន នៅក្នុងខែកញ្ញានេះ៕
ប្រភព៖CNA
