មន្ត្រីម្នាក់របស់រដ្ឋាភិបាលបានបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនប្រារព្ធពីធី ដើម្បីរម្លឹកដល់ថ្ងៃប្រកាសសាលក្រម ដែលតុលាការអន្តរជាតិសម្រេចឱ្យកម្ពុជាឈ្នះថៃ លើសំណុំរឿងប្រាសាទព្រះវិហារ ដោយសារមិនចង់ធ្វើឱ្យមានការប៉ះពាល់ដល់អារម្មណ៍ប្រជាជនថៃ ជាពិសេសចំណងមេត្រីភាពរវាងប្រទេសទាំងពីរ ។
ប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គមលើកឡើងថា ថ្ងៃប្រកាសសាលដីកា កាលពីឆ្នាំ១៩៦២ គឺជាតម្លៃប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដែលកម្ពុជាមិនគួរបំភ្លេច ។
អ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គមយល់ថា រដ្ឋាភិបាលគួរតែមានរៀបចំកម្មវិធីរម្លឹកខួបណាមួយ ដើម្បីបង្ហាញដល់ក្មេងជំនាន់ក្រោយឱ្យបានដឹង ។ កញ្ញា ឆេង ណាតា រាយការណ៍ព័ត៌មាននេះ ៖
នៅថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៦នេះ គឺជាខួបលើកទី៥៤ឆ្នាំ ដែលកម្ពុជាបានឈ្នះក្ដីលើភាគីថៃ ពាក់ព័ន្ធសំណុំរឿងប្រាសាទព្រះវិហារ សម្រេចដោយអំណាចសាលដីកា របស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ កាលពីឆ្នាំ១៩៦២ ។ ខួបលើកទី៥៤ នាថ្ងៃ១៥ មិថុនា ឆ្នាំ២០១៦ នេះ គេមិនឃើញមានរៀបចំកម្មវិធីអ្វីមួយពិធីផ្លូវការ ដើម្បីថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រនេះឡើយ ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី បានថ្លែងប្រាប់ពីមូលហេតុដែលរដ្ឋាភិបាល មិនរម្លឹកខួបនៃការសម្រេចសាលដីកាឱ្យកម្ពុជាឈ្នះក្តីលើភាគីថៃ ក្នុងសំណុំរឿងប្រាសាទព្រះវិហារ ដោយសារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនចង់បង្កើតបរិយាកាសណាមួយ ដែលនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ចំណងមេត្រីភាពរវាកម្ពុជា និងថៃ ។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះបន្តថាជាការពិត ការប្រកាសសាលក្រមនេះធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរសប្បាយរីករាយ តែផ្ទុយវាគឺការឈឺចាប់របស់ប្រជាជនថៃ ហេតុដូច្នេះនៅពេលដែលប្រារព្ធពិធីអ្វីមួយដែលប៉ះពាល់ដល់អារម្មណ៍ប្រជាជនថៃ វាគឺជាឧបសគ្គដល់ទំនាក់ទំនងល្អរវាងកម្ពុជានឹងថៃ ។
សេចក្ដីសម្រេចរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ(ICJ) កាលពីឆ្នាំ១៩៦២ បានទុករយៈពេល១០ឆ្នាំឱ្យភាគីថៃ ក្នុងការតវ៉ា ប្រសិនបើមិនសុខចិត្តនឹងសេចក្ដីសម្រេចនេះទេ។
ចាប់តាំងពីអំណាចសាលដីកានេះ បានចូលជាស្ថាពរ គឺភាគីថៃ ពុំបានតវ៉ាអ្វីឡើយ ។ យ៉ាងណាមិញ ជម្លោះលើករណីប្រាសាទព្រះវិហារនេះ បានកើតឡើងជាថ្មី នៅពេលភាគីថៃ បានចូលឈ្លានពាននៅឆ្នាំ២០០៨ បន្ទាប់ពីអង្គការយូណេស្កូ បានដាក់បញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារ ទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ។
ជំលោះនេះ បានបង្ក ឱ្យ ផ្ទុះអាវុធជាច្រើនលើករវាងកងទ័ពនៃប្រទេសជិតខាង ដោយបណ្ដាលឱ្យមានអ្នកស្លាប់ និងរបួសទាំងសង្ខាង ។
ក្រោយពីមានជម្លោះដ៏តានតឹងនៅព្រំដែន កម្ពុជាសម្រេចបញ្ជូនសំណុំរឿងប្រាសាទព្រះវិហារ ទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ដើម្បីឱ្យបកស្រាយសាលដីកាកាលឆ្នាំ១៩៦២ ឡើងវិញ ក្នុងពេលដែលកម្ពុជា ទទួលបានជ័យជម្នះម្ដងរួចមកហើយ កាលពីជាង៥០ឆ្នាំមុន ។
ជុំវិញការមិនប្រារព្ធពិធីរម្លឹកខួបទី៥៤នេះ លោក ហេង ស្រ៊ាង អ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គម មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលហាក់បីជាមិនសូវឱ្យតម្លៃទៅលើអ្វីដែលជាមរតកវប្បធម៌ ឬសមិទ្ធផល ដែលមានពីសម័យមុនមកនោះទេ ។ លោកសង្កេតឃើញថារដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន ហាក់លើកតម្កើងតែសមិទ្ធផល ដែលចេញរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាសព្វថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ។
លោកថា សាលដីការបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិលើសំណុំរឿងប្រាសាទព្រះវិហារកាលពីឆ្នាំ១៩៦២ គឺជាសេចក្តីសម្រេចមួយដ៏រឹងត្អឹង ដែលអន្តរជាតិទទួលស្គាល់ជាសាកល ហើយវាគឺជាភស្តុតាងមួយបង្ហាញដល់ក្មេងជំនាន់ក្រោយថា ប្រាសាទព្រះវិហារជារបស់កម្ពុជា ។
លោកបន្ថែម កម្ពុជាគួរតែមានការប្រារព្ធពិធីជាផ្លូវការណាមួយ ដើម្បីលើកតម្កើងថ្ងៃប្រកាសសាលក្រមនេះ ឱ្យក្មេងយល់ច្បាស់ពីតម្លៃប្រវត្តិសាស្ត្រមួយនេះ ។ «ហើយបើគេមានជម្លោះជាមួយយើង យើងគ្រាន់តែទាមទារឱ្យអង្គការអន្តរជាតិហើយតុលាការអន្តរជាតិហ្នឹងយកសេចក្តីសម្រេចសាលដីការហ្នឹងយកមក អនុវត្តមកចប់ហើយ កុំយកមកពង្រីកឱ្យជាបាញ់គ្នា ជារឿងបុគ្គល ជាក្រុមទៀត វាអត់ចំនេញទេ អញ្ចឹងគួរតែលើកកម្ពស់អ្វីដែលមានស្រាប់ អ្វីដែលតឹកតាង ជាសេចក្តីសម្រេចដ៏រឹងមាំហើយ យើងលើកកម្កើងវាទៅ ហើយប្រារព្ធវាជាសកលទៅ ដើម្បីឱ្យជាតិយើងហ្នឹងឯងមានភាពរឹងមាំ មានឯកភាពជាតិ ហើយក្មេងជំនាន់ក្រោយគាត់តពីហ្នឹងទៅបានវារឹងមាំ» ។
ប្រាសាទព្រះវិហារ (Prasat Preah Vihear) ស្ថិតក្នុងភូមិស្វាយជ្រំ ឃុំកន្ទួត ស្រុកជាំខ្សាន្ត ខេត្តព្រះវិហារ ។ ប្រាសាទនេះមានទំហំ ៨០០ គុណនឹង ៤០០ ម៉ែត្រការ៉េ ស្ថិតលើដងភ្នំដងរ៉ែក ។ ប្រាសាទព្រះវិហារមានចម្ងាយ៤០៥គីទ្បូមែត្រពីទីក្រុងភ្នំពេញ និងមានចំងាយ១០៨គីឡូម៉ែត្រ ទីរួមខេត្តព្រះវិហារវិញ ដោយធ្វើដំណើរតាមផ្លូវលេខ២១១ ទៅកាន់ស្រុកជាំខ្សាន្ត ។
ប្រាសាទព្រះវិហារគឺជាតំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដែលមានឈ្មោះថា សេការីស្វារៈ មានន័យថា អំណាចនៃភ្នំ ហើយត្រូវបានសាងសង់ឡើងនៅក្នុងអំលុងចុងសតវត្សទី៩ និងដើមសតវត្សទី១០ ដោយព្រះមហាក្សត្រ៤អង្គព្រះនាម៖ ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១ ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២ និងព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ ។
ប្រាសាទព្រះវិហារបានប្រគល់ឱ្យប្រទេសថៃ ដោយពួកអាណានិគមបារាំង ក្នុងឆ្នាំ១៩៥៤ ។ នៅថៃ្ងទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦២ ប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានសាលក្រមតុលាការអន្តរជាតិក្រុងទ្បាអេ សម្រេចឲ្យភាគីកម្ពុជាជាអ្នកឈ្នះក្ដី រវាងវិវាទកម្ពុជា-ថៃ ។ នៅថៃ្ងទី៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨ ។
ប្រាសាទបុរាណមួយនេះ ត្រូវបានអង្គការ UNESCO សម្រេចដាក់ក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ក្នុងសម័យប្រជុំលើកទី៣២ នៅក្នុងទីក្រុងកេបិក ប្រទេសកាណាដា ៕
