ភាសាឡាវគឺជាភាសាដែលមានប្រជាប្រិយភាពបំផុតនៅ ភាគឥសាននៃប្រទេសកម្ពុជាគឺតាំងពី ច្រើនជំនាន់មកហើយ ។ ខេត្តស្ទឹងត្រែងដែលជាប់ព្រំដែនប្រទេសឡាវ គឺសឹងតែជាធម្មតាហើយ ដែលគេប្រើភាសាដើម្បីទំនាក់ទំនងគ្នាជាភាសាឡាវ ។
ក្មេងៗដែល អាចនិយាយភាសាឡាវបាន
តាមទំលាប់គេសង្កេតឃើញក្មេងៗនៅខេត្តនេះ អាចនិយាយភាសាឡាវបាន តាមឪពុករបស់ពួកគេ ។ ប្រជាពលរដ្ឋនៅទីនោះប្រាប់ថា ក្មេងៗដែលមានដើមកំណើតនៅខេត្តស្ទឹងត្រែងកើតមកចេះ២ភាសាតាំងពីកំណើតតែម្តង ។
តើកត្តាអ្វីខ្លះដែលនាំឱ្យ ក្មេងនៅខេត្តនេះ ចាប់យកទំលាប់ បែបនេះ ? តទៅនេះ សូមអញ្ជើញស្តាប់បទយកការណ៍ដែលរៀបចំដោយកញ្ញា ឆេង ណាតា ដូចតទៅ៖
«ខ្មែយើងនៅជិតអញ្ចឹងគឺទម្លាប់និយាយភាសាឡាវ ទម្លាប់ប្រើភាសាឡាវអីអញ្ចឹង បើខាងឡាវគេអត់និយាយភាសាខ្មែរទេ..» នេះជាការលើកឡើងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលរស់នៅខេត្តស្ទឹងត្រែង ។ ពួកគាត់ តែងនិយាយ ភាសាឡាវដើម្បីទំនាក់ទំនងគ្នា គឺច្រើនជាងភាសាខ្មែរ ជាភាសាដើមកំណើតរបស់ខ្លួន ។
នៅពេលលោកអ្នកបានទៅដល់ខេត្តស្ទឹងត្រែង លោកអ្នកនឹងចម្លែកក្នុងចិត្តថា មូលហេតុអ្វីបានជាប្រជាពលរដ្ឋនៅទីនោះស្ទើតែ៩០% ប្រើភាសាឡាវ ដើម្បីទំនាក់ទំនងជាមួយគ្នាតាំង ពួកគាត់កើត រហួតធំដឹងក្ដី ។
នៅពេលអ្នកដើរកាត់តាមគេហដ្ឋាន តាមហាងលក់ទំនិញ គេលឺការនិយាយភាសាឡាវ គឺច្រើនជាងការប្រើប្រាស់ភាសារខ្មែរ ។ បើគេនិយាយភាសាខ្មែរ តែជាមួយអ្នកមកពីខេត្តផ្សេងតែប៉ុណ្ណោះ ។
មានសប្បុរស្រអែម ចងសក់បួងទៅលើ យុវតី វណ្ណា កញ្ញា មានកំនើតកើតនៅក្នុងស្រុកថាបរិវ៉ាត់ ខេត្តស្ទឹងត្រែង បានប្រាប់ឱ្យដឹងថា នាងចេះនិយាយភាសាឡាវតាំងពីកើតមក គឺចេះតាមឪពុកម្តាយដែលប្រើភាសាឡាវ ដែលពួកគាត់និយាយភាសាឡាវរាល់ថ្ងៃ នៅក្នុងគ្រួសារ ។
យុវតីរូបនេះ ប្រាប់បន្ថែមថាបើទោះបីជា នៅក្នុងសាលារៀន ពួកគេរៀនភាសាខ្មែរក្តី ប៉ុន្តែរាល់ការទំនាក់ទំនងគ្រួសារ អ្នកជិតខាង និងមិត្តភក្តិរបស់ពួកគេ គឺពួកគេបានប្រើប្រាស់ភាសាឡាវ ។
មានសំនៀងរដឺនតាមរបៀបអ្នករស់នៅតាមព្រំដែន កុមារា សុផាត និយាយថាខ្លួនគេបានចេះនិយាយភាសាឡាវតាំងពីតូច គឺដោយសារឪពុកម្តាយគេនិយាយក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃទៅហើយ ។
សុផាត ដែលជាអ្នកនាំភ្ញៀវទេសចរណ៍ជិះទស្សនាតំបន់ទេសចរណ៍អន្លង់ផ្សោតឈើទាល បានឱ្យដឹងបន្តថា មិនមែនតែការទំនាក់ទំនងក្នុងគ្រួសារទេ ដែលប្រើប្រាស់ភាសឡាវ សូម្បីតែនាំភ្ញៀវជាជនជាតិខ្មែរ ដែលមកពីទីរួមខេត្តស្ទឹងត្រែង ក៏និយាយជាភាសាឡាវផងដែរ ។ តែបើទោះបីជា អាចនិយាយភាសាឡាវបាន តែសុផាត មិនអាចសរសេរបាននោះទេ ។
ចំណែកលោក ឡន វណ្ណា ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្រុងស្ទឹងត្រែង ខេត្តស្ទឹងត្រែង បានរៀបរាប់ឱ្យដឹងថារូបលោកចេះភាសាឡាវ ទាំងនិយាយ និងសរសេរ ។ លោកថា លោកចេះនិយាយភាសាឡាវតាំងកំណើតមកម្លេះ គឺតាមឪពុកម្តាយរបស់លោក ។
លោក ឡន វណ្ណា៖«ដោយឡែកអក្សរឡាវខ្ញុំបាទចេះ ដោយសារខ្ញុំរៀន កាលហ្នឹងខ្ញុំបួសជាព្រះសង្ឃ ហើយខ្ញុំបានសិក្សាភាសាឡាវតាមគម្ពីព្រះពុទ្ធសាសនានៅតាមវត្តអារាមទើបបានខ្ញុំចេះអក្សរឡាវហ្នឹង »។
បុរសវ័យ៤១ឆ្នាំរូបនេះ បានប្រាប់ថា តាមការសង្កេតរបស់លោក ប្រជាជនដែលមានដើមកំណើតនៅក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែងស្ទើតែ៩០% គឺពួកគាត់ចេះភាសាឡាវ តាំងពីកើតមក៖«ជាពិសេសយើងនិយាយទៅ នៅក្នុងទីរួមខេត្តដែលកំពុងតែទទួលនូវសម័យស៊ីវីល័យនេះនៅតែនិយាយជាភាសាឡាវដដែល ។ នៅក្នុងផ្ទះនិយាយជាមួយគ្នា លក្ខណៈជាគ្រួសារ គាត់និយាយជាភាសាឡាវ ដោយសារតែពួកគាត់ស៊ាំ ពួកគាត់ទម្លាប់និយាយជាភាសាឡាវទៅហើយ ដល់ពេលជាភាសារ ខ្មែរដាក់គ្នាអញ្ចឹងហាក់បីដូចជាមានការអៀនគ្នា អញ្ចឹងពួកគាត់អត់និយាយទេ » ។
ចំពោះ រឿងនេះ លោក វណ្ណា ក៏មានការងឿងឆ្ងល់ផងដែរ ។ លោកចោទសួរថាតើហេតុអ្វីបានជាប្រជាជននៅខេត្តស្ទឹងត្រែង កើតមកភ្លាមចេះទាំងភាសា ចេះទាំងរបៀបនៃការរស់នៅ និងប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់របស់ឡាវ ទាំងដែលអ្នកខ្លះមិនដែលធ្លាប់ទៅប្រទេសឡាវ ៖ «បច្ចុប្បន្ននេះនៅតាមស្រុកជនបទជាប់ព្រំដែនឡាវ មួយចំនួនដូចជាខាងស្រុកសៀងប៉ាង ស្រុកសេសាន គឺនៅតភា្ជប់វប្បធម៌រស់នៅ ដូចជាការរៀបអាពារហ៍ពិពាហ៍ក៏គេធ្វើដូចឡាវ……ហើយទី២ បុណ្យសព បុណ្យខ្មោចអីក៏គេដូចឡាវតាំងពីប្រពៃណីមកដែរ» ។
យ៉ាងណាមិញ លោកថា ក្មេងៗជំនាន់ក្រោយ បើទោះបីជាពួកគេអាចនិយាយភាសាឡាវទំនាក់ទំនងគ្នាបាន ប៉ុន្តែពួកគេមិនអាចសរសេរបាននោះទេ ។
លោកបន្តថា ពួកគេមិនអាចសរសេរឡាវបានដូចមុន ដោយសារមានការរីកចម្រើនខាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ មានសាលារៀន នៅតាមមូលដ្ឋាន ទើបធ្វើឱ្យក្មេងៗនៅតាមជនបទ ដាច់ស្រយ៉ាល មានឱកាសបានចូលរៀន បណ្តាលឱ្យពួកគេអាចភ្លេចភាសាឡាវបានខ្លះ ហើយចេះនិយាយខ្មែរ និងសរសេរភាសាខ្មែរបានល្អជាងឡាវ ខុសពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន គ្រូបង្រៀនភាសាខ្មែរនៅលើក្តាខៀន តែពន្យល់ជាភាសាឡាវ ។
លោក ឡាន វណ្ណា ពន្យល់បន្ថែមថា មូលហេតុកាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំគ្រូពន្យល់មេរៀនគឺនិយាយជាភាសាឡាវ ព្រោះតែសិស្សនៅទីនោះ ចេះឡាវជាងខ្មែរ ។
កញ្ញាចន្ថា ជាជនជាតិឡាវ ដែលមកធ្វើការនៅក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង និងអាចនិយាយភាសាខ្មែរបានយ៉ាងច្បាស់ បានឱ្យដឹងថា កញ្ញាបានមករស់ក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែងតាំងពីអាយុ១៣ឆ្នាំ ។ យុវតីវ័យ១៩ឆ្នាំរូបនេះប្រាប់ថា មករស់នៅក្នុងខេត្តមួយនេះ មិនជាពិបាកនោះទេ ដោយសារតែប្រជាជននៅទៅនោះនិយាយភាសាឡាវ ច្រើនជាងភាសាជាតិរបស់ខ្លួន ដែលជាហេតុ ធ្វើឱ្យនាងងាយទំនាក់ជាមួយគេបាន ៖ «សឹងតែចង់១០០%ដែរហ្នឹង ភាគច្រើននិយាយឡាវ ម្តុំផ្សារលក់ខោអាវច្រើនតែឡាវ ខ្មែរច្រើនយួន វៀតណាម.. »។
ខេត្តស្ទឹងត្រែងមានចំងាយ ៤៥៥គីឡូម៉ែត្រ ពីរាជធានីភ្នំពេញ ។ ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់ខេត្តក្រចេះ មណ្ឌលគីរី ព្រះវិហារ និងមួយភាគទៀតជាប់ព្រំប្រទល់ប្រទេសឡាវ ។ ខេត្តនេះ សំបូរជនជាតិដើមភាគតិច រស់នៅ ច្រើន ហើយច្រើនជាងគេ គឺកូនកាត់ឡាវ ៕
