ភ្នំពេញ ៖ ចាស់បុរាណ តែងតែពោលថាកូនស្រីមិនបាច់ខំរៀនសូត្រច្រើនទេ ព្រោះ ជាមនុស្សដែលវិលចង្ក្រានមិនជុំ ហើយក៏ពុំមានលទ្ធភាពបានធ្វើអ្នករាជការមានបុណ្យស័ក្តធំខ្ពង់ខ្ពស់ឡើយ ។ ការប្រៀនប្រដៅដូចនេះ ក៍មានមជ្ឈដ្ឋានខ្លះទទួលស្គាល់ តែមជ្ឈដ្ឋានខ្លះមិនគាំទ្រ ។ ក្នុងសម័យទំនើបនេះគេច្រើនតែប្រើពាក្យថា សមភាពយេនឌឺ គឺការធ្វើសមាហរណកម្មមនុស្សប្រុស និងមនុស្សស្រីក្នុងការងារជាមួយគឺមានតួនាទី និងការទទួលខុសត្រូវប្រហាក់ប្រហែលគ្នា។ លោកស្រីនង ច័ន្ទថនគឺជាកូនកសិករម្នាក់នៅស្រុក បាទី ខេត្តតាកែវ ។ លោកស្រី មានប្រវត្តិជាកសិករ ហើយរស់នៅក្នុងត្រកូលមានទ្រព្យធនមធ្យម ។ តែក្រោយការតស៊ូ ខិតខំរៀនសូត្រចប់អ្នកស្រីបានក្លាយជា អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រ សិល្បៈ ។ លោកស្រីបានរៀបរាប់ពីការតស៊ូជាច្រើន ទម្រាំទទួលបានលទ្ធផល ។ ដើម្បីជ្រាបកាន់តែច្បាស់ថាតើជីវិតលោកស្រីបានជួបបញ្ហាអ្វីខ្លះ?
សូមស្ដាប់ប្រវត្តិតស៊ូរបស់លោកស្រី ដែលរៀបរាងដោយកញ្ញា ច្រឹក ស្រីអូនដូចតទៅ៖
សំណង់១២គឺជាតំបន់មួយនៃរាជធានីភ្នំពេញហើយក្នុងនោះមានសំណង់ផ្ទះល្វែងជាច្រើនល្វែង ។ កាលបើធ្វើដំណើរដល់សំណង១២បទចូលផ្លូវ២៦៥នោះនឹងបានឃើញផ្ទះមួយដ៏ស្អាត នៅខាងមុខផ្ទះមានដើមមៀន ដើមជម្ពូ និងប្រទាលផ្សេងៗជាច្រើនប្រភេទ នោះគឺជាគេហដ្ឋានរបស់លោកស្រី នង ច័ន្ទថន អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងវប្បធម៍ និង វិចិត្រសិល្បៈ ។
ទល់មុខទ្វារចូលបន្ទប់ទទួលភ្ញៀវមានទូមួយយ៉ាងធំដែលធ្វើអំពីឈើ និងមានដាក់តាំងទូរទស្សន៍មួយគ្រឿង រួមទាំងគ្រឿងសង្ហារឹមផ្សេងៗទៀតជាច្រើនចំណែកឯលើជញ្ជាំងមានដាក់ព្យួររូបថតរបស់លោកស្រី និងក្រុមគ្រួសាររបស់លោកស្រី ។
លោកស្រីច័ន្ទថនជាមនុស្សដែលមានភាពរស់រាយរាក់ទាក់ ។ លោកស្រីអង្គុយលើកៅអីមួយធ្វើអំពីឈើពណ៌ខ្មៅរលោង លោកស្រីថាឪពុកម្តាយ គ្រួសារសាច់ញាតិភាគច្រើនជាអ្នកធ្វើស្រែ ។ លោកស្រីបន្តថាព្រោះតែមិនចង់ធ្វើស្រែទៀតដូចឪពុកម្តាយទើបលោកស្រីមកបន្តកាសិក្សានៅភ្នំពេញ ទោះជាពុំមានអ្នកគាំទ្រលោកស្រីនោះឡើយ«កូនស្រីចាស់មិនស៊ូវឲ្យចេញពីផ្ទះទេតែខ្ញុំគិតថាខ្ញុំហត់ពេក ធ្វើស្រែកសិកម្មវាល្អ ខ្ញុំយល់ថាខ្ញុំនឿយពេកហើយមួយគ្រួសារខ្ញុំឪពុកម្តាយខ្ញុំធ្វើស្រែទាំងអស់ ខ្ញុំប្រហែលខ្ញុំសុំចេញ…»។
ចាកចេញពីស្រុកកំណើតនៅក្នុងខេត្តតាកែវ មកដល់ក្រុងភ្នំពេញ ជាមួយមិត្តភ័ក្រនិងខិតខំស្វែងសាលារៀនដោយខ្លួនឯង ។ ការមិនបោះបង់ការសិក្សាពិតជាមានលទ្ធផល ។ លោកស្រី ច័ន្ទថន បន្តថាចុងក្រោយលោកស្រីក៏បានប្រលងចូលក្នុង សាកលភូមិន្ទវិច្រសិល្បៈក្នុងឆ្នាំ១៩៥៨ «ខ្ញុំមកដល់ភ្នំពេញនិងឃើញគេដាក់ផ្លាក់នៅក្នុងសាលារចនា ជ្រើសរើសអ្នកចូលសិល្បៈ ខ្ញុំនិងមិត្តក៏ដាក់ពាក្យលេងខ្ញុំជាប់លេខ១អរណាស់ កាលនឹងចូលរៀនបានប្រាក់ឧបត្តម្ភ៤០០រៀលក្នុងមួយខែ តែវាច្រើនណាស់ជំនាន់នោះជំនាន់សម្តេចឪ…» ។
ជាមនុស្សតែម្នាក់គត់នៅក្នុងគ្រួសារ ដែលចាប់អាជីពក្នុងវិស័យសិល្បៈនេះ និងជាកូនពៅនៅក្នុងគ្រួសារផងដែរ ។ លោកស្រីថាក្រោយពីទទួលបានលទ្ធផលមួយចំនួនពីការសិក្សាគឺឪពុកម្តាយក៏មានចិត្តសប្បាយឡើងវិញ ។
ក្នុងក្របខណ្ឌ ជាបុគ្គលិកនៃក្រសួងវប្បធម៌លោកស្រីគឺជាអ្នកសម្តែងល្ខោននិយាយ។
កូនស្រីខ្មែរតែងតែត្រូវបានគេប្រៀបធៀប ទៅនិងសំពត់ក្នុងផ្នត់ដែលស្ដាប់បង្គាប់ ឪពុកម្តាយណាស់ គឺកាលណាឪពុកទុក ម្តាយដាក់ឲ្យរៀបការជាមួយអ្នកណាហើយ គឺកូនស្រីមិនមានសិទ្ធិប្រកែកឡើយ ។ លោកស្រីបានរៀបការជាមួយ លោក ពៅ យូឡេង ដែលជាអ្នកពន្ធក្នុងឆ្នាំ ១៩៦២ ។ លោក ពៅ យូឡេង បាននិពន្ធរឿង ថៅកែចិត្តចោរ សហនិពន្ធជាមួយលោកគឺលោក អ៊ុំ ឈឺន ។
លោកស្រីក៏បានរំលឹកប្រវត្តិស្វាមីលោកស្រីផងដែរ «តាពៅ យូឡេងនឹងគឺជាគ្រួសារខ្ញុំ ។ គាត់ជានាយកសាលា ដល់ខ្ញុំប្រលងជាប់ទៅទូរទស្សន៍ជាតិ ទទក គាត់ក៏ទៅសុំជួបឪពុកម្តាយខ្ញុំ ពេលឃើញគាត់ឪពុកម្តាយខ្ញុំគាត់ស្រលាញ់ ខ្ញុំក៏រៀបការតាមឪពុកម្តាយទៅ…» ។
លោកស្រីបានបន្តទាំងទឹកមុខស្រពោនថាស្វាមីអ្នកស្រីបានស្លាប់ក្នុងឆ្នាំ១៩៨១ដោយបន្សល់ទុកកូនស្រី៣នាក់ក្នុងបន្ទុក ។
លោកស្រី ច័ន្ទថន បានទទួលភារៈជាម្តាយផងឪពុកផង ។ តែកាលណោះអ្នកស្រីមានអាយុប្រមាណជាង៣០ឆ្នាំ ។
លោស្រីថាកាលណោះអ្នកស្រីមានការងារត្រឹមជាអ្នកពិធីការរិនីនៅក្នុងទូរទស្សន៍ជាតិ ប៉ុណ្ណោះ ។ កត្តាទាំងអស់នេះជំរុញឲ្យលោកស្រីត្រូវធ្វើការទាំងយប់ទាំងថ្ងៃដើម្បីចិញ្ចឹមកូន «មានឆន្ទៈមានស្មារតីនៅ ហើយកូននៅតូចៗ ពេលឪពុកសា្លប់ទៅកូនបងទើបមានអាយុ១០ឆ្នាំទេ កូនទី២មានអាយុ៧ឆ្នាំ កូនទី៣មានអាយុ៥ឆ្នាំ តស៊ូរកចិញ្ចឹមកូន ពីដើមមានរោងកុនខ្ញុំក៏ទៅធ្វើគណកម្មការក៏បានប្រាក់ខ្លះ ហើយលក់ចំណីខ្លះៗ …» ។
ពេលវេលា បានផ្លាស់ប្តូរគ្រប់បែបយ៉ាងរួមទាំងការខិតខំកសាងចំណេះដឹង ធ្វើឲ្យលោកស្រីទទួលបានមុខតំណែងជាអនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងវប្បធម៌ និង វិចិត្រសិល្បៈ នាពេលបច្ចុប្បនេះ ។
លោកស្រីបានរំឮកថា «វាតស៊ូណាស់ដែរចុះទៅខេត្តជាមួយជុំទាវ ម៉ែន សំអន គេងនៅខេត្ត ពេលនោះប៉ុលពតនៅចល័តនៅឡើង…» ។
នៅពេលគ្មានការតាំងចិត្តនិងគោលដៅ នោះជីវិតនឹងមិនទទួលបានជោជ័យទេ ។ នេះជាការលើកឡើងរបស់លោកស្រី ច័ន្ទថន ។ ក្នុងវ័យ៦៩ឆ្នាំលោកស្រីក៏បានលើកទឹកចិត្តដល់ស្ត្រីខ្មែរឱ្យមានការខិតខំរៀនសូត្រ និងអត់ធ្មត់ការងារនឹងទទួលបានផលហើយកុំរុញរាចំពោះការងារដែលខ្លួនពេញចិត្ត ឲ្យតែវាមិនធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់អ្នកដ៏ទៃ ច្បាប់ និង ប្រពៃណៃជាតិ «ខ្ញុំតែងតែប្រាប់អ្នកធ្វើការក្នុងក្រសួងជាមួយ អ្នកដែលបាត់បងគ្រួសារទន់ជ្រាយ អ្នកដែលមានជីវភាពក្រីក្រទន់ជ្រាយខ្ញុំថាកុំទន់ជ្រាយតស៊ូវានឹងឈ្នះគ្រាប់បែបយ៉ាង…» ។
ការងាររបស់លោកស្រីក្នុងឆ្នាំ១៩៦៤គឺលោកស្រីធ្វើការនៅទូរទស្សន៍ជាតិកម្ពុជាហើយនៅឆ្នាំ១៩៧៩លោកស្រីមានតំណែងជាប្រធានការិយាល័យកាត់ដេរសំលៀកបំពាក់សិល្បៈទស្សនីភាព ។ ឆ្នាំ១៩៨៣លោកស្រីជាប្រធានការិយាល័យនិង ជាអ្នកនិពន្ធល្ខោនបាសាក់ រួមទាំងការងារជាច្រើនទៀត ។ នៅឆ្នាំ ២០១៣លោកស្រីបានទទួលតួនាទីជាទីប្រឹក្សាក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ ឋានៈស្មើ អនុរដ្ឋលេខាធិការ ។ លោកស្រីបានទទួលគ្រឿងឥស្សរិយស ជាច្រើនផ្សេងទៀត ។
ក្នុងពេលបច្ចុបុ្បន្ននេះ មានស្ត្រីខ្មែរជាច្រើន បានកាន់តំណែងធំៗ ទាំងនៅក្នុងជួរ រដ្ឋាភិបាល ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល និង ក្រុមហ៊ុនជំនួញ ។ ប៉ុន្តែស្ត្រីកូនកសិករ កម្រនឹងបាន កាន់តំណែង ខ្ពង់ខ្ពស់ណាស់ គឺពួកគេក៏កម្ររៀនបានខ្ពង់ខ្ពង់ដែរ ។ អ្នកស្រី កូនកសិករ នង ច័ន្ទថន សង្ឃឹមថា ស្ត្រីកូនកសិករជាច្រើនទៀត ដូចលោកស្រីដែរ ជាពិសេសស្ត្រីជំនាន់ក្រោយនឹងខិតខំរៀនសូត្រ មានចំណេះដឹងជានិស្សិតបញ្ញាវន្តគឺពិតនឹងមានតំណែងធំនៅក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋ ឬ អង្គការក្រុមហ៊ុនជាក់ជាមិនខាន ៕
