ភ្នំពេញ៖ អ្នកវិភាគស្ថានការណ៍នយោបាយ បានលើកឡើងប្រហាក់ប្រហែលគ្នា អំពីរបាយការណ៍របស់ អង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតហៅកាត់ថាខុមហ្វ្រែល (COMFREL) ដែលបានរកឃើញថា ដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះថាបានធ្លាក់ចុះ គឺឆ្លុះបញ្ចាំងពីទិដ្ឋភាពប្រជាធិតេយ្យក្នុងប្រទេសកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ចំណែកមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលយល់ឃើញថា របាយការណ៍របស់ខុមហ្វ្រែល និងការលើកឡើងរបស់អ្នកវិភាគ គឺមិនបានមើលឃើញពីការពិត និងមាននិន្នាការទៅរកបក្សប្រឆាំង។
អង្គការខុមហ្វ្រែលបានបង្ហាញរបាយការណ៍របស់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី ២៩ មីនាថា នៅឆ្នាំ ២០១៥ មានការបង្ក្រាបពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាល ដូចជាអំពើហិង្សាបំពានលើរាងកាយ និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើគណបក្សប្រឆាំង ពោលគឺជាគំរាមកំហែងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
អង្គការខុមហ្វ្រែលឲ្យដឹងទៀតថា ការចេញដីកាចាប់ខ្លួនលោក សម រង្ស៊ី និងតំណាងរាស្ត្រមានអភ័យឯកសិទ្ធិសភា ការបោះឆ្នោតទម្លាក់លោក កឹម សុខា ចេញពីតំណែងអនុប្រធានទី១ នៃរដ្ឋសភា ការចោទប្រកាន់និងការចាប់ខ្លួនតំណាងរាស្ត្រ និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងដាក់ពន្ធនាគារ ដូចជាករណីចាប់ខ្លួន លោក ហុង សុខហួរ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្ស សម រង្ស៊ី គឺជាបង្កើតជាចម្ងល់និងសំណួរអំពីឯករាជ្យភាព និងអព្យាក្រឹតភាពនៃប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជា។
តាមរយៈការវាយតម្លៃរបស់អង្គការខុមហ្វ្រែល អ្នកវិភាគស្ថានការណ៍នយោបាយ បានបញ្ចេញទស្សនៈ ដោយពួកគេបានទទួលស្គាល់ថា ទិដ្ឋភាពហិង្សានយោបាយ ពិតជាធ្វើឱ្យដំណើរប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាធ្លាក់ចុះ ព្រមទាំងបង្កឱ្យមានហិង្សា សម្អប់ និងការគុំគួនខាងនយោបាយ ។
លោក សូ ចន្ថា សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លើកឡើងថា របាយការណ៍របស់អង្គការ (COMFREL) គឺបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិតពីដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិតេយ្យនៅកម្ពុជាមែន ព្រោះរយៈពេលចុងក្រោយនេះ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បក្សប្រឆាំងត្រូវបានរឹតត្បិតសេរីភាព និងរងការគំរាមកំហែងពីប្រព័ន្ធតុលាការ។
លោក សូ ចន្ថា ៖ ខ្ញុំគិតថារបាយការណ៍ហ្នឹង វាឆ្លុះបញ្ចាំងរឿងពិតប្រាដកដែលសង្គមកម្ពុជាកំពុងជួបប្រទះ ដូចករណីវាយតំណាងរាស្ត្រ ករណីរំលោភសិទ្ធិសេរីភាព និងការរឹតត្បិតសេរីភាពរបស់គណបក្សប្រឆាំងជាដើម។ ជារួមវាឆ្លុះបញ្ចាំងទិដ្ឋភាពពិតរបស់កម្ពុជាដែលជាសង្គមប្រជាធិតេយ្យ ក៏ប៉ុន្តែការអនុវត្តជាក់ស្តែងហាក់មិនមែនប្រជាធិតេយ្យពិតប្រាដក។
អង្គការខុមហ្វ្រែលលើកឡើងទៀតថា ការដកអភ័យឯកសិទ្ធិសមាជិកព្រឹទ្ធសភា លោក ហុង សុខហួរ និងដកអភ័យឯកសិទ្ធិ លោក សម រង្ស៊ី ធ្វើឡើងខុសរដ្ឋធម្មនុញ្ញដោយមិនបានអនុឡោមទៅតាមសំឡេងពីរភាគបីនោះទេ។ ខុមហ្វ្រែល ក៏កត់សំគាល់ថា ការដកតំណែងលោក កឹម សុខា ពីអនុប្រធានទី១ នៃរដ្ឋសភាគឺបានធ្វើឡើងក្រោយពីមានការប្រតិកម្មពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី។
អ្នកវិភាគម្នាក់ទៀតគឺលោកស្រី ជា វណ្ណាត អតីតនាយិការអង្គការអភិវឌ្ឍន៍សង្គម ក៍បានទទួលស្គាល់ ការវាយតម្លៃរបស់អង្គការខុមហ្វ្រែលផងដែរ។ លោកស្រី ជា វណ្ណាត យល់ឃើញថា ចំណុចដែលអង្គការខុមហ្វ្រែលបានរកឃើញគឺមានចំណុចត្រឹមត្រូវច្រើនស្របពេលដែលប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ហាក់ដើរម្តងទៅមុខ ម្តងថយក្រោយ ។
ទោះជាយ៉ាងណាលោកស្រី បានកត់សំគាល់ថា ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាហាក់មានការយល់ដឹងបានច្រើន ពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ លោកស្រី ជា វណ្ណាត ៖ ការយល់ដឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាទូទៅហ្នឹងមានការជឿនលឿន ប៉ុន្តែបើយើងមើលការប្រព្រឹត្តកន្លងមកក្នុងព្រឹត្តិការណ៍និមួយៗ យើងឃើញថា មួយពេលហាក់ទៅមុខ ពេលខ្លះហាក់ថយក្រោយ។
ពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងនេះ លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបាននិយាយថា ការវាយតម្លៃរបស់អង្គការខុមហ្វ្រែល គឺមិនបានឆ្លើយតបពីភាពរីកចម្រើនរបស់កម្ពុជានោះទេ។ លោកចាត់ទុកអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនថា ប្រើប្រាស់ទិន្នន័យដើម្បីព្យាយាមវាយប្រហារមកលើរដ្ឋាភិបាលដោយគ្មានមូលដ្ឋាន ពោលគឺជាទិន្នន័យបំរើផលប្រយោជន៍បរទេស។
លោក ផៃ ស៊ីផាន ៖ បាទ! យើងដឹងហើយថា អង្គការខុមហ្វ្រែលជាអង្គការមួយ ដែលមានការឧបត្ថម្ភដោយបរទេសហើយគោលដៅរបស់គាត់គឺដើម្បីបង្កើតទិន្នន័យព្រៃដែលមិនឆ្លើយតបពីភាពជាក់ស្តែងរបស់កម្ពុជាទេ និងដើម្បីកសាងករណីក្នុងការប្រឆាំងមកលើរដ្ឋាភិបាល អាហ្នឹង! ដែលខ្ញុំសង្កេតឃើញ។
តាមការអង្កេតជាក់ស្តែង មិនមែនមានតែអង្គការក្នុងស្រុកមួយនេះទេ បានវាយតម្លៃថា ស្ថានភាពប្រជាធិបតេយ្យ និងសេរីភាពសម្ដែងមតិនៅកម្ពុជាដើរថយក្រោយ ឬ ធ្លាក់ចុះគួរព្រួយបារម្ភ គឺមានអង្គការអន្តរជាតិជាច្រើន ដូចជា អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ Amnesty international សហភាពអឺរ៉ុប ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក ក៍បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍វាយតម្លៃពីស្ថានភាពនយោបាយ និង ការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាថាធ្លាក់ចុះដែរ ដោយពួកគេជំរុញឱ្យស្ដារឡើងវិញ ឱ្យបានល្អប្រសើរឡើង ៕
