អ្នកវិភាគបានលើកទ្បើងថា ការផ្តល់ប្រាក់កម្ចីអនុគ្រោះខាងសេដ្ឋកិច្ចពីប្រទេសចិន ទៅដល់ប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ជាពិសេសប្រទេសដែលនៅតាមដងទន្លេមេគង្គចំនួន ៥ គឺជាការពង្រឹកគោលនយោបាយធំមួយរបស់ប្រទេសចិន ដើម្បីពង្រីកឥទ្ធិពលផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ក៏ដូចជាពង្រីកឥទ្ធិពលនយោបាយរបស់ខ្លួនទៅលើបណ្តាប្រទេសទាំងនោះ។ ចលនានេះអាចនាំឱ្យប្រទេសក្រីក្រមួយចំនួនភ្លេចគិតពីផលលំបាករបស់ខ្លួនទៅខាងមុខ។ តែមន្ត្រីបក្សកាន់អំណាចថា ជាទស្សនៈអគតិ និងអន់ថយ។
លោក ជួន សារ៉េត មានសេចក្ដីរាយការណ៍លម្អិត ៖
ប្រទេសចិន បានឈានដល់លំដាប់ទី ២ នៃមហាអំណាចខាងសេដ្ឋកិច្ច គឺនៅសតវត្សរ៍ទី ២១ នេះ បន្ទាប់ពីនាំមុខប្រទេសជប៉ុន ។ មហិច្ឆតារបស់ប្រទេសមានចំនួន ប្រជាជនជាង ១២០០ លាននាក់នេះ នៅមានច្រើមទៀត គឺទាំងសេដ្ឋកិច្ច កងទ័ព និងនយោបាយ វាទទីបូរណភាពទឹកដី។ ប្រទេសធំមួយនេះ បានបង្កើនសក្ដានុពលលើវិស័យកងទ័ពទ្វេគុណ ហើយជិតស្មើនឹងអាមេរិក ប្រទេសមហាអំណាច លំដាប់ទី១ ទាំងសេដ្ឋកិច្ច និងយោធា។
នៅពេលចិនមានជម្លោះដ៏តានតឹងជាមួយប្រទេសជិតខាង លើដែនអធិបតេយ្យគឺ ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាមួយប្រទេសមួយចំនួននៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងជាមួយជប៉ុនលើដែន សមុទ្រចិនខាងកើត គេសង្កេតឃើញក្រុងប៉េកាំងព្យាយាមធ្វើឱ្យឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនកាន់តែធំ នៅក្នុងតំបន់។ ឧបករណ៍យុទ្ធសាស្ត្ររបស់ចិន គឺទី១ អំណោយ ឬប្រាក់កម្ចីអនុគ្រោះខាងសេដ្ឋកិច្ច និងទី២ ជំនួយផ្នែកយោធា។ គេធ្លាប់ឮតែអាមេរិកមួយប៉ុណ្ណោះ ផ្ដល់ជំនួយ ផ្នែកយោធាមកកាន់ប្រទេសសមាគមអាស៊ាន តែចុងក្រោយនេះ ប្រទេសចិនបានប្ដេជ្ញាចិត្តខ្លាំងក្លាជួយប្រទេសតំបន់នេះខ្លាំងផងដែរ។
ដូចនាពេលថ្មីៗនេះ នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃប្រទេសចិន លោក លី កែឃាង បានប្រកាសថាចិនបានផ្តល់ប្រាក់កម្ចីអនុគ្រោះជាថ្មីចំនួន ១,៥៤ ពាន់លានដុល្លារ និងឥណទានជាថ្មីចំនួន ១០ ពាន់លានដុល្លារដល់ប្រទេសនៅដងទន្លេមេគង្គចំនួន ៥ មានដូចជា កម្ពុជា ថៃ វៀតណាម ឡាវ និងភូមា។
តើមហាអំណាចចិន ចង់បានអ្វីពីប្រទេសដែលខ្លួនផ្ដល់ ជំនួយប្រាក់កម្ចីអនុគ្រោះខាងសេដ្ឋកិច្ចដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់នេះ ហើយប្រទេសទទួលជំនួយពីចិនអាចជួបហានិភ័យឬទេទៅខាងមុខ?
នេះជាការចោទសួរមួយបន្ថែមទៀត ដែលអ្នកវិភាគនយោបាយនៅកម្ពុជាមួយចំនួនធ្វើការបកស្រាយ។
នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយវិទ្យុស្ត្រី FM ១០២ លោក បណ្ឌិត ចាន់ វិបុល បណ្ឌិតវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ ពិនិត្យឃើញថាប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះចិនបានពង្រីកអំណាចសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ជាពិសេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលជំនួយទាំងនោះ ភាគច្រើនផ្តោតទៅលើការវិនិយោគទុនទៅលើវិស័យធនធានធម្មជាតិ ឬប្រព័ន្ធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាដើម។
ប៉ុន្តែលោក ចាន់ វិបុល មើលឃើញមួយជ្រុងទៀតថា ការពង្រីកឥទ្ធពលនយោបាយ និងការពង្រីកឥទ្ធពលសេដ្ឋកិច្ចពីប្រទេសចិនតាមរយៈការផ្តល់ប្រាក់កម្ចីអនុគ្រោះទៅលើប្រទេសដែលនៅតាមដងទន្លេមេគង្គនេះលោកថា ប្រទេសដែលទទួលប្រាក់កម្ចីទាំងនេះត្រូវមានគោលនយោបាយការបទេសឱ្យបានច្បាស់លាស់ គឺមិនត្រូវក្រោមឥទ្ធិពលចិនដោយសារតែជំនួយនេះទេព្រោះចិនផ្ដល់ជំនួយ គិតតែពីចំណេញ បើមិនខាងសេដ្ឋកិច្ច ក៏ចំណេញខាង នយោបាយ មានន័យថា អវិជ្ជមាន ច្រើនជាង វិជ្ជមាន។
«អត្ថប្រយោជន៍មានន័យថា អាចផ្តល់ឱកាសក្នុងការកសាងប្រព័ន្ធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅក្នុងប្រទេសទាំង ៥ ហ្នឹងព្រោះភាគច្រើនជំនួយរបស់សាធារណរដ្ឋចិន គឺផ្តោតទៅលើប្រព័ន្ធហេដ្ឋរចនាសម្ព័ន្ធដូចជាផ្លូវថ្នល់ ស្ពាន ដូចជាអាគារធំៗ ប៉ុន្តែមានឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានច្រើន គឺតម្រូវការរបស់ជំនួយរបស់ប្រទេសចិនមិនដែលលើកម្ពស់ផ្នែកវិស័យប្រជាធិបតេយ្យ ហើយនឹងវិស័យសិទ្ធិមនុស្សទេ…»។
សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាវិញ លោក ចាន់ វិបុល មើលឃើញថា កម្ពុជាត្រូវតែពិចារណាទ្បើងវិញទៅលើផែនការអភិវឌ្ឍរយៈពេលវែង ហើយត្រូវកំណត់ឱ្យបានច្បាស់ពីលក្ខខណ្ឌនៃការទទួលយកប្រាក់ជំនួយពីបរទេសថាតើជំនួយបរទេសត្រូវប្រើប្រាស់ក្នុងលក្ខខណ្ឌណាដើម្បីជួយទៅដល់ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព ជាពិសេសរដ្ឋាភិបាលត្រូវពង្រឹងវិស័យសេដ្ឋកិច្ចឱ្យបានច្រើនជាជាងពឹងផ្អែកជំនួយពីបរទេស។
ប្រទេសចិនមានគោលនយោបាយបក្សតែមួយ។ ប្រទេសនេះ មិនចាប់អារម្មណ៍ច្រើនទេ ចំពោះវិស័យប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស។ រយៈពេល ១០ ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ប្រទេស កម្ពុជាបានជាប់បំណុលបរទេស រាប់សិបពាន់លានដុល្លារ ហើយប្រទេសដែលកម្ពុជា ជាប់បំណុលច្រើនជាងគេ គឺប្រទេសចិន។
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំរបស់មេដឹកនាំអាស៊ានជាមួយចិន នៅឆ្នាំ២០១២ ប្រទេសចិនបានជោគជ័យ ហើយសាទរកាលដែលក្រុមមេដឹកនាំអាស៊ាន មិនបានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមអំពីសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលសំដៅគាបសង្គត់ចិន ទទួលយកក្រុមប្រតិបត្តិសមុទ្រ។ ដោយចាប់ពីពេលនោះមក ចិនក៍ប្រើយុទ្ធសាស្ត្រមួយទៀត គឺវាយលុកឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ច លើប្រទេសក្រីក្រ គឺឱ្យជួយទប់សភាពការណ៍មិនឱ្យប្រទេសជាប់ពាក់ព័ន្ធ មានឱកាសឆ្លើយតប។
អ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គមម្នាក់ទៀតគឺ លោកបណ្ឌិត មាស នី បានលើកឡើង ថា ការផ្តល់ប្រាក់កម្ចីរបស់ប្រទេសចិនទៅលើប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍នេះ គឺចិនប្រាថ្នាម្យ៉ាងគត់ ការពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន ទាញយកប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីឱ្យនៅកៀកខ្លួនដើម្បីអាចគ្រប់គ្រងប្រទេសទាំងនេះ ក្នុងគោលបំណងឱ្យជួយចិននៅពេលមានការមិនចុះសម្រុងគ្នាជាមួយប្រទេសជម្លោះក្នុងតំបន់។ គេនៅចាំបានថា ប្រទេសចិន សម្ដែងការពេញចិត្ត នៅពេលប្រទេសក្នុងសមាគមអាស៊ាន មិនបានចុះសម្រុងគ្នា ដើម្បីទាមទារឱ្យចិនគោរពក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រ ហើយបញ្ឈប់ការវាទទីទឹកដី។
លោក មាស នី បានបញ្ជាក់ផងដែរថា ប្រទេសចិនតែងតែបង្ហាញវត្តមានមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់ខ្លួននៅពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិកចាប់ផ្តើមលូកដៃចូលប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីដូចជាប្រទេសកម្ពុជាជាដើម៖ «ចិនកំពុងទាញយកប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីហ្នឹងទៅដាក់នៅខាងខ្លួនរៀងខ្លួន ម្ខាងកំពុងប្រើឥទ្ធិពលផ្នែកនយោបាយនិងការទូត ក៏ប៉ុន្តែម្ខាងទៀតក៏ដូចជាប្រទេសចិននេះវាជាផ្នែកនយោបាយមួយនៃនយោបាយរបស់ចិនដើម្បីធ្វើការគ្រប់គ្រងទៅលើប្រទេសអាស៊ីហ្នឹងដោយប្រើមធ្យោបាយប្រាក់កម្ចី…»។
តែបែបនេះក្ដីអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន យល់ឃើញផ្ទុយពីអ្នកវិភាគខាងលើ។ លោក ថា ការផ្តល់ប្រាក់ម្ចីពីប្រទេសចិនមានតែផលវិជ្ជមានតែប៉ុណ្ណោះ ពុំមានផលអវិជ្ជមាននោះទេហើយ ប្រទេសកូនបំណុលក៏មានស្មារតី ទទួលយកប្រាក់កម្ចីនោះ ស្របទៅតាមកម្មវិធីនៃការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិរបស់ប្រទេសនិមួយៗ។
លោក សុខ ឥសាន៖ «ការយល់ឃើញវាអត់ដូចគ្នានោះទេអ្នកវិភាគ គាត់និយាយទៅតាមការយល់ឃើញរបស់គាត់ជាឯកជនរបស់គាត់ទេបាទ ក៏ប៉ុន្តែយើងយល់ថាតំណាងរដ្ឋាភិបាលប្រទេសទាំងប៉ុន្មាននៅទន្លេមេគង្គគេយល់ផ្សេងពីគាត់ បើតាយល់ដូចគាត់អាហ្នឹងគេមិនទទួលយកជំនួយនោះទេដោយសារតែឃើញផលវិជ្ជមាន អត់មានផលអវិជ្ជមានអីនោះទេ…»។
កាលពីសប្ដាហ៍មុននេះ មេដឹកនាំប្រទេសដែលនៅតាមដងទន្លេនេគង្គចំនួន ៥ បានចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលមេគង្គ-ឡានឆាង នៅទីក្រុងសាន់យ៉ា (Sanya) និងចូលរួមសន្និសីទប្រចាំឆ្នាំនៃវេទិកាបូអាវ នៅទីក្រុងបូអាវ (Bo Ao) ខេត្តហៃណានប្រទេសចិន ដោយនៅឯកិច្ចប្រជុំនោះ លោក លី កែឃាង បានបញ្ជាក់ថា ជំនួយកម្ចីអនុគ្រោះសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ប្រទេសទាំង ៥ នេះ គឺម្យ៉ាងគត់ ចង់ ធ្វើឱ្យប្រទេសមានកម្លាំងសេដ្ឋកិច្ចរឹងមាំប្រហាក់ប្រហែលគ្នាដោយសំដៅអភិវឌ្ឍតំបន់រួមគ្នា។
ប៉ុន្តែបែបនេះក្ដី អ្នកវិភាគនៅតែបារម្ភថា ជំនួយប្រាក់កម្ចីឥណទានសេដ្ឋកិច្ចមានផលចំណេញសម្រាប់ចិនច្រើនជាងគេ គឺប្រទេសមហាអំណាចនេះ ចំណេញទាំងការប្រាក់ ចំណេញទាំងការអនុគ្រោះដល់វិនិយោគិន របស់ខ្លួន និងចំណេញលើកិច្ចការនយោបាយយ៉ាងខ្លាំង ប្រយោជន៍ធ្វើឱ្យមានតុល្យភាព ទាំងកម្លាំងសេដ្ឋកិច្ច និងយោធាជាមួយអាមេរិក និងជប៉ុន៕
