ភ្នំពេញ៖ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី(ADB) បានបង្ហាញព័ត៌មានថា ការរឹតបន្តឹងពន្ធគយកាបូនរបស់សហភាពអឺរ៉ុបលើសកម្មភាពបំភាយកាបូនកាបូនិច(CO2)គឺមានប្រសិទ្ធភាព។ មានប្រសិទ្ធភាពដ្បិតផលិតផលផលិតបញ្ចេញកាបូនត្រូវរំពឹងថា មានផលជះមិនច្រើននោះទេលើការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ហើយផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានតិចតួចប៉ុណ្ណោះលើសេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសនៅអាស៊ីនិងប៉ាស៊ីហ្វិក។
(លោក កែវ សុខា ជូនសេចក្តីរាយការណ៍)
ទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី(ADB)នៅថ្ងៃទី២៦ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤នេះបានបង្ហាញភាពវិជ្ជមានមួយកើតចេញពីយន្តការរឹតបន្តឹងពន្ធគយរបស់សហភាពអឺរ៉ុបលើសកម្មភាពក្នុងវិស័យឧស្សាកម្មដែលបានបំភាយឧស្ម័នកាបូនិច(CO2)ក្នុងបរិយាកាសដែលជាផ្នែកមួយនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។
ចំណុចវិជ្ជមាននោះ គឺ ADB រកឃើញថា ផលិតផលផលិតដោយបញ្ចេញកាបូនច្រើនត្រូវបានរំពឹងថានឹងមានផលជះមិនច្រើននោះទេលើការបំភាយឧស្ម័ន និងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ពិសេសមានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានតិចតួចតែប៉ុណ្ណោះលើសេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសនៅអាស៊ីនិងប៉ាស៊ីហ្វិក។នេះបើយោងតាមសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ ADB។
ក្នុងសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ ADB បានឱ្យដឹងថា យន្តការកាត់បន្ថយកម្រិតកាបូន(Carbon Border Adjustment Mechanismហៅកាត់CBAM) របស់សហភាពអឺរ៉ុបដែលគ្រោងនឹងចូលជាធរមាននៅឆ្នាំ២០២៦ នឹងដាក់បន្ទុកលើការនាំចូលផលិតផលដូចជាដែកស៊ីម៉ងត៍ និងគ្រឿងអគ្គិសនីដែលមានការបំភាយឧស្ម័ន CO2 ខ្ពស់ក្នុងផលិតកម្មរបស់រោងចក្រ សហគ្រាស។ ការដាក់បន្ទុកតម្លៃនេះ បើតាមសហភាពអឺរ៉ុបគឺមានគោលបំណងទប់ស្កាត់ «ការប្តូរទីតាំងបំភាយកាបូន (carbon leakage)» នោះគឺសំដៅលើសកម្មភាពនៃផលិតកម្មបញ្ចេញឧស្ម័នពុល កុំឱ្យផ្លាស់ប្តូរទីតាំងផលិតកម្មរបស់ខ្លួនពីប្រទេសដែលមានបទប្បញ្ញត្តិតឹងរ៉ឹង ឬតម្លៃកាបូនខ្ពស់ ទៅកាន់ប្រទេសដែលមានបទប្បញ្ញត្តិមិនសូវតឹងរ៉ឹង ឬតម្លៃទាបជាង។
ទោះជាយ៉ាងណាក្តី CBAM ទំនងជានឹងកាត់បន្ថយការបំភាយកាបូនពិភពលោកតិចជាង 0,២% ធៀបនឹងគម្រោងជួញដូរការបំភាយឧស្ម័នពុលដែលមានតម្លៃកាបូន ១០០ អឺរ៉ូ ឬស្មើប្រហែល ១0៨ ដុល្លារ ក្នុងមួយ តោន និងការគ្មានពន្ធគយកាបូន នេះបើយោងតាមការបង្ហាញនៃគំរូស្ថិតិ។ ទន្ទឹមនឹងនោះ ការដាក់បន្ទុកតម្លៃនេះអាចកាត់បន្ថយការនាំចេញសកលទៅកាន់សហភាពអឺរ៉ុបប្រហែល០,៤% និងការនាំចេញរបស់អាស៊ីទៅកាន់សហភាពអឺរ៉ុបប្រហែល១,១% ជាមួយនឹងការជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានដល់ផលិតផលរបស់សហគ្រាសមួយចំនួននៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប។ នេះបើយោងតាម របាយការណ៍សមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ី (Asian Economic Integration Report ហៅកាត់ AEIR ) ២០២៤ចេញផ្សាយថ្ងៃនេះ។
លោក Albert Park ប្រធានសេដ្ឋវិទូរបស់ ADB បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ភាពផ្សេងៗគ្នានៃគំនិតផ្តួចផ្តើមកំណត់តម្លៃកាបូន ដោយសារវិស័យនិងតំបន់ខុសៗគ្នារួមទាំង CBAM ផងដែរ ដែលបានបញ្ចូលក្នុងការសិក្សា អាចកំណត់បានតែផ្នែកខ្លះនៃការប្តូរទីតាំងបំភាយកាបូនទេ។ ដើម្បីកាត់បន្ថយការបញ្ចេញកាបូនឱ្យបានច្រើននៅទូទាំងពិភពលោកជាមួយនឹងការធ្វើឱ្យប្រាកដថាកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងអាកាសធាតុកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព និងនិរន្តរភាពគំនិតផ្តួចផ្តើមដាក់បន្ទុកតម្លៃកាបូនចាំបាច់ត្រូវពង្រីកទៅកាន់តំបន់ផ្សេងទៀតក្រៅពីសហភាពអឺរ៉ុបជាពិសេសអាស៊ី។» លោកបានលើកឡើងថា អនុតំបន់នានានៅអាស៊ីដែលចូលរួមច្រើនក្នុងការនាំចេញ ផលិតផលផលិតដោយបញ្ចេញកាបូនខ្ពស់ទៅកាន់អឺរ៉ុបជាពិសេសអាស៊ីកណ្តាលនិងខាងលិចនឹងរងផលប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមានកាន់តែខ្លាំងដោយសារ យន្តការកាត់បន្ថយកម្រិតកាបូន និងប្រព័ន្ធពាណិជ្ជកម្មទាក់ទងនឹងការបំភាយឧស្ម័នដែលអនុវត្តដោយសហភាពអឺរ៉ុប។
ក្នុងរបាយការណ៍របស់ ADB បានឱ្យដឹងថា ដោយសារផលប៉ះពាល់ពាក់ព័ន្ធដែលរំពឹងទុកជាពិសេសលើប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍នៅអាស៊ីយន្តការលើកទឹកចិត្តសមស្របគឺចាំបាច់ត្រូវមាន ដើម្បីលើកទឹកចិត្តឱ្យមានការអនុម័តទូលំទូលាយនៃការកំណត់តម្លៃកាបូន។ របាយការណ៍នេះក៏បានផ្តល់អនុសាសន៍ផងដែរពី វិធានការដើម្បីកាត់បន្ថយកាបូនក្នុងដំណើរការពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិនិងខ្សែសង្វាក់តម្លៃសកល។
ការបំភាយកាបូនពីប្រភពទាំងនេះគឺកើនឡើងលឿនជាងប្រភពផ្សេងទៀតហើយប្រភពបំភាយកាបូនទាំងនោះកំពុងកើនឡើងលឿននៅក្នុងតំបន់អាស៊ី។ក្នុងចំណោមអនុសាសន៍ទាំងឡាយក៏រួមមាន ការអនុវត្តគោលនយោបាយផ្តោតលើការលើកទឹកចិត្តឱ្យមានការធ្វើពាណិជ្ជកម្មផលិតផលនិងសេវាកម្ម ដែលមានលក្ខណៈអាកាសធាតុមេត្រី។
របាយការណ៍នេះបានអំពាវនាវបន្ថែមទៀតឱ្យមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាសកលដើម្បីបង្កើតក្របខ័ណ្ឌគណនេយ្យភាពដែលអាចទទួលយកបានជាសកល ដើម្បីអាចតាមដានប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនូវការបំភាយឧស្ម័នដែលបានបង្កប់នៅក្នុងផលិតផលនិងសេវាកម្មនានា។
ក្នុងចំណោមការរកឃើញសំខាន់ៗផ្សេងទៀត AEIR ២០២៤ ក៏បង្ហាញថា ទោះបីជាមានការព្រួយបារម្ភអំពី ហានិភ័យនៃភាពផ្សេងៗគ្នាលើសកលលោកនេះ ក៏ដោយក៏ខ្សែសង្វាក់តម្លៃសកលនៅអាស៊ីបានងើបឡើងវិញបន្ទាប់ពីជំងឺរាតត្បាតកូវីដ១៩។ ជាមួយតំបន់ភាវូនីយកម្មនៃខ្សែសង្វាក់តម្លៃសកលដែលបានរីកចម្រើនក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះនៅក្នុងទ្វីបអាស៊ី របាយការណ៍នេះមិនបានរកឃើញសញ្ញាច្បាស់លាស់បញ្ជាក់ថា «ការវិលត្រឡប់មកវិញនៃវិនិយោគដែលបានចាកចេញ(reshoring)»កំពុងតែទទួលបានភាពទាក់ទាញនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីឬទូទាំងពិភពលោកនោះទេ៕
