នៅប្រទេសសូដង់នៃអាហ្វ្រិកខាងជើង កំពុងរំជើបរំជួល ជាខ្លាំង អំពើសងសឹកខាងនយោបាយ បន្ទាប់ពី ប្រទេសបញ្ចប់របប ផ្ដាច់ការរបស់ Omar Hassan al-Bashir ។ កាលពីថ្ងៃទី១០មករា រដ្ឋាភិបាល អន្តរកាលរបស់ប្រទេសនេះ បាន អនុច្បាប់ថ្មីរបស់ខ្លួន ដោយរឹបអូស ទ្រព្យសម្បត្តិ រាប់រយលានដុល្លារ របស់ លោកal-Bashir មន្ត្រីរបស់លោក និងទ្រព្យសម្បតិ្តរបស់គណបក្សសមាជជាតិរបស់ ដែលត្រូវបានរំលាយ។បន្ថែមលើសពីនេះ គឺ ក្រុមមន្ត្រីរបស់លោកal-Bashir ជាង១០០នាក់ត្រូវបានឃុំខ្លួន ករណីពុករលួយនិងរំលោភសិទ្ធមនុស្ស។ ក្រុមមន្ត្រី នៃអតីតបក្សកាន់អំណាចនេះ ចាត់ទុកជានយោបាយសងសឹក ដ៏អនុស្សធម៌។
ស្ថានភាពនេះ គឺសមដូចនឹងសុភាសិតបុរាណខ្មែរ ពោលថា «ទឹកឡើងត្រីស៊ីស្រមោច ទឹកហោចស្រមោចស៊ីត្រី» ។
ដើម្បីជា្រប ! សូមស្ដាប់ ការប្រែសម្រួលរបស់លោកនួនបូរិន ដូចតទៅ៖
សភាសិតបុរាណខ្មែរ បានពោលថា ទឹកឡើងត្រីស៊ីស្រមោច ទឹកហោចស្រមោចស៊ីត្រី គឺពាក្យព្រានប្រដៅ មនុស្ស កុំអោយ ប្រព្រឹត្តរំលោភបំពាន លើអ្នកទន់ខ្សោយ ជាងខ្លួន ។ ជាពិសេស សុភាសិតនេះ បានព្រានប្រដៅ ទៅលើ មនុស្ស ឬក្រុមមួយមានអំណាចក្នុងដៃ សូម គិតពីបុណ្យបាបពោលគឺ កុំប្រព្រឹត្តបាបឬ បំពានច្បាប់ បំពានអំណាច លើអ្នកទន់ខ្សោយជាងក្រុមខ្លួន។ សុភាសិតនេះ គឺចង់ប្រាប់ថា ចូរកាន់អោយខ្ជាប់នូវ យុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកដទៃពីក្រុមខ្លួន គឺមានអំណាចកុំធ្វើទុក្ខទោស លើអ្នកស្លូតត្រង់ លើអ្នកគ្មានអំណាច កុំប្រព្រឹត្តអ្វី ដែលប្រាកចាកកំហុសបាបកម្មខ្លាំងហួសហេតុពេក ដោយទុក អោយ មានការអាណិតស្រឡាញ់ផង។ កុំកេងប្រវ័ញ្ចញឹកឈាម អ្នកទន់ខ្សោយ ជាងយើង។ ចូរគិតប្រយោជន៍ ទៅមុខសម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយផងហើយបើពុំនោះទេ នឹងដើរជាន់ដាន សុភាសិតបុរាណមួយនេះហើយ។ ជាការពិត សុភាសិតបុរាណ ខ្មែរមួយ កំពុងតែ យកទៅអនុវត្ត នៅប្រទេសសូដង់នៃទ្វីបអាហ្វិ្រកខាងជើង។
គឺពិតណាស់ បុរសម្នាក់ដែលមានអំណាច លើសលុប និងបក្សរបស់ខ្លួន នៃប្រទេសសូដង់ដែលធ្លាប់កាន់អំណាចណែនក្នុងដៃរយៈពេល៣០ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីរបូតអំណាច នៅខែមេសា ឆ្នាំ២០១៩ បានកំពុង ទទួលបាបកម្ម តបសងវិញ ពីសំណាក់ អ្នកកាន់អំណាចថ្មី។ បុរសខ្លាំងនេះ គឺលោក Omar Hassan al-Bashir គឺជាប្រធានធិបតីសូដង់ដែលប្រជាជន និងកងទ័ពទាញទម្លាក់ពីអំណាចនៅថ្ងៃទី១១ មេសា ឆ្នាំ២០១៩ ។ ជនផ្ដាចការនេះ ក្រោយពីអស់អំណាច កុំថាឡើយ បុគ្គលម្នាក់ឯងត្រូវមានទោស ជាប់ខ្លួន គឺសូម្បី ទ្រព្យ គណបក្ស ទ្រព្យ មិត្តភ័ក្ត គ្រួសារ ប្រពន្ធកូន ក៏ត្រូវបានរឹបអូសដែរ គឺក្រោម ច្បាប់ថ្មី របស់អ្នកកាន់អំណាចជំនាន់ក្រោយនេះ ។ បន្ថែមលើនេះ មន្ត្រីរបស់លោក ជាង១០០នាក់ត្រូវបានឃុំខ្លួន។ រឿងនេះ មើលទៅដូចជាការសងសឹក គឺសមដូច សុភាសិតបុរាណពោលថា ទឹកឡើងត្រីស៊ីស្រមោច ទឹកហោចស្រមោចស៊ីត្រី ។
ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Reuters បាន ចុះផ្សាយ ថាក្រោយពីគណបក្សសមាជជាតិ នៃអតីតបក្សកាន់អំណាចរបស់ al-Bashir ត្រូវបានរំលាយក្រោមច្បាប់ថ្មី គឺ រដ្ឋាភិបាលស្រោចស្រង់ជាតិ បានសម្រេច រឹបអូសទ្រព្យសម្បត្តិបក្សនេះមាននៅទូទាំងប្រទេស ហើយ អតីតគណៈរដ្ឋមន្ត្រី និងមន្ត្រី ជាង១០០នាក់នៃជនផ្ដាច់ការ al-Bashir កំពុងរងការឃុំខ្លួន ពីបទពុករលួយ និងពីបទឧក្រិដ្ឋផ្សេងៗសឹងតែរាប់មិនអស់ ។ តាមប្រភពដដែល ទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួនរបស់បុគ្គលទាំងនេះ រាប់រយលានដុល្លារត្រូវបានរឹបអូស មកធ្វើជាទ្រពសម្បតិ្តរបស់ជាតិវិញ។ នេះ ជាអំពើសងសឹកធ្ងន់ធ្ងរណាស់ ដែល ក្រុមមន្ត្រីនៃអតីតបក្សកាន់អំណាចរបស់លោកal-Bashir បានចាត់ទុកដូចនេះ ហើយ ហៅថាជាអំពើអមនុស្សធម៌ ខ្លាំងណាស់។
ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Reuters បានអោយដឹងថា ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ អតីតបក្សកាន់អំណាច នៅសូដង់ ត្រូវបានរឹបអូស កាលពីថ្ងៃទី១០ មករា គឺក្រោយប៉ុន្មានថ្ងៃប៉ុណ្ណោះបន្ទាប់លោកal-Bashir ត្រូវបានតុលាការកាត់ទោស ដំណាក់កាលដំបូង ពីបទពុករលួយ នូវទឹកប្រាក់រាប់រយលានដុល្លារ ដែលជាប្រាក់កឹបកេងរបស់លោកពីទ្រព្យសម្បត្តិជាតិ។
ក្រោយពីបុរសនេះ អស់អំណាច ក្រុមប្រឹក្សាស្រោចស្រង់ជាតិបានបង្កើតច្បាប់ថ្មីមួយដោយកំណត់អំពីទោសព្រហ្មទ័ណ្ឌប្រឆាំង មេដឹកដឹកនាំ និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ នៃបក្សកាន់អំណាច ដែលបំពានសិទ្ធិមនុស្ស ពេលខ្លួនកាន់អំណាច ហើយបើរកឃើញពាក់ព័ន្ធនឹង ការប្រព្រឹត្តពុករលួយ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាប្រព័ន្ធគឺបក្សនេះ នឹងត្រូវរំលាយ ហើយទ្រព្យទាំងអស់នឹងត្រូវរឹបអូស មកជាទ្រព្យសម្បតិ្តជាតិ។
តែអ្នកសង្កេតការណ៍ មើលឃើញថា ការអនុវត្តច្បាប់នេះ គឺជាការធ្វើតេសចង់ដឹងពីទឹកចិត្តរបស់ប្រជាជនសូដង់ ក្នុងការចូលចូរួម ទប់ស្កាត់ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនិងអំពើពុករលួយ ហើយធ្វើអោយមន្ត្រីកាន់អំណាចជំនាន់ក្រោយ ភ័យខ្លាចនឹងការកាត់អោយមានទោស ។
លោក Mohamed al-Faki អនុប្រធាន នៃគណៈកម្មាធិការ អនុវត្តការរឹបអូសទ្រព្យរបស់មន្ត្រីពុករលួយ បាននិយាយថាមិនថាឡើយ ទ្រព្យសម្បតិ្តបក្ស គឺទ្រព្យសម្បត្តិឯកជន របស់ មន្ត្រីបក្សនៃគណបក្សសមាជជាតិនេះ ក៏ត្រូវបានរឹបអូស ផងដែរ។
នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាន លោក Mohamed al-Faki និយាយថា លុយរាប់រយលានដុល្លាររបស់ លោក al-Bashir និងអតីតមន្ត្រីរបស់ ព្រមទាំងទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ បក្សសមាជជាតិ ដែលបានរឹបអូស នឹងយកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងការស្ថាបនារចនាសម្ព័ន្ធ ផ្លូវថ្នាល់របស់ប្រទេស។
ជនផ្ដាច់ការal-Bashir បានឡើងកាន់អំណាច នៅ ឆ្នាំ ១៩៨៩ ដោយរដ្ឋប្រហារ ។
លោកal-Bashir នៅប្រឈមមុខនឹងបទចោទ ជាច្រើនករណីទៀត ក្នុងនោះ តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្ម អន្តរជាតិ ICC បានចេញដីកាសុំអោយ រដ្ឋាភិបាល អន្តរកាលនៃប្រទេសសូដង់ ចាប់បញ្ជូនខ្លួន អតីតបុរសខ្លាំងរូបនេះ ទៅកាន់ទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហូឡង់ដើម្បី ជំនុំជម្រះក្ដី បុរសនេះ ពីបទ ឧក្រិដ្ឋកម្ម ប្រឆាំងមនុស្សជាតិ អំឡុងលោក កាន់អំណាច៣០ឆ្នាំ និងការបំពានសិទ្ធិមនុស្ស ដោយសំលាប់រង្គាល ទៅលើសហគមន៍ នៃតំបន់ដាហ្វ័រ។
ស្របពេលនេះ តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្ម អន្តរជាតិ ICC ក៏បានបន្តចេញដីកាមួយលើកទៀត គឺកាលពីថ្មីៗនេះ ដោយសុំអោយប្រញាប់ប្រគល់ខ្លួនលោក al-Bashir មកធ្វើការជំនុំជម្រះក្ដីជាបន្ទាន់ ។ ជាការឆ្លើយតប រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសសូដង់បានបញ្ជាក់ប្រាប ទៅICC ថានឹងប្រគល់ខ្លួនលោក al-Bashir ទៅជុំជម្រះក្ដី ប៉ុន្តែត្រូវរង់ចាំ ការជំនុំជម្រះបទល្មើសទាំងឡាយដែលលោក al-Bashir បានប្រព្រឹត្តក្នុងអំឡុងលោកកាន់អំណាចរយៈពេល៣០ឆ្នាំជាមុនសិន។
ភ្លាមៗបន្ទាប់ពីទទួលដំណឹងថា ទ្រព្យសម្បត្តិនៃអតីតបក្សកាន់អំណាច របស់ជនផ្ដាច់ការ al-Bashir និងទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ គ្រួសារ បុរសនេះ ត្រូវបានរឹបអូស គឺពលរដ្ឋសូសង់ភាគច្រើន សប្បាយរីករាយ ពួកគេ នាំគ្នា ច្រៀងរាំ តាមដងផ្លូវ នៅរដ្ឋធានីខាទុម ។ ប៉ុន្តែក្រុមសិទ្ធិមនុស្ស អន្តរជាតិ ព្រមានបពីការបែកបាក់ជាតិកាន់តែធ្ងន់ ដោយបានអំពាវនាវអោយ មានការបង្កើតឡើងនូវ នយោបាយ អត់ឱនក្រោមស្លាកផ្សះផ្សាជាតិ ទូលំទូលាយ៕
