ភ្នំពេញ ៖ អង្គការសមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃ បានប្រាប់ថា បន្ទាប់ពីបានព្រលែងអណ្ដើកហ្លួង កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ នៅព្រែកស្រែអំបិល នៅពេលនេះគឺមានសញ្ញាវិជ្ជមាន នៃភាពជោគជ័យចំពោះការរស់រានរបស់អណ្ដើកហ្លួង។ តែយ៉ាងណាការបូមខ្សាច់ និងការកាប់បំផ្លាញព្រៃលិចទឹក គឺជាកង្វល់ដ៏ធំមួយ នៃការបាត់បង់អណ្ដើកហ្លួង។
លោក លៀ ស៊ីណា រាយការណ៍ ៖
ឆ្លងកាត់តាមការតាមដានរៀងរាល់ខែ ដោយក្រុមល្បាតសហគមន៍ រដ្ឋបាលជលផល និងអង្គការ WCS បានរកឃើញអណ្ដើកហ្លួងទាំងអស់ក្នុងរយៈពេល ១០ខែ បន្ទាប់ពីព្រលែងតាមរយៈឧបករណ៍តាមដាន ដែលបានបំពាក់លើខ្លួនអណ្ដើកទាំងនោះ។ ទិន្នន័យបង្ហាញថា អណ្ដើកហ្លួងមួយក្បាល បានផ្លាស់ទី ទៅកាន់ប្រព័ន្ធព្រែកជីផាត់ ដែលមានចម្ងាយជិត ១០០គីឡូម៉ែត្រ ពីទីតាំងដែលបានព្រលែង។ ក្រៅពីរកឃើញការរស់រានរបស់អណ្ដើកហ្លួង ដែលព្រលែងហើយ ក៏មានអណ្ដើកហ្លួង ១ក្បាលផ្សេងទៀត ត្រូវបានប្រជានេសាទប្រទះឃើញជាប់មង និងប្រគល់ឲ្យអង្គការ WCS ដើម្បីរក្សា។
អណ្ដើកហ្លួង ត្រូវបានគេគិតថា បានផុតពូជពីប្រទេសកម្ពុជាអស់ទៅហើយ ក៏ប៉ុន្ដែនៅក្នុងឆ្នាំ២០០០ រដ្ឋបាលជលផល និងអង្គការ WCS បានសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងរកឃើញមានចំនួនសត្វអណ្ដើកប្រភេទនេះ ដ៏តិចតូចឡើងវិញនៅតាមប្រព័ន្ធព្រែកស្រែអំបិល ខេត្ដកោះកុង នៃប្រទេសកម្ពុជា។ ក្រោយការរកឃើញ អង្គការ WCS និងរដ្ឋបាលជលផលបានធ្វើការរួមគ្នាដោយការពារ និងអភិរក្សសត្វអណ្ដើកហ្លួងទាំងនេះ ពីការផុតពូជតាមរយៈសកម្មភាព ការពារសំបុកពងកូន ការចិញ្ចឹម ថែរក្សា ការពង្រឹងការអនុវត្ដច្បាប់ ការទប់ស្កាត់បទល្មើសនេសាទ និងការជួញដូរសត្វព្រៃ។
លោក សោម ស៊ីថា ទីប្រឹក្សាបច្ចេកទេសគម្រោងអភិរក្ស ប្រចាំខេត្ដកោះកុង របស់អង្គការ WCS បានបញ្ជាក់ កម្មវិធីការពារសំបុកពងកូន របស់អណ្ដើកហ្លួង បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការការពារសត្វល្មួនដ៏កម្រនេះ។ កម្មវិធីនេះ បានផ្ដល់ប្រាក់សម្រាប់ប្រជាសហគមន៍ ដែលការពារសំបុករហូតដល់ពងរបស់វាញាស់។
លោក កែន សេរីរដ្ឋា ប្រធានអង្គការ WCS ប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ប្រាប់វិទ្យុស្ដ្រីថា គិតមកដល់ពេលនេះ អង្គការ សហការជាមួយអាជ្ញាធរ បានព្រលែងសត្វអណ្ដើកហ្លួងបានចំនួនពីរលើកហើយចូលទៅក្នុងព្រែកស្រែអំបិលនេះ។ លើកទី១ ក្នុងឆ្នាំ២០១៥ និងលើកទី២ ក្នុងឆ្នាំ២០១៧។ ការព្រលែងទាំងពីរលើកនេះ មានសត្វអណ្ដើហ្លួងញីឈ្មោល ប្រមាណជា ៤៦ក្បាល ៖«ក្នុងឆ្នាំ២០១៨នេះ យើងអត់មានបានព្រលែងទេ។ តែកន្លងមកយើងបានព្រលែងពីរដងហើយ ក្រោយពីយើងចាប់ផ្ដើមធ្វើកាងារហ្នឹងនៅឆ្នាំ២០០១។ យើងព្រលែងបានតែពីរដងទេ គឺឆ្នាំ២០១៥ យើងព្រលែងម្ដង មាន ២១ក្បាល ហើយឆ្នាំ២០១៧ ខែវិច្ឆិកា យើងព្រលែងម្ដងទៀត មាន ២៥ក្បាល»។
បើទោះជាមានការសហការ ក្នុងការការពារ និងព្រលែងអណ្ដើកហ្លួងចូលធម្មជាតិវិញ ដើម្បីឲ្យពួកវាបន្ដពូជ ហើយរំពឹងថា ចំនួនរបស់វានឹងកើនឡើងបន្ថែមក្ដី។ តែការបូមខ្សាច់ និងការកាប់បំផ្លាញព្រៃលិចទឹក ក្នុងតំបន់ ព្រៃធម្មជាតិ ស្រុកស្រែអំបិល ខេត្ដកោះកុង គឺជាក្ដីកង្វល់ដ៏ធំមួយរបស់ក្រុមអ្នកអភិរក្ស ក៏ដូចជាអាជ្ញាធរ។
តែយ៉ាងណា លោក អ៊ុក វិបុល ប្រធាននាយកដ្ឋានអភិរក្សជលផល នៃរដ្ឋបាលជលផល មានប្រសាសន៍ថា ដើម្បីអភិរក្សពពួកសត្វអណ្ដើកហ្លួងនេះ ឲ្យគង់វង្ស និងកើនឡើងមកវិញ ពេលនេះរដ្ឋបាលជលផលកំពុងរៀបចំ សេចក្ដីព្រាងប្រកាសរបស់សក្រសួងកសិកម្ម ដើម្បីដាក់តំបន់មួយចំនួនធំ ដែលស្ថិតនៅតាមប្រព័ន្ធព្រែកស្រែអំបិល ឲ្យទៅជាតំបន់គ្រប់គ្រងសម្រាប់ពពួកសត្វអណ្ដើកហ្លួង និងក្រពើត្រី (ក្រពើភ្នំ) ហើយសេចក្ដីប្រកាសនេះ នឹងចូលជាធរមានក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ។
សត្វអណ្ដើកហ្លូង គឺ ជាប្រភេទសត្វល្មួន ដែលស្ថិតក្នុងបញ្ជីក្រហមរបស់អង្គការ IUCN ដែលជាប្រភេទសត្វរងគ្រោះជិតផុតពូជបំផុត នៅលើសាកលោក។ ល្មួនប្រភេទនេះ មានវត្ដមានតែនៅប្រទេសកម្ពុជា ឥណ្ឌូនេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី ភូមា និងប្រទេសថៃតែប៉ុណ្ណោះ។ យោងតាមការរកឃើញរបស់អង្គការអភិរក្សសត្វព្រៃ ចំនួនរបស់អណ្ដើកហ្លួង នៅលើសាកលលោក មានមិនដល់ ៥០០ក្បាលនោះទេ។ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ប្រធានអង្គការ បានបញ្ជាក់ថា ពួកវាមានចំនួនប្រមាណជាង ៥០ក្បាល ហើយពួកវា គឺមានរស់នៅតែព្រៃធម្មជាតិ ស្រុកស្រែអំបិល ខេត្ដកោះកុងតែប៉ុណ្ណោះ។
លើសពីនេះលោក កែន សេរីរដ្ឋា សំណូមពរថា ដើម្បីចូលរួមរក្សាវត្ដមានដ៏តិចតូចរបស់ពពួកសត្វអណ្ដើកហ្លួងនៅកម្ពុជានេះ សូមឲ្យប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមបន្ថែមទៀត ក្នុងករណីដែលចាប់បានសត្វអណ្ដើកហ្លួង នៅតាមដងព្រែកស្រែអំបិល សូមយកមកប្រគល់ឲ្យអង្គការ WCS ឬក៏រដ្ឋបាលជលផល ដែលមានការិយាល័យនៅក្នុងតំបន់នោះ។ ជាងនេះលោកស្នើ សូមកុំបរិភោគសត្វអណ្ដើកហ្លួងនេះ ពីព្រោះតែវាជាសត្វកម្រ ហើយម្យ៉ាងវិញទៀត វាក៏គ្មានជាតិប្រូតេអ៊ិនច្រើនអ្វីដែរ។
សត្វអណ្ដើកហ្លួង ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលជាប្រភេទសត្វល្មួនតំណាងឲ្យប្រទេសកម្ពុជា ដោយព្រះរាជក្រិត្យចុះថ្ងៃទី២១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៥។ មូលហេតុដែលគេដាក់ឈ្មោះថា អណ្ដើកហ្លួង ពីព្រោះតែកាលពីមុន គឺមានតែក្រុមគ្រួសាររាជវង្សប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចសោយសាច់ និងពងរបស់ពួកវាបាន៕