ភ្នំពេញ ៖ បក្សីកម្រពីរប្រភេទត្រូវបានអង្គការជីវិតសត្វស្លាប ប្រគល់ទៅអង្គការ ACCB ដើម្បីព្យាបាល មុនពេលព្រលែងពួកវាទៅក្នុងធម្មជាតិវិញ។ បក្សីទាំងពីរប្រភេទនេះ ១ ស្ថិតក្នុងខេត្ដកំពង់ធំ និងមួយទៀតស្ថិតក្នុងខេត្ដស្ទឹងត្រែង។ នាយកកម្មវិធី នៃអង្គការជីវិតសត្វស្លាប ស្នើសុំការចូលរួមពីគ្រប់ភាគី គឺទាំងពលរដ្ឋ និងអាជ្ញាធរ ដើម្បីការពារ និងអភិរក្សសត្វស្លាបដ៏កម្រគ្រប់ប្រភេទនៅកម្ពុជាឲ្យបន្តរស់រៀនមានជីវិតឡើងវិញ។
លោក លៀ ស៊ីណា រាយការណ៍ ៖
បក្សីកម្រ និងជិតផុតពូជទាំងពីរប្រភេទនេះ មួយគីសត្វត្រយ៉ងយក្ស និងមួយទៀត គឺសត្វទុង។ សត្វត្រយ៉ងយក្ស ត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋក្នុងស្រុកសៀមប៉ាង ខេត្ដស្ទឹងត្រែង យកទៅចិញ្ចឹមបន្ទាប់ពីវាជ្រុះពីសំបុក កាលពីពេលថ្មីៗកន្លងទៅ។ ដោយឡែកសត្វទុក ត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់ស្ទឹងសែន ខេត្ដកំពង់ធំ យកទៅប្រគល់ឲ្យឧទ្យានុរក្ស បន្ទាប់ពីពួកគាត់ឃើញថា សត្វទុងនេះ បានបាក់ជើង។
លោក ប៊ូ វរសក្ស ប្រធានកម្មវិធី នៃអង្គការជីវិតសត្វស្លាប BirdLife International Cambodia Programme បានប្រាប់វិទ្យុស្ដ្រី នៅថ្ងៃទី១៣ ខែតុលា ថា ក្រោយពីទទួលដំណឹងពីសត្វស្លាបទាំងពីរប្រភេទនេះ អង្គការរបស់លោក បានទទៅទទួលយកបក្សីទាំងពីរប្រភេទនេះ ហើយទាក់ទងទៅអង្គការ Angkor Centre for Conservation of Biodiversity (ACCB) ដែលមូលដ្ឋាននៅខេត្ដសៀមរាប ដើម្បីយកបក្សីកម្រ និងជិតផុតពូជ ទាំងពីរប្រភេទនេះ ទៅព្យាបាល និងស្ដារសម្បទា មុនពេលដែលព្រលែងពួកវាចូលទៅក្នុងធម្មជាតិវិញ។
លោក វរសក្ស បន្ដថា មូលហេតុដែលត្រូវព្យាបាលបក្សី ទាំងពីរប្រភេទនេះ មុនពេលព្រលែងចូលធម្មជាតិវិញពីព្រោះតែ កាលណាសត្វនៅជាមួយមនុស្សយូរ ពួកវាអាចស៊ាំងនិងមនុស្ស ហើយលែងចេះហើរ ៖«ជូនកាលសត្វអាចលើសពីអ្វីដែលយើងគិត ជូនកាលវាអាចមានបញ្ហាគេហៅថា ខួរក្បាលវា។ វាទៅជាស៊ាំងនិងមនុស្ស ឬក៏ទៅជាលែងអាចហោះហើរបានអញ្ចឹងបានយើងត្រូវការពេទ្យដើម្បីព្យាបាលវា»។
សត្វទុង គឺជាពពួកសត្វស្លាបទឹក មានមាឌធំ ដែលជាសត្វប្រភេទរងគ្រោះ ហើយពួកវាតែងតែបំលាស់ទី ទៅរកតំបន់ដែលមានទឹក។ ពួកវាភាគច្រើនតែងតែបង្ហាញខ្លួននៅព្រែកទាល់ ខេត្ដបាត់ដំបង ស្ទឹងសែន និង បឹងឆ្មា ខេត្ដកំពង់ធំ។ លើសពីនេះ គេក៏បានឃើញសត្វស្លាបប្រភេទនេះ បង្ហាញខ្លួនផងដែរ នៅតំបន់ដីសើមទន្លេមេង្គ។ យ៉ាងណាក្រុមអង្គការ អភិរក្សសត្វស្លាប រកឃើញថា សត្វទុង បានទៅប្រមូលផ្ដុំគ្នា ច្រើនបំផុត ដើម្បីផ្ដល់កំណើតឲ្យកូនៗរបស់ពួកវា នៅតំបន់ព្រែកទាល់ ខេត្ដបាត់ដំបង។
កាលពីមុនសត្វទុង តែងតែរងគ្រោះព្រោះការបរបាញ់ និងការប្រមូលយកពងកូនរបស់ពួកវាទៅលក់ និងបរិភោគ។ តែយ៉ាងណាក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ លោក វរសក្ស សង្កេតឃើញថា ឥរិយាបថរបស់ពលរដ្ឋក្នុងតំបន់បានផ្លាស់ប្ដូរ ក្រោយពីមានការចុះអប់រំ ពីក្រសួងបរិស្ថាន ក្រសួងកសិកម្ម និង ក្រុមអង្គការអភិរក្សសត្វព្រៃ ៖«ទុង បើតាមប្រវត្ដិ ដូចនៅព្រែកទាល់អីអញ្ចឹង ជាង ១០ឆ្នាំមុន គឺប្រជាជនគាត់មិនទាន់យល់ដឹង មុនអង្គការ WCS ក្រសួងបរិស្ថាន និងក្រសួងកសិកម្ម ធ្វើការអភិរក្សហ្នឹងគឺមានការ បរបាញ់ មានការប្រមូលពងកូន អីជាងដើម។ ដល់ឥឡូវនេះមានការយល់ គឺមានការកាត់បន្ថយច្រើន ពីការបរបាញ់ និងការប្រមូលពងកូននេះ»។
ដោយឡែកសត្វត្រយ៉ងយក្ស គឺជាសត្វស្លាបដែលស្ថិតក្នុងបញ្ជីក្រហមរបស់អង្គការ IUCN ជាប្រភេទសត្វស្លាបកម្រ និងកំពុងរងគ្រោះជិតផុតពូជបំផុតនៅលើពិភពលោក។ យោងតាមការស្រាវជ្រាវ សត្វត្រយ៉ងយក្ស មានប្រមាណតែ ៣០០ក្បាលតែប៉ុណ្ណោះ ដែលមាននៅតែប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសឡាវ។
បច្ចុប្បន្នសត្វត្រយ៉ងយក្ស នៅតែទទួលរងគ្រោះ ព្រោះការបាត់បង់ទីជម្រក ការលួចបរបាញ់ និងការបំពុល។ សត្វត្រយ៉ងយក្ស បានធ្វើបំលាស់ទីពីកន្លែងមួយ ទៅកន្លែងមួយទៀត ដើម្បីរកទីជម្រក ដែលម្បូរព្រៃ មានសុវត្ថិភាព និងជាទីដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយពីការរំខានរបស់មនុស្ស។ តែយ៉ាងណា ចំនួន របស់សត្វកម្រ និងរងគ្រោះជិតផុតពូជនេះ នៅតែមានចំនួន តិចតូចនៅឡើយ ដោយសារតែមានការរំខានមួយចំនួន បង្កឡើងពីមនុស្ស។
សត្វត្រយ៉ងយក្ស មានរោមពណ៌ប្រផេះត្នោត ជើងក្រហមស្រាល និងមានដងខ្លួនប្រវែង ១០៤សង់ទីម៉ែត្រ។ បក្សីប្រភេទនេះ គឺជាសត្វងាយផ្អើល ប្រសិនបើមានសំឡេងអ្វីដែលពួកវាមិនធ្លាប់ឮ ក្រោយពីផ្អើលពួកវានឹងមិនវិលមកកន្លែងនោះទៀតឡើយ។ តាមលោក ប៊ូ វរសក្ស សត្វត្រយ៉ងយក្ស មាននៅកម្ពុជា ក្នុងខេត្ដ រតនគិរី ព្រះវិហារ ស្ទឹងត្រែង ឧត្ដរមានជ័យ និងជួរភ្នំក្រវ៉ាញខេត្ដពោធិ៍សាត់។ តែយ៉ាងណា ខេត្ដស្ទឹងត្រែង ស្រុកសៀមប៉ាង គឺជាតំបន់សម្បូរបំផុតរបស់ពពួកសត្វស្លាប និងពពួកថនិកសត្វ ដែលជិតផុតពូជ ៖«បើនិយាយពីទឹកដីដែលសត្វស្លាបកម្រនៅគឺសៀមប៉ាងនៅល្អជាងគេ ខ្ញុំអាចនិយាយអញ្ចឹង ពីព្រោះតែវាមានវត្ដមានសត្វជិតផុតពូជដល់ទៅ៥ប្រភេទ ហើយនៅក្នុងចំនួនដ៏ច្រើននៅទូទាំងប្រភេទស។ ទី១ សត្វត្មាតទាំង ៣ប្រភេទ មានដល់ ៩០ភាគរយ ហើយដែលមាននៅសៀមប៉ាង។ ដោយឡែកត្រយង៉យក្ស ដែលមាននៅទូទាំងពិភពលោក ជាង ២០០ក្បាលហ្នឹង ក៏មាន ៥០ ទៅ ៦០ ក្បាលដែរ បើតាមការព្យាករណ៍ ហើយសត្វត្រយ៉ងចង្កំកស ដែលជាសត្វកម្រជិតផុតពូជបំផុតដែរហ្នឹង ក៏មានច្រើនជាង ៥០ភាគរយនៅសៀមប៉ាង»។
រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ធ្លាប់បានអំពាវនាវឲ្យមានការតាំងចិត្ដខ្ពស់ក្នុងការចូលរួម ដើម្បីថែរក្សា និងអភិរក្សសត្វព្រៃកម្រគ្រប់ប្រភេទនៅកម្ពុជា។ សម្រាប់លោក វរសក្ស តំណាងឲ្យអង្គការភិរក្សសត្វព្រៃ ស្នើសុំឲ្យពលរដ្ឋគ្រប់រូបចូលរួម បញ្ឈប់ការបរិភោគសាច់សត្វព្រៃ។ លោកបន្ដថា កាលណាគ្មានតម្រូវការទីផ្សារ ការបរបាញ់ក៏នឹងគ្មានដែរ។ លើសពីនេះក៏ស្នើសុំឲ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ឧស្សាហ៍ពិនិត្យលើទីផ្សារ ប្រសិនបើឃើញមានការលក់សត្វព្រៃកម្រ សូមឲ្យអនុវត្ដច្បាប់ឲ្យបានតឹងរ៉ឹង៕